Anten Galaksileri

Anten Galaksileri (ayrıca NGC 4038/NGC 4039 veya Caldwell 60/Caldwell 61 olarak da bilinir) Karga takımyıldızında yaklaşık olarak 88,71 Mly (27,2 Mpc) uzaklıkta bulunan etkileşim halindeki bir gökada çiftidir. Şu anda, gaz ve toz bulutlarının dolanık manyetik alanlarla çarpışmasının hızlı yıldız oluşumuna neden olduğu bir yıldız patlaması (starburst) aşamasından geçmektedirler. Her ikisi de William Herschel tarafından 7 Şubat 1785 tarihinde keşfedilmiştir.^[5]

Anten Galaksileri (NGC 4038/39)
Hubble Uzay Teleskobu tarafından elde edilen NGC 4038 (üstte) ve NGC 4039 (altta) görüntüsü
Gözlem verisi (Dönem J2000)
Takımyıldız	Karga[1]
Sağ açıklık (α)	12sa 01d 53,0s 12sa 01d 53,6s[2]
Dik açıklık (δ)	-18° 52′ 10″ / -18° 53′ 11″[2]
Galaksi sınıfı	SB(s)m pec SA(s)m pecLINERSbrst[2]
Görünür büyüklük (V)	11,2 / 11,1[2]
Yüzey parlaklığı (SB)	12,1 / 12,1[3][4]
Görünür boyut (V)	5,2′ × 3,1′ / 3,1′ × 1,6′[2]
Özellikler
Kırmızıya kayma (z)	0,005417 / 0,005474[2]
Helyo dikey hız (${\displaystyle v_{r}}$)	(1624 ± 5) / (1641 ± 9)[2]
Mesafe	88,71 Mly (27,2 Mpc) / 88,38 Mly (27,1 Mpc)[2]
Dikkate değer özellikler	Etkileşen galaksiler
Keşif
William Herschel (1785)
Katalog belirtmeleri
NGC 4038 / 4039 • GC 2670 / 2671 • Arp 244 • ESO 572-47 / 572-48 • H 4.28.1 / 4.28.2 • h 1052 / 1053 • MCG -3-31-14 / -3-31-15 • PGC 37967 / 37969 • UGC 264 / 265 • VV 245
Wikimedia Commons'ta ilgili ortam

Genel bilgi

Her iki gökadan da dışarı fırlatılan, böcek antenlerine benzeyen yıldız ve toz akıntıları. Anten Gökadaları adı, bu benzerlikten gelmektedir.

31 Crateris'in 0,25° kuzeyinde ve Gama Corvi'nin 3,25° güneybatısında yer alan^[6] Anten gökadaları, bir gökada çarpışması sonucu ortaya çıkmıştır. Diğer beş adet gökadayla birlikte NGC 4038 grubu'nda yer alan bu iki gökada, çarpışma sonucunda fırlatılan yıldız, gaz ve tozdan oluşan iki uzun kuyruğun bir böcek antenini andırması nedeniyle Anten Gökadaları olarak adlandırılmıştır.

İki gökadanın çekirdekleri tek bir dev gökada oluşturmak üzere yol almaktadır. Gökadaların pek çoğu hayatlarında en az bir kez çarpışmaya maruz kalır. Bu, gelecekte muhtemelen bizim Samanyolu gökadamızla Andromeda^{[anlam ayrımı gerekli]} gökadasının çarpışması ile de olacaktır. Bu çarpışma ve birleşme sıralaması (Toomre dizisi), özellikle Anten Gökadaları'nın "anten" yapısının başarılı bir şekilde modellenmesiyle kısmen geliştirilmiştir.

Yakın tarihli bir çalışma, bu etkileşim halindeki gökadaların Samanyolu'na önceden düşünülenden daha yakın olduğunu, 65 milyon ışık yılı yerine 45 milyon ışık yılı uzaklıkta olduğunu ortaya koymuştur.^[7]

Anten Gökadaları, muhtemelen iki gökadanın çarpışması sonucunda oluşmuş nispeten genç ve büyük bir küresel küme topluluğunu da barındırmaktadır.^[8] Bu kümelerin genç yaşı, çoğu bilinen küresel kümenin (yaklaşık 12 milyar yıl) ortalama yaşına zıtlık oluşturmaktadır. Küresel kümelerin oluşumunun gökadaların çarpışmasıyla ortaya çıkan şok dalgalarının büyük ve yoğun moleküler bulutları sıkıştırması sonucunda başladığı düşünülmektedir. Çöken ve sıkışan bulutların en yoğun bölgelerinin bu kümelerin oluşum yeri olduğu kabul edilmektedir.

NGC 4038 gökadasında oldukça fazla sayıda yaklaşık 53 tane Sefe değişeni bulunmaktadır.^[9]

Süpernovalar

NGC 4038'de dört adet süpernova gözlemlenmiştir:

• SN 1974E (tip bilinmiyor, parlaklık: 14 kadir),^[10] 21 Mart 1974'te Miklós Lovas tarafından keşfedildi.
• SN 2004gt (tip Ic, parlaklık: 14,9 kadir),^[11] 12 Aralık 2004'te Berto Monard tarafından keşfedildi.^[12]
• SN 2007sr (tip Ia, parlaklık: 12,9 kadir),^[13] 18 Aralık 2007'de Catalina Sky Survey tarafından keşfedildi.^[14]
• SN 2013dk (tip Ic, parlaklık: 15,8 kadir),^[15] 22 Haziran 2013'te CHASE Projesi (Şili Otomatik Süpernova Araştırması) tarafından keşfedildi.^[16]

NGC 4039'da bir adet süpernova tespit edilmiştir:

• SN 1921A (tip bilinmiyor, parlaklık: 16 kadir),^[17][18] Mart 1921'de Edwin Hubble ve John Charles Duncan tarafından keşfedildi.

Geçmiş

Görünür ışıkta HUT tarafından elde edilen görüntü (mavi), yeni oluşmuş genç yıldızları göstermektedir. Bu görüntü, yeni yıldızların oluştuğu yoğun ve soğuk gaz bulutlarını gösteren Atacama Large Millimeter Array'den (ALMA) elde edilen bir radyo görüntüsü ile (kırmızı, pembe ve sarı) üst üste bindirilmiştir.

Anten Gökadaları yaklaşık 1,2 milyar yıl önce sarmal gökada NGC 4038 ve çubuklu sarmal gökada NGC 4039 olarak iki ayrı gökadaydı.^[19] 900 milyon yıl önce gökadalar birbirlerine yaklaşmaya başladılar ve NGC 2207 ile IC 2163'e benzer bir görünüm aldılar. 600 milyon yıl önce birbirlerinin içinden geçtiler ve Fare Gökadalarına benzer bir hal aldılar. 300 milyon yıl önce Anten'in yıldızları savrulmaya başladı. Günümüzde, fırlatılan yıldızlardan oluşan iki akıntı orijinal gökadalardan çok daha uzağa uzanarak "anten" şeklini meydana getirmiştir.^[20]

400 milyon yıl içinde Anten'in çekirdekleri çarpışacak ve etrafında yıldızlar, gaz ve toz bulunan tek bir çekirdek hâlini alacaktır.^[21] Yapılan gözlemler ve simülasyonlar Anten Gökadaları'nın sonunda eliptik gökada hâlini alacağını düşündürmektedir.

X ışını kaynağı

Chandra X-ışını Gözlemevi Anten Gökadaları'nı analiz ettiğinde büyük miktarlarda neon (Ne), magnezyum (Mg) ve silisyum (Si) içeren bölgeler bulundu. Bu gibi ağır elementler, (bildiğimiz anlamda) yaşam içerebilecek gezegenlerin oluşması için gereklidir. Görüntülenen bulutlar, Güneş'ten 16 kat daha fazla magnezyum ve 24 kat daha fazla silisyum içermektedir.

Ayrıca bakınız

• Girdap gökadası
• En büyük galaksiler listesi