Antiinflamatuar

Antiinflamatuvar (bazı kaynaklarda antienflamatuar), inflamasyonu ve ödemi azaltan maddelerin ve tedavilerin ortak adı. Antiinflamatuvar ilaçlar analjeziklerin yaklaşık yarısını oluştururlar. İnflamasyonu azaltarak ağrıyı azaltmayı amaçlarlar.

İltihap, fiziksel, kimyasal ya da biyolojik herhangi bir saldırıya karşı dokuların gösterdiği özgül tepkidir. Bu durum, kullanılmakta olan antiinflamatuar maddelerinin sayıca çokluğunu çeşitliliğini açıkladığı gibi, bunların etki tarzları arasındaki farklılıkları da açıklar. Genel olarak antiinflamatuvar etkili bileşikler çeşitli yolaklarla inflamasyonu meydana getiren enzimin inaktivasyonu veya çeşitli mediyatörlerin salınımının engellenmesi ile etkili olurlar. Kortizonlu antiinflamatuvarlar önce damar tonusunu artırırlar, sonra lökosit istilasını yavaşlatır ve özellikle fibroblast ve granülasyon dokusunun oluşumunu kösteklerler. Salisilatlı olanlar iltihabın başlangıç devresinde etkilidirler. Ödem üstündeki etkilerine bir de ağrı kesici etkileri eklenir.

Bilim insanlarının son çalışmaları, antiinflamatuvar ilaçların ağrı gidermesinin yanında, hasarlı dokuya lökosit göçünü ve bu dokuda granülom oluşmasını engelledikleri için iyileşmeyi geciktirdiği ya da güçleştirdiği yönündedir. Zira bu ilaçların temel mekanizması prostoglandin sentezinin inhibisyonudur. Bu inhibisyon temel olarak hem yangısal cevabı hafifletir hem de ağrı oluşumu azaltır.

NSAID'lerin Etki Mekanizması

Non-steroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs), COX-1 ve COX-2 enzimlerini inhibe ederek prostaglandin üretimini azaltır. Prostaglandinler, inflamasyon, ağrı ve ateş gibi tepkilerde önemli rol oynar. Bu mekanizma sayesinde NSAID'ler inflamasyonun baskılanmasında etkili olur. Örneğin, ibuprofen genellikle kas-iskelet sistemi ağrılarında tercih edilirken, aspirin hem inflamasyonun azaltılmasında hem de kardiyovasküler hastalıkların önlenmesinde kullanılmaktadır^[1][2]

NSAID'lerin Sınıflandırılması

NSAID'ler, etki sürelerine ve kimyasal yapılarına göre sınıflandırılabilir. Etki sürelerine göre kısa etkili (<6 saat) ve uzun etkili (>6 saat) olarak ikiye ayrılır.^[3][4][5]

KISA ETKİLİ (6 saatten az)	UZUN ETKİLİ (6 saatten fazla)
Diklofenak	Naproksen
Ketoprofen	Piroksikam
Parasetamol	Nabumeton
Asetilsalisilik asit (Aspirin)	Valdekoksib
İndometasin	Selekoksib
İbuprofen	Etorikoksib
Ketorolak	Sulindak

NSAID'lerin Yan Etkileri

SAID'ler, uzun süreli kullanımlarda mide-bağırsak kanamaları, böbrek hasarı ve kardiyovasküler risk artışı gibi yan etkilere neden olabilir. Özellikle aspirin, bazı bireylerde aşırı duyarlılık reaksiyonlarına yol açabilir. Bu reaksiyonlar genellikle bronkospazm, rinit veya anafilaksi şeklinde kendini gösterebilir.^[3][4]

NSAID'lerin uzun süreli kullanımı mide erozyonlarına neden olabilir, bu durum mide ülserine dönüşebilir ve aşırı durumlarda şiddetli kanamalara yol açarak ölüme sebep olabilir. NSAID'lerin neden olduğu gastrointestinal kanama sonucu ölüm riski, 16–45 yaş arası yetişkinlerde 12.000'de 1'dir. Bu risk, 75 yaş üzerindekilerde neredeyse yirmi kat artar. NSAID'lerin diğer tehlikeleri arasında astımı şiddetlendirmek ve böbrek hasarına yol açmak yer alır. Aspirin haricindeki reçeteli ve reçetesiz NSAID'ler ayrıca kalp krizi ve felç riskini artırır.^[6]

Bitkisel Alternatifler

Son yıllarda, bitkisel kaynaklı antiinflamatuar ajanlara olan ilgi artmıştır. Örneğin, zerdeçalın etkin bileşiği olan kurkumin, COX-2 inhibisyonu yoluyla inflamasyonu azaltmaktadır. Zencefil de benzer şekilde doğal bir antiinflamatuar olarak kabul edilir. Bunun yanı sıra tarhun otu (Artemisia dracunculus), potansiyel antiinflamatuar etkileri nedeniyle araştırmalara konu olmuştur.^[1][4][7]

Tarhun Otu Üzerine Gelecekteki Çalışmalar

Tarhun otunun (Artemisia dracunculus) antiinflamatuar etkileri üzerine yapılacak çalışmalar, doğal ve yan etkisi düşük tedavi alternatiflerinin geliştirilmesine katkı sağlayabilir. Özellikle bitkisel terapilerle ilgili yeni biyoteknolojik yaklaşımlar, bu tür çalışmaların önemini artırmaktadır. Bu kapsamda, hem tarhun otu hem de benzer bitkisel bileşenlerin etkinliği üzerine daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.^[1][1]

Antilökotrienler

Antilökotrienler, inflamatuar mediyatörlere karşı koyan antiinflamatuar ajanlardır. Bu ajanlar, ya lökotrien ilişkili enzim inhibitörleri (örneğin, 5-lipoksijenaz inhibitörleri) ya da lökotrien reseptör antagonistleri olarak işlev görür. Lökotrienlerin inflamatuar süreçlerdeki rolünü engelleyerek, iltihaplanma kaynaklı semptomların azalmasına katkıda bulunurlar.Genellikle ağrı kesici özellikleri nedeniyle kullanılmasalar da, astım ve kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) gibi akciğer iltihabıyla ilişkili hastalıkların tedavisinde yaygın olarak kullanılırlar. Bunun yanı sıra, alerjik rinitte görülen sinüs iltihabı gibi durumlarda da etkili bir şekilde uygulanmaktadırlar. Son yıllarda, Parkinson hastalığı gibi beyin iltihabı ile ilişkili hastalıklar ve yaralanmaların tedavisinde potansiyel kullanımları üzerine araştırmalar devam etmektedir.Antilökotrienler, inflamasyon yönetiminde önemli bir yere sahip olup, özellikle kronik inflamatuar hastalıkların tedavisinde etkili bir alternatif sunmaktadır.^[8][9][10]