En İyi Sorular
Zaman Çizelgesi
Sohbet
Bakış Açıları
Bağlıca, Ardanuç
Ardanuç, Artvin, Türkiye'de köy Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Remove ads
Bağlıca, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.
.JPG)
Remove ads
Tarihçe
Özetle
Bakış açısı
Bağlıca köyünün en eski adı Çidili veya Çedila'dır. Çedila (ჭედილა) veya Çidili (ჭიდილი), Türkçede Çedila ve Çidil biçimlerini almıştır. Nitekim Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan cebe defterinde Çedila (چدلا) ve 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde Çidil (چدیل) şeklinde geçer.[2][3] Ancak Gürcücedeki “ç'” (ჭ) sesi Osmanlıcadaki “ç” (چ) sesinden farklıdır. 1886 tarihli nüfus sayımında Rus idaresi de köyü Çidil (Чидил) olarak kaydetmişlerdir.[4]
Tarihsel Klarceti bölgesinde yer alan Çedila'nın kuruluş tarihine ilişkin kesin bilgi yoktur. Ancak erken Orta Çağ'da, Gürcü Krallığı döneminde köyde inşa edilmiş manastırlardan hareketle buranın en geç 9. yüzyıldan itibaren yerleşim yeri olduğu söylenebilir.[5] Gürcü Krallığı döneminde, 1080 yılında Büyük Selçuklular tarafından istila edilen Çedila ve çevresi, 13. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Gürcü prensliği Samtshe-Saatabago sınırları içinde yer alıyordu. Osmanlılar 16. yüzyılın sonlarında bu prensliğin topraklarını tamamen ele geçirmiştir.
Osmanlı idaresinin 1574 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vialyet-i Gürcistan adlı mufassal defterinde "Çıldır" şeklinde kaydedilen köyün Çedila olduğu tahmin edilmektedir. Gürcüce "kuzey" anlamındaki "Çrdili"den (ჩრდილი) gelen Çıldır adı zaman içinde Çidil ve Çedila'ya dönüşmüş olabilir. Bu deftere göre köyün nüfusu 31 Hristiyan haneden oluşuyordu. 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Liva-i Ardanuç adlı Osmanlı tahrir defterine göre ise, köyün nüfusu 20 haneye düşmüş ve 8 hane Müslüman olmuştu.[6]
Çedila köyü, Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan cebe defterine göre, Ardanuç livasının Ardanuç nahiyesine bağlıydı. Hicri 1121 (1709/1710) tarihinde köyün geliri Osman adında birine tahsis edilmişti ve toplam vergi 2.500 akçeden oluşuyordu.[7]
Uzun süre Osmanlı yönetimi altında kalan Çedila, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Rusya İmparatorluğu'nun eline geçti. 1886 tarihli Rus kayıtlarına göre Çedila'da 50 hanede 325 kişi yaşıyordu ve nüfusun tamamı Gürcülerden oluşuyordu.[4][8] Çedila Rus kayıtlarına göre 1910 yılında Artvin sancağının (okrug) Ardanuç kazasına (uçastok) bağlı bir köydü.[9]
I. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinin ardından Çedila bağımsız Gürcistan sınırları içinde yer aldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti kuvvetleri tarafından Artvin ile Ardahan bölgeleri ve geçici olarak da Batum'u fiilen Türkiye'ye katıldı. 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması'yla Çedila'nın da içinde yer aldığı Artvin ve Ardahan bölgeleri Türkiye'ye bırakıldı.[10]
Çedila köyünde 1922 tarihli nüfus cetveline göre 87 hanede 458 kişi yaşıyordu.[11] 1926 tarihli nüfus tahririne göre ise, Artvin merkez kazasına bağlı Ardanuç nahiyesinde yer alan köyün nüfusu 87 hanede yaşayan 499 kişiden oluşuyordu.[12]
Çedila, Klarceti bölgesinin en önemli dinsel merkezlerinden biriydi. Buradaki en önemli dinsel kurumlarından biri Baretelta Manastırı’dır. Sadece Grigol Hantsteli’nin Yaşamı adlı elyazmasında söz edilen manastır yaklaşık 830-840’larda inşa edilmiştir. 1080’de, Selçuklu istilası sırasında Klarceti’deki bütün manastırları yakılmış ve bu olaydan sonra Baretelta Manastırı’nda dinsel faaliyetlerin tamamen durmuş olma ihtimali vardır. Manastırın kurulu olduğu yerde günümüze hiçbir şey kalmamıştır.[13]
Köyün merkezinin 1,7 km kuzeybatısında bir derenin sağ kıyısında yer alan kale, Çedila’daki diğer tarihsel yapıdır. Kale, ulaşılması son derece zor bir kayalık yerde yer alır. Köylüler tarafından Kahaber Kalesi olarak adlandırılan kalenin bir de gözlem kulesi vardır. Kalenin tarihsel Klarceti ve Şavşeti bölgelerinin sınırında bulunduğuna dair görüşler vardır.[14] Nikolay Marr'ın 1904 yılında Çedila ile Tzkarostavi arasında, İmerhevi Deresi üzerinde şeklinde tarif ettiği Çedila Köprüsü sonradan yıkılmıştır.
Çedila, Ardanuç ilçesinde, Gürcü Kolu olarak adlandırılan bölgede Gürcü dilinin konuşulduğu son köylerden biri olarak bilinir.
Remove ads
Coğrafya
Bağlıca köyü, Artvin il merkezine 50 km, Ardanuç ilçe merkezine 45 km uzaklıktadır.[15]
Nüfus
Kaynakça
Dış bağlantılar
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads