En İyi Sorular
Zaman Çizelgesi
Sohbet
Bakış Açıları
Türkgözü, Posof
Posof, Ardahan, Türkiye'de köy Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Remove ads
Türkgözü, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür. Gürcistan sınırında yer alan köyde Türkgözü Sınır Kapısı bulunmaktadır.
Remove ads
Tarihçe
Özetle
Bakış açısı
Türkgözü köyünün eski adı Badela'dır. Gürcüce bir yer adı olan Badela (ბადელა), balık ağı anlamına gelen "bade" (ბადე) kelimesinden türemiştir.[2] Köyün adı, 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde de Badela (بادلە) olarak geçer.[3]
Bedela köyü, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan Samtshe bölgesinin bugün Türkiye'de kalan kesiminde yer alır.[4] Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılda, 1549 tarihli Gürcistan seferini izleyen dönemde Gürcülerden ele geçirmiştir. Varlığı bilinen eski köy kilisesi de bu dönemde inşa edilmiş olmalıdır.[5]
Badela köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde, Poshov livasının Güney nahiyesine bağlıydı. Bu tarihte köyde 12 hane yaşıyordu. Her hane, Osmanlı Devleti'nin Hristiyan köylülerden aldığı ispenç vergisi vermekle yükümlü kılınmıştı. Hane reislerinin çoğu Elia, Manvel, Giorgi, İvane, Gabriel, Grigola gibi Gürcü adları taşıyordu. Köyde buğday, arpa, çavdar, darı, yonca tarımı ve arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu. Badela'da aznaurlara ait bağlar ve bahçeler Mustafa ve yeni Müslüman olmuş Mehmed adındaki kişilere tahsis edilmişti.[3][6]
Badela köyü, Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan Osmanlı cebe defterinde de Badela (بادلە) olarak geçer. Bu defterde Poshov livasının Güney nahiyesine bağlı olan köyün hasılası Hicri 1124 (1712/1713) tarihinde 3.233 akçe, Hicri 1126 (1714/1715) tarihinde 3.234 akçe, Hicri 1129 (1716/1717) tarihinde 3.232 akçe ve Hicri 1132 (1719/1720) tarihinde 10.300 akçe idi.[7]
Badela köyünde 1834 yılında 16 hane, 1878'de 39 hane tespit edilmiştir. Bu defterde Ahalsihe livasına bağlı Azğuri nahiyesinde Badela adını taşıyan bir köy daha kaydedilmiştir.[3]
Badela, uzun süre Osmanlı yönetimi altında kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından Rusya İmparatorluğu’nun eline geçti. Rus idaresinde Ardahan sancağının (okrug) Poshov kazasına (uçastok) bağlıydı. 1886 yılında köyün nüfusu 377 kişiden oluşuyordu. Nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmiştir. Badela aynı zamanda Poshov kazasının bir nahiyesiydi. Badela nahiyesi (маркяз: merkez), Badela köyü dışında 12 köyü daha kapsıyordu. Nahiyenin nüfusu, tamamı "Türk" olarak kaydedilmiş olan 2.410 kişiden oluşuyordu.[8] Rus idaresi sırasında Badela köyünün nüfusu, 1896'da 402 kişiye, 1906'da da 501 kişiye yükselmişti.[9]
Badela, Rus hakimiyetinin sona ermesinden sonra, bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında, Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sırasında, Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcüler Ardahan ve Artvin bölgelerinden çekildi. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Badela köyü Türkiye'ye bırakıldı.[10]
Badela, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde, Osmanlıca biraz farklı yazılmış olmakla birlikte "Badela" (بادەلا) adıyla, Kars vilayetinin Poshof kazasının Cilvana nahiyesine bağlıydı.[11] 1935 genel nüfus sayımıda da aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 750 kişiden oluşuyordu.[12] Badela adı, "yabancı kökten geldiği" için 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Türkgözü olarak değiştirilmiştir.[13] 1965 genel nüfus sayımında Türkgözü köyünün nüfusu 1.136 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 599 kişi okuma yazma biliyordu.[14] Türkiye ile Gürcistan arasında, 1995 yılında açılan Türkgözü Sınır Kapısı bu köyde bulunmaktadır.
Köydeki kilisenin varlığı köylüler tarafından da bilinmektedir. Ne var ki tamamen yıkıldığı için günümüzde yeri tam olarak tespit edilememiştir. Köyde “Kara Kilise” olarak adlandırılan yerde bulunduğu ve yapının koyu renk taştan inşa edilmiş olduğu söylenebilir.[5]
Remove ads
Coğrafya
Köy, Ardahan il merkezine 97 km, Posof ilçe merkezine 16 km uzaklıktadır.[15] Köyün güneydoğusunda akan Posof Çayı, Gürcistan ile olan sınırın bir kısmını belirler. Köyün komşuları: Armutveren ve Sarıdarı köyleridir.
Nüfus
Kaynakça
Dış bağlantılar
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads