Brahman

Brahma ve Brahmin ile karıştırılmamalıdır.

Hinduizm'de, Brahman (Sanskrit: ब्रह्मन्; IAST: Brahman) Nihai Gerçeklik anlamına gelir.^[1][2] Nihai evrensel prensip, Tanrı, evrensel töz gibi anlamlar için kullanılabilir.

Hinduizm'de Brahman'ı temsil eden "Om" hecesi

Upanişadlara göre Brahman varlık ve yokluk ikiliğinin ötesindeki gerçekliğe işaret eder. Brahman, diğer tüm gerçekliğin nihai zeminidir. Tüm sınırlamalar ve kısıtlılığın ötesindeki değişmez, ezeli ve ebedi prensibi temsil eder. Tüm kısıtlamaları aştığı için, dil ile yapılan tanım veya kategorizasyonlara sığmaz.^[3]

Hinduizm'in ana ekollerinde Brahman, var olan herşeyin etkin nedenidir.^[2][4][5] Her şeye nüfuz eder, sonsuzdur, ezeli ve ebedi hakikattir, değişmeyen bilinç ve vecddir, yine de değişen her şeyin nedenidir.^[1][6] Metafiziksel konsept olarak Brahman, her şeyi bağlayan ayrımların ötesindeki birliktir.

Vedik Sanskrit bir kelime olan Brahman, Vedaların anahtar kelimelerinden biridir ve erken Upanişadlarca kapsamlı bir şekilde incelenmiştir.^[7] Vedalar Brahman'ı Kozmik Prensip olarak tasavvur eder, Upanişadlar ise sıklıkça Sat-cit-ānanda (Mevcudiyet-bilinç-vecd),^[8] ve değişmez, kalıcı, Nihai Gerçeklik olarak tarif eder.