Euro

Bu madde para birimi hakkındadır. Başlığın diğer anlamları için Euro (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Euro (sembol: €; para birimi kodu: EUR), Avrupa Birliği'nin 27 üye ülkesinden 20'sinin resmî para birimidir. Bu ülke grubu resmî olarak Euro bölgesi olarak bilinir.

Euro
ευρώ (Yunanca) евро (Bulgarca) euró (Macarca)
€50 banknot ön yüzü €1 madenî para ortak yüzü (arka)
ISO 4217 Kodu	EUR (sayı 978)
Kullanıcı(lar)	Euro bölgesi (20)  Almanya  Avusturya  Belçika  Estonya  Finlandiya  Fransa[not 1]  Hırvatistan  Hollanda[not 2]  İrlanda  İspanya  İtalya[not 3]  Kıbrıs Cumhuriyeti[not 4]  Letonya  Litvanya  Lüksemburg  Malta  Portekiz  Slovakya  Slovenya  Yunanistan AB dışında (10)  Andorra[not 5]  Monako[not 6]  San Marino[not 7]  Vatikan[not 8] Ağrotur ve Dikelya (Birleşik Krallık)[not 9] Clipperton Adası (Fransa) Saint Barthélemy (Fransa) Saint Martin (Fransa) Fransız Güney ve Antarktika Toprakları (Fransa) Saint Pierre ve Miquelon (Fransa)[not 10]
Resmi olmayan	3 diğer kullanıcı Kosova[not 11]  Karadağ[not 12]  Zimbabve[not 13]
Enflasyon	%6,90[1](2023 Mart ayı)
Metod	UTFE
Altbirim
1/100	Sent
Sembol	€
Madenî paralar	1s, 2s, 5s, 10s, 20s, 50s, €1, €2
Banknotlar	€5, €10, €20, €50, €100, €200 €500
Merkez bankası	Avrupa Merkez Bankası
Website	www.ecb.europa.eu
Yazıcı	Birçok Istituto Poligrafico e Zecca dello Stato Banco de Portugal Bank of Greece Banque de France Bundesdruckerei Central Bank and Financial Services Authority of Ireland De La Rue Fábrica Nacional de Moneda y Timbre François-Charles Oberthur Giesecke & Devrient Royal Joh. Enschedé National Bank of Belgium Oesterreichische Banknoten- und Sicherheitsdruck GmbH Setec Oy
Website	[http:// Birçok Istituto Poligrafico e Zecca dello Stato Banco de Portugal – Imprensa Nacional / Casa da Moeda Bank of Greece Banque de France Bundesdruckerei Central Bank and Financial Services Authority of Ireland De La Rue Fábrica Nacional de Moneda y Timbre François-Charles Oberthur Giesecke & Devrient Royal Joh. Enschedé National Bank of Belgium Oesterreichische Banknoten- und Sicherheitsdruck GmbH Setec Oy Birçok Istituto Poligrafico e Zecca dello Stato Banco de Portugal – Imprensa Nacional / Casa da Moeda Bank of Greece Banque de France Bundesdruckerei Central Bank and Financial Services Authority of Ireland De La Rue Fábrica Nacional de Moneda y Timbre François-Charles Oberthur Giesecke & Devrient Royal Joh. Enschedé National Bank of Belgium Oesterreichische Banknoten- und Sicherheitsdruck GmbH Setec Oy ]
Darphane	Birçok Bayerisches Hauptmünzamt, Münih (D) Currency Centre Fábrica Nacional de Moneda y Timbre Hamburgische Münze (J) Imprensa Nacional Casa da Moeda SA Istituto Poligrafico e Zecca dello Stato Koninklijke Nederlandse Munt Koninklijke Munt van België/Monnaie Royale de Belgique Mincovňa Kremnica Monnaie de Paris Münze Österreich Rahapaja Oy/Myntverket i Finland Ab Staatliche Münze Berlin (A) Staatliche Münze Karlsruhe (G) Staatliche Münze Stuttgart (F)
Website	[http:// Birçok Munich mint Currency Centre Fábrica Nacional de Moneda y Timbre[ölü/kırık bağlantı] Hamburg mint Imprensa Nacional – Casa da Moeda SA Istituto Poligrafico e Zecca dello Stato Koninklijke Nederlandse Munt Koninklijke Munt van België/Monnaie Royale de Belgique Monnaie de Paris Münze Österreich Rahapaja Oy/Myntverket i Finland Ab[ölü/kırık bağlantı] Berlin mint Karlsruhe-Stuttgart mints Birçok Munich mint Currency Centre Fábrica Nacional de Moneda y Timbre[ölü/kırık bağlantı] Hamburg mint Imprensa Nacional – Casa da Moeda SA Istituto Poligrafico e Zecca dello Stato Koninklijke Nederlandse Munt Koninklijke Munt van België/Monnaie Royale de Belgique Monnaie de Paris Münze Österreich Rahapaja Oy/Myntverket i Finland Ab[ölü/kırık bağlantı] Berlin mint Karlsruhe-Stuttgart mints ]

Ayrıca dört Avrupa ülkesinde (Andorra, Monako, San Marino ve Vatikan) daha kullanımda olan euro, 2018 itibarıyla her gün yaklaşık 343 milyon Avrupalı tarafından kullanılmaktadır.^[2] Ek olarak 190 milyonu Afrika'da olmak üzere dünya genelinde 240 milyon insan, euroya sabitlenmiş para birimlerini kullanmaktadır.

Euro, Amerikan dolarının ardından dünyada en büyük ikinci rezerv para ve en çok kullanılan ikinci para birimi konumundadır.^[3][4][5] Eylül 2018 itibarıyla dolaşımdaki yaklaşık 1,2 trilyon € değerindeki banknot ve madenî parayla birlikte euro, dünyadaki en büyük toplam değere sahip para birimidir.^{[not 14]} Uluslararası Para Fonunun çeşitli para birimleri arasında yaptığı 2008 yılı GSYİH ve satın alma gücü paritesi tahminlerine göre euro bölgesi, dünyadaki ikinci büyük ekonomidir.^[6]

Euro adı, 16 Aralık 1995'te resmen kabul edildi.^[7] Euro, 1 Ocak 1999'da hesap birimi olarak dünya finans piyasalarına tanıtıldı ve 1:1 (ABD$1,1743) oranı ile ECU'nun yerini aldı. Euronun madenî para ve banknotları 1 Ocak 2002'de dolaşıma girdi.^[8]

Kullanım

Euro bölgesi   DKM II üyesi ülkeler   AB üyesi diğer ülkeler   AB ile yaptıkları bir antlaşma sonucu euro kullanan ülkeler   Tek taraflı olarak euro kullanan ülkeler

Euro bölgesi

Ana madde: Euro bölgesi

1.  Almanya
2.  Avusturya
3.  Belçika
4.  Estonya
5.  Finlandiya
6.  Fransa
7.  Hırvatistan
8.  Hollanda
9.  İrlanda
10.  İspanya
11.  İtalya
12.  Kıbrıs Cumhuriyeti
13.  Letonya
14.  Litvanya
15.  Lüksemburg
16.  Malta
17.  Portekiz
18.  Slovakya
19.  Slovenya
20.  Yunanistan

AB üyesi olmadığı hâlde euro kullanan ülke ve bölgeler

Mikrodevletler olan Andorra, Monako, San Marino ve Vatikan; AB üyesi olmamalarına karşın, yapılan antlaşmalar çerçevesinde euro kullanmaktadır. Karadağ ve Kosova ise AB ile herhangi bir antlaşma imzalamadan euro kullanmaktadır. Buna ek olarak AB üyesi ülkelere bağlı ancak kendileri AB'nin bir parçası olmayan beş denizaşırı bölgede (Saint Barthélemy, Saint Martin, Saint Pierre ve Miquelon, Fransız Güney ve Antarktika Toprakları ve Ağrotur ve Dikelya) euro kullanımı görülmektedir.

Küba'da 1998'den,^[9] Suriye'de 2006'dan,^[10] Venezuela'da ise 2018'den beri euro, dış ticaret için kullanmakta olup bu ülkeler Amerika Birleşik Devletleri'nin yaptırımları ve amborgoları sonucunda bu paranın kullanımına geçmiştir.^[11] 2009'da Zimbabve, yaşadığı hiperenflasyon nedeni ile yerli para birimini bırakarak euro ve ABD doları gibi para birimlerini kullanmaya başlamıştır.^[12]

Rezerv para olarak kullanım

Ayrıca bakınız: Rezerv para

Euro kabul edildiği zamandan beri ABD dolarının ardından en önemli uluslararası rezerv para birimini oluşturmaktadır. Gelişmiş ekonomilerde euronun rezerv olarak kullanımı, gelişmekte veya az gelişmiş olanlara göre daha azdır. IMF'ye göre 2008'de dünyadaki toplam rezerv euronun değeri 1,1 trilyon $ (850 milyon €) olmuş, euro gelişmiş ekonomilerin ulusal rezervlerinin %22'sini, gelişmekte veya az gelişmiş olanlarının ise %31'ini oluşturmuştur.^[13] Euronun ABD dolarının yerini alarak en çok kullanılan rezerv olup olamayacağı, ekonomistler arasında tartışılan bir konudur.^[14]

Euroya sabitlenmiş para birimleri

  Batı Afrika CFA frangı

  Orta Afrika CFA frangı

  Diğer euro sabitli para birimleri

AB içerisinde Bulgar levi, Hırvat kunası ve Danimarka kronu; ilgili ülkeler ERM II'ye üye olduklarından ötürü euroya sabitlenmiştir. Avrupa içerisinde bu ülkelere ek olarak Bosna-Hersek değiştirilebilir markı ve Makedon denarı da euroya sabitlidir.

Afrika'da ve bazı Pasifik adalarında euroya sabitlenmiş para birimlerinin kullanımı yaygındır. On dört ülkede kullanılan CFA frangı (Orta Afrika frangı ve Batı Afrika frangı), Fransız denizaşırı kolektivitelerinde kullanılan CFP frangı, Komor frangı, Yeşil Burun Adaları eskudosu ve São Tomé ve Príncipe dobrası, euroya sabitlenmiş para birimleridir. Bu ülkelerin kullandığı para birimleri (Portekiz kökenli eskudo ve dobra dışında), zamanında Fransız frangına sabitlenmiş olup bu para euro ile birlikte feshedilince euro kuruna sabitlenme meydana gelmiştir. 2013 yılında 182 milyon Afrikalının, 27 milyon euro bölgesi dışında yaşayan Avrupalının ve yarım milyonu aşkın Pasifik adalının euroya sabitlenmiş bir para birimi kullandığı rapor edilmiştir.^{[15][kaynak doğrulanamadı]}

Kurları

Euro, ABD dolarından sonra en çok kullanılan rezerv para birimidir. 4 Ocak 1999'da piyasaya sürülmesinden sonra diğer ana para birimleri karşısında değer kaybetmeye başlayan euro, 2000'de en düşük kuruna ulaştı (3 Mayıs'ta sterlin, 25 Ekim'de ABD doları, 26 Ekim'de Japon yeni karşısında). Daha sonra yeniden yükselmeye başlayan euro, 2008'de tarihî zirve noktasına ulaştı (15 Temmuz: ABD doları, 23 Temmuz: Japon yeni, 29 Aralık: sterlin). Küresel mali krizin ortaya çıkmasıyla birlikte euro, başlangıçta düşüş gösterdi ancak ilerleyen dönemlerde yeniden yükselişe geçti. 2009 yılının sonundan bu yana devam eden Avrupa borç krizinden kaynaklanan baskıya rağmen euro bu dönemde sabit kaldı.^[16][17]

1999'dan bu yana euronun ABD doları (USD), sterlin (GBP) ve Japon yenine (JPY) karşı kurunu gösteren grafikler.

Madenî paralar

Ana madde: Euro madenî paraları

€ 0,01 1 cent	€ 0,02 2 cent	€ 0,05 5 cent	€ 0,10 10 cent	€ 0,20 20 cent	€ 0,50 50 cent	€ 1,00 1 euro	€ 2,00 2 euro

Banknotlar

Ana madde: Euro banknotları

Değeri	Renk	Uzunluk (mm)	Genişlik (mm)	Ön tarafı	Arka tarafı
€ 5	gri	120	62
€ 10	kırmızı	127	67
€ 20	mavi	133	72
€ 50	turuncu	140	77
€ 100	yeşil	147	82
€ 200	sarı	153	82
€ 500[not 15][18][18]	mor	160	82

Euro sembolü

Ayrıca bakınız

• Parasal birlik

Notlar

1. Denizaşırı iller dahil.
2. Ülkenin sadece Avrupa'daki toprakları AB'nin parçasıdır ve euro burada kullanılır. Karayip Hollandası 2011'de Amerikan doları kullanmaya başladı. Curaçao, Sint Maarten ve Aruba ise dolara sabitlenmiş kendi para birimlerini kullanır.
3. İsviçre frangı kullanan Campione d'Italia hariç.
4. Türk lirası kullanan Kuzey Kıbrıs hariç.
5. "Monetary Agreement between the European Union and the Principality of Andorra". Official Journal of the European Union. 17 Aralık 2011. 26 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi8 Eylül 2012.
6. "By monetary agreement between France (acting for the EC) and Monaco". 25 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2010.
7. "By monetary agreement between Italy (acting for the EC) and San Marino". 25 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2010.
8. "By monetary agreement between Italy (acting for the EC) and Vatican City". 25 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2010.
9. "By the third protocol to the Cyprus adhesion Treaty to EU and British local ordinance" (PDF). 22 Şubat 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2011.
10. "By agreement of the EU Council". 28 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2010.
11. "By UNMIK administration direction 1999/2". Unmikonline.org. 25 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2010.
12. İçsel bir hareketle. Ayrıca bakınız Montenegro ve euro
13. Zimbabve doları (12 Nisan 2009'da tamamen kaldırıldı), ABD$, İngiliz sterlini, Güney Afrika randı ve Botsvana pulası ile birlikte.
14. 26 Nisan 2013 itibarıyla:
    Total EUR currency (coins and banknotes) in circulation 771.5 (banknotes) + 21.032 (coins) =792.53 billion EUR * 1.48 (exchange rate) = 1,080 billion USD
    Total USD currency (coins and banknotes) in circulation 859 billion USD

    • "Table 2: Euro banknotes, values (EUR billions, unless otherwise indicated, not seasonally adjusted)" (PDF). European Central Bank. 4 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2009. 2009, October: Total banknotes: 771.5 (billion EUR)
    • "Table 4: Euro coins, values (EUR millions, unless otherwise indicated, not seasonally adjusted)" (PDF). European Central Bank. 6 Ocak 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2009. 2009, October: Total coins: 21,032 (million EUR)
    • "Money Stock Measures". Federal Reserve Statistical Release. Board of Governors of the Federal Reserve System. 7 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2009. Table 5: Not Seasonally Adjusted Components of M1 (Billions of dollars), not seasonally adjusted, October 2009: Currency: 859.3 (billion USD)
    • "Euro foreign exchange reference rates". European Central Bank. 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2009. Exchange rate 2009-10-30: 1 EUR=1.48 USD
15. 500€ üretimi 27 Nisan 2019'dan beri durdurulmuş olmakla birlikte para hâlen geçerliliğe sahiptir.