Tümel

Tümel, külli veya evrensel (İngilizce: Universal), bütün varlıkları ve var olan her şeyi kapsayan, düşünülen şeyleri içine alan; özel ve birbirinden ayrı özellikler taşıyan şeylerin (tikel) paylaştığı ortak özelliği dile getiren felsefe ve metafizik kavramıdır.^[1] Tümel, insanın nesnel ilişkileri bilme derecesini dile getiren tekil ve tikel kavramlarıyla birlikte birbirleriyle sıkı bir ilişki içinde olan üç felsefe kavramından biridir.^[2][a]

Tümel, var olan veya olmayan her şeyi içine alır. (Camille Flammarion'dan tahta baskı: L'Atmosphere - Météorologie Populaire. Paris 1888. Renklendirme: Heikenwaelder Hugo, Viyana 1998.)

Örneğin: tekerlek, yemek tabağı ve halka birbirinden ayrı özellikteki "tekil" nesnelerdir. Bu nesnelerde ortak olan dairesellik özelliğinin evrensel yani tümel olduğu söylenebilir. Dairesel olan nesneler, tümel olanın, daha doğru bir deyişle belirli bir evrenselin birer örneğidirler. Dikkat edilirse buradaki açıklama düzlemi dünya ölçekli olup tüm evreni kapsamak durumunda olmadığından evrensel sözcüğünün simgesel olduğunun ayırt edilmesi onun yanlış kullanımının önlenmesi bakımından önemlidir.

Adcılık anlayışı tümellerin gerçek ya da nesnel hiçbir varlığa sahip olmadıklarını, gerçek olarak dünyada var olanların tikeller olduğunu; Kavramcılık ise tümellerin sadece insan zihninde bir "kavram" olarak var olduğunu savunur. Realizm fikri ise tümellerin gerçek ve bağımsız bir varoluşa sahip olduğunu savunur.^[3]

Ayrıca bakınız

• Tümeller problemi

Notlar

1. Tekil-Tikel-Tümel (İngilizce: Singular-Particular-Universal; Osmanlı Türkçesi: Müfret-Cüzi-Külli)