Formik asit

Formik asit (Formic Acid), HCOOH, tek karbonlu karboksilik asittir. Metanoik asit olarak da bilinir. Formik asit, karbonil karbonuna bağlı alkil grubu içermemesiyle en basit karboksilli asit özelliği taşır. Hem aldehit hem de karboksilik asit özelliğine sahiptir.

Formik asit

Skeletal structure of formic acid 3D model of formic acid
Adlandırmalar
Tercih edilen IUPAC adı Formik asit[1]
Sistematik IUPAC adı Methanoic acid[1]
Diğer adlar İzokarbonöz asit Karbonöz asit Formilik asit Metilik asit Hidrojenkarboksilik asit Hidroksi(okso)metan Metakarbonoik asit Oksokarbinik asit Oksometanol Hidroksimetilen oksit karınca asidi
Tanımlayıcılar
CAS numarası	64-18-6
3D model (JSmol)	Etkileşimli görüntü
Beilstein Referansı	1209246
ChEBI	CHEBI:30751
ChEMBL	ChEMBL116736
ChemSpider	278
DrugBank	DB01942
ECHA InfoCard	100.000.527
EC Numarası	200-579-1
E numaraları	E236 (koruyucular)
Gmelin Referansı	1008
KEGG	C00058
PubChem CID	284
RTECS numarası	LQ4900000
UNII	0YIW783RG1
CompTox Bilgi Panosu (EPA)	DTXSID2024115
InChI InChI=1S/HCOOH/c2-1-3/h1H,(H,2,3)  Key: BDAGIHXWWSANSR-UHFFFAOYSA-N  InChI=1/HCOOH/c2-1-3/h1H,(H,2,3) Key: BDAGIHXWWSANSR-UHFFFAOYAT
SMILES O=CO
Özellikler
Kimyasal formül	CH2O2
Molekül kütlesi	46,03 g mol−1
Görünüm	dumanlı renksiz sıvı
Koku	keskin
Yoğunluk	1,220 g/mL
Erime noktası	8,4 °C (47,1 °F; 281,5 K)
Kaynama noktası	100,8 °C (213,4 °F; 373,9 K)
Çözünürlük (su içinde)	karışır
Çözünürlük	eter, aseton, etil asetat, gliserol, metanol ve etanol içinde karışır benzen, toluen ve ksilenler içinde az çözünür
log P	−0.54
Buhar basıncı	35 mmHg (20 °C)[2]
Asitlik (pKa)	3.745[3]
Konjuge baz	Formate
Manyetik alınganlık (χ)	-19,90×10-6 cm3/mol
Kırınım dizimi (nD)	1.3714 (20 °C)
Akmazlık	1.57 cP (268 °C)
Yapı
Moleküler geometri	Planar
Dipol momenti	1.41 D (gaz)
Termokimya
Standart molar entropi (S⦵298)	131.8 J/mol K
Standart formasyon entalpisi (ΔfH⦵298)	−425.0 kJ/mol
Standart yanma entalpisi (ΔcH⦵298)	−254.6 kJ/mol
Farmakoloji
ATCvet kodu	QP53AG01 (DSÖ)
Tehlikeler
İş sağlığı ve güvenliği (OHS/OSH):
Ana tehlikeler	tahriş edici, korozif
GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar
İşaret sözcüğü	Danger
Tehlike ifadeleri	H314
Önlem ifadeleri	P260, P264, P280, P301+P330+P331, P303+P361+P353, P304+P340, P305+P351+P338, P310, P321, P363, P405, P501
NFPA 704 (yangın karosu)	3 2 0
Parlama noktası	69 °C (156 °F; 342 K)
Kendiliğinden tutuşma sıcaklığı	601 °C (1.114 °F; 874 K)
Patlama sınırları	14 –34%[kaynak belirtilmeli] 18 –57% (90% solution)[2]
Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC):
LD50 (medyan doz)	700 mg/kg (fare, oral), 1100 mg/kg (sıçan, oral), 4000 mg/kg (köpek, oral)[4]
LC50 (medyan konsantrasyon)	7853 ppm (rat, 15 min) 3246 ppm (mouse, 15 min)[4]
NIOSH ABD maruz kalma limitleri:
PEL (izin verilen)	TWA 5 ppm (9 mg/m3)[2]
REL (tavsiye edilen)	TWA 5 ppm (9 mg/m3)[2]
IDLH (anında tehlike)	30 ppm[2]
Güvenlik bilgi formu (SDS)	MSDS from JT Baker
Benzeyen bileşikler
Benzeyen karboksilik asitler	Asetik asit Propiyonik asit
Benzeyen bileşikler	Formaldehit Metanol
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
Bilgi kutusu kaynakları

Formik asit; su, metanol, etanol, aseton, eter gibi çözücülerde çok iyi çözünür.

Formik asitin diğer bir adı da karınca asididir. Doğada ilk olarak karıncaların salgılarında rastlanmış ve buradan çekilerek elde edilmiştir. Endüstriyel olarak formik asit metanol ve karbonmonoksitin tepkimesinden oluşan metil formatın sodyum metoksit eşliğinde su ile tepkimeye girmesiyle elde edilir.

Doğada formik asit

Doğada birçok karıncada savunma mekanizması olarak formik asit bulunur. Isırgan otunda temas edince deriyi yakan kimyasal formik asittir.

Güvenlik

%85'lik derişime sahip formik asit yanıcıdır. Formik asit düşük toksisiteye sahiptir. Konsantre formik asit cildi yakabilir. Formik asit, metil alkol zehirlenmelerinde formaldehit ile birlikte metanolün metabolitidir. Optik sinirleri hasarlayan şey formik asittir.

Kullanım alanları

Formik asitin en büyük kullanım alanı koruyucu ve antibakteriyel ajan olaraktır. Tekstilde kullanılır. Dericilikte koyulaştırma amacı ile de kullanılır.