Geceyarısı Ekspresi

Geceyarısı Ekspresi, Alan Parker'ın yönetmenliğini yaptığı, 1978 yılı İngiliz-Amerikan ortak yapımı sinema filmidir. 1970'te, Türkiye'de tutuklanıp hapse atılan Billy Hayes'in gerçek öyküsünden yola çıkılarak yazılmış hikâyeyi anlatmaktadır.

Geceyarısı Ekspresi

Midnight Express
Geceyarısı Ekspresi filminin sinema afişi
Yönetmen	Alan Parker
Yapımcı	Alan Marshall David Puttnam
Senarist	Kitap: Billy Hayes William Hoffer Uyarlama: Oliver Stone
Oyuncular	Brad Davis Irene Miracle Bo Hopkins Kevork Malikyan John Hurt
Müzik	Giorgio Moroder
Görüntü yönetmeni	Michael Seresin
Kurgu	Gerry Hambling
Stüdyo	Casablanca Filmworks
Cinsi	Sinema filmi
Türü	Dram
Renk	Renkli (Eastmancolor)
Yapım yılı	1978, Birleşik Krallık, ABD
Süre	121 dakika
Dil	İngilizce Türkçe
Bütçe	2,3 milyon $
Hasılat	35 milyon $

Konusu

Amerikalı genç bir turist olan Billy Hayes, sevgilisi Susan ile birlikte Türkiye'de tatildedir. Hayes tatil dönüşü arkadaşlarına satıp para kazanmak amacıyla ülkesine dönerken yanında iki kilogram haşhaş götürmeye teşebbüs eder. Vücuduna canlı bomba gibi yerleştirdiği küçük paketler hâlindeki uyuşturucu uçağa binmek üzereyken yapılan ani bir güvenlik aramasıyla polisler tarafından bulunur ve İstanbul Sağmalcılar Cezaevi'nde tutuklu geçireceği süreç başlar.

Ödüller ve adaylıklar

Ödül	Kategori	Adaylar	Sonuç
Akademi Ödülleri	En İyi Film Akademi Ödülü	Alan Marshall, David Puttnam	Aday gösterildi
	En İyi Yönetmen Akademi Ödülü	Alan Parker	Aday gösterildi
	En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Akademi Ödülü	John Hurt	Aday gösterildi
	En İyi Uyarlama Senaryo Akademi Ödülü	Oliver Stone	Kazandı
	En İyi Film Kurgusu Akademi Ödülü	Gerry Hambling	Aday gösterildi
	En İyi Özgün Müzik Akademi Ödülü	Giorgio Moroder	Kazandı

Analiz

Film ve kitap arasındaki farklar

• Gerçekte William Hayes Türkiye'de yalnızken filmde sevgilisi ile birliktedir.
• İşkence sahneleri tamamen sonradan eklenmiştir. William Hayes, Türk gardiyanlar tarafından işkence gördüğünden ya da cinsel istismara uğradığından hiçbir zaman söz etmemiştir. Ancak filmde de olduğu gibi kendi isteğiyle homoseksüel ilişkide bulunduğunu açıklamıştır.
• Kitapta; William Hayes, hapishane arkadaşının dilini ısırmıyor.
• Kitabın ve filmin bitişleri de farklıdır: Kitapta Hayes İmralı Adası'ndaki başka bir hapishaneye transfer edilir ve oradan deniz yoluyla kaçar; filmde ise Hayes, istemeden öldürdüğü başgardiyanın üniformasını giyerek gardiyan kılığında hapishaneden kaçar.

Gelişimi

Film büyük çoğunlukla Türkiye'de geçmesine rağmen İstanbul Valiliğinin filme ev sahipliği yapmayı reddetmesi üzerine, filmin tamamı Malta'da çekilmiştir.^[1][2] Aktörlerin çoğunluğu Maltalıyken; İtalyan, Amerikan, Yunan ve Ermeni oyuncular da filmin kadrosunda yer almaktadır.

Tepkiler ve sonuçları

Gösterime girmeden önce Türkiye tarafından protesto edilen Geceyarısı Ekspresi, 51. Akademi Ödülleri'nde aday olduğu 6 dalın 2'sinde Akademi Ödülü kazandı (En iyi özgün müzik: Giorgio Moroder ve en iyi uyarlama senaryo: Oliver Stone).^[3]

18 Mayıs 1978'de Midnight Express farklı ülkelerden gelen gazetecilerden oluşan bir izleyici grubuna Cannes Film Festivali kapsamında gösterildi. 43 gün sonra Amerika Birleşik Devletleri ve Türkiye mahkûmların değişimi konusunda bir müzakereye girdi.

Aralık 2004'te Türkiye'ye yaptığı bir ziyaret sırasında kitaptan uyarlanan filmin senaryo yazarı Oliver Stone yazdığı şeyleri çekim aşamasında fazla dramatize ettiğini kabul ederek özür diledi.^[4]

Yakın zamanda Amerikan basınına yaptığı açıklamalarda da Billy Hayes Türkiye hakkında fikir ve anılarının filmde olduğu gibi sadece negatif şeylerden oluşmadığını ve filmde çarpıtılan Türkiye görüntüsü yüzünden vicdan azabı duyduğunu belirtiyor.^[5]