Orta Dünya savaş aletleri

Orta Dünya savaş aletleri J. R. R. Tolkien'in Orta Dünya evreninden Hobbit, Yüzüklerin Efendisi ve Silmarillion'da bahsettiği silahları ve zırhları içerir.^[1][2]

Tolkien kurguladığı savaşları Antik ve Orta Çağ tarihinden esinlenerek yaratmıştır. Silahlara ve zırhlara dair tasvirleri, özellikle Beowulf ve Nordik efsanelerde özellikleri görülen Kuzey Avrupa kültürünü yansıtır. Tolkien bu ilişkiyi ilk olarak kendi hayal evreninin ilk hikâyesi olacak olan Gondolin'in Düşüşü'nde kurmuştur. Bu hikâyede Gondolinli Elfler Kuzey Avrupa savaşlarına özgü zırhlar, kılıçlar, kalkanlar, mızraklar, baltalar ve yay ve oklar kullanırlar. Toliken'in yazılarında bu türden Orta Çağ silahları ve zırhları, kurgusal Orta Dünya ırkları olan Elfler, Cüceler, İnsanlar, Hobbitler ve Orklar tarafından kullanılmıştır.^[2]

Tolkien'in karakterleri sıklıkla silahlarına isim vermişler ve bazen büyülü ve kendilerine ait bir geçmişe ve güce sahip olduklarını gösteren runik yazılar kullanmışlardır.^[1]

Terimler

Tolkien'in hikâyelerinde kullanmak üzere ürettiği sunî dillerde Orta Dünya silahlarının karşılıkları:

• Kılıç: Sindarin: magl, magol,^{[T 1]} Kuzey Sindarin magor,^{[T 2]} Quenya: makil, macil,^{[T 1]} Noldor Sindarin: crist.^{[T 3]}
• Hançer, bıçak: Noldor Sindarin: sigil, Quenya: cirma, sicil.^{[T 4]}
• Balta: Kuzey Sindarin: hathol,^{[T 2]} Quenya: pelekko (Hooker, Yunanca πέλεκυς pélekys ("çift başlı balta") ile olan benzerliğe dikkati çeker),^[3] Khuzdul: bark,^[4] çoğul baruk.
• Mızrak: Quenya: hatal^[5] ayrıca nehte.^{[T 5]}
• Yay: Noldor Sindarin: peng, ayrıca edebi olarak kullanımda cû ("kavis"), Quenya: quinga.^{[T 6]}
• Ok: Quenya: pilin, çoğul pilindi^{[T 7]} (Hooker, Latincedeki pīlum [kargı, cirit] ile Eski Yüksek Almanca [pfīl, yay anlamında], Modern Almanca [Pfeil], Eski İngilizce [pīl], Geç Eski Norsça [píla] ve Flemenkçe [pijl] ile olan benzerliklere dikkati çeker.^[6])

Tolkien özel türdeki silahlar için lango (geniş kılıç), eket, ecet (kısa kılıç) ve lhang (pala, kılıç) gibi bazı kavramlar türetmiştir.^{[T 8]}

Genel bilgiler

Kılıçlar

Kılıçlar Kuzey Avrupa kültüründen ilhamla Tolkien'e göre savaşlarda fiziksel cesaret ve beceriyi sembolize etmekteydi.^[1] Tolkien yazılarında Elfler ve Cüceler in en iyi kılıçları (ve diğer savaş teçhizatını) ürettiğini ve Elf kılıçlarının Orkların varlığında mavi biçimde ışıldadığını belirtir. Elfler genelde düz kılıçlar kullanırken Orklar çoğunlukla kavisli kılıçlar kullanmışlardır. Fakat iki ırkın da istisnaları vardır: Gondolinli Egalmoth kavisli kılıç kullanırken Isengardlı Uruk-hailer kısa ve geniş kılıçlar kullanmışlardır. Tolkien sıklıkla tek elle kullanılan kılıçlarla beraber kalkanların da kullanıldığını ifade etmiştir.^[2]

Cüceler de kılıç kullanırdı. Hobbit romanında, Dáin'in komutasındaki Cüce askerî birliklerinin kısa kılıçlar, kalkanlar ve kazmalar kullandığından bahsedilir. Kayıp Öyküler Kitabı’nda Númenorluların kullandıkları uzun kılıçlara ilaveten yanlarında ecet adını verdikleri bir tür kısa kılıç taşıdıkları anlatılır. Ecet, hançerleme amaçlı bir silahtır. Isildur, Ferah Çayırlar Felaketi'nde Ork baskınından kurtulmak için kaçtığı sırada yanında taşıdığı "ecet"i dışında bütün silahlarını üzerinden atmıştı.

Tolkien, 1930'da yayınlanan kelime kökenleri listesinde "kalabalık baltası" anlamında hadhathang kelimesini bir tür kılıç ismi olarak kullanmıştır. Yüzüklerin Efendisi film üçlemesinde Arwen'in kullandığı kılıcın ismi Hadhafang olarak verilmiştir. Tolkien, hiçbir yazısında "Hadhafang" isminde özellikli bir kılıçtan bahsetmemektedir. Peter Jackson'ın Yüzüklerin Efendisi film üçlemesinde geçen ve kaynak kitapta geçmeyen bir başka film objesi kılıç ise Noldorin dilinde denizci kaması, kılıç anlamlarına gelen lhang^[7] adı verilen çok büyük ve iki elle kullanılan bir kılıçtır.

Bıçaklar

Bıçaklardan Tolkien'in eserlerinde bazen kılıçların yedeği olarak bahsedilmiştir; Okçu olan Legolas'ın adından bahsedilmeyen uzun bıçağı gibi.^[2] Ancak bazı kılıçlara isimlerinden bahsedilerek özel bir önem verilmiştir (örneğin Sting, aşağıya bakınız).^[1] Yetişkin İnsan ve Elfler için bıçak veya kısa kılıç olan silahlar daha kısa boylu bir halk olan Hobbitlerin ellerinde çetin birer kılıca dönüşebilir.

Shire Temizliği bölümünde Saruman, Frodo'yu bıçaklamaya teşebbüs etmiş ancak yeleğinin içine giydiği Mithril buna engel olmuştur. Hemen ardından, Saruman'ın boğazı Solucandil'in bıçağıyla öldürücü bir biçimde kesilmiştir.^{[T 9]}

Yüzüklerin Efendisi film üçlemesinde Legolas sadağının kılıfında tuttuğu ikiz savaş bıçağına sahiptir.^[8]

Angmar'ın Cadı Kralı, Nazgûl efendisi, Fırtınabaşı'nda Frodo Baggins'i yaraladığı "Morgul-bıçağı" adlı bir hançer kullanır. Bıçağın kara büyüsü Frodo'nun sağılığını ciddi biçimde etkiler. Özellikle bıçağın zehri vücuttan atılmadan iki hafta geçtiği için büyük zarar vermiş ve bir tayfa dönüşme tehlikesi geçirmiştir. Yaradan kaynaklanan nükseden rahatsızlıkları Frodo'nun Valinor'a nihai yolculuğunda etkili olmuştur.^{[T 10]} J.R.R. Tolkien Ansiklopedisi'ne göre, silah olası olağanüstü kaynaklı hastalıklara dair Eski İngilizce tıbbi metin ve büyülerinde bulunan bir geleneğe dayanıyor olabilir.^[9]

Baltalar

Baltalar (Sindarin: heithol, Quenya: peleccor, Khuzdûl: baruk) Naugrim'in (Cücelerin) başlıca silahı baltaydı. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya ile alakalı bütün efsanelerinde bunu görmek mümkündür. Birinci Çağ'da Sindar Elfleri savaşlarda hafif savaş aletleri ve giysileri kullanırdı, bu sebepten balta da kullanırlardı. Üçüncü Çağ'da bazı Doğuluların da balta kullandığı görüldü.

Yaylar

Yaylar (Sindarin: ping, Quenya: quingar veya cú, Telerin: pingai; Doriathrin: cú, örn; Cúthalion = "yay" + "güçlü") Doriathlı ve Lothlórienli Elfler uzun yay kullanırdı. Kuyutorman elfleri (Legolas örneğinde görüldüğü gibi) ise görece kısa yay kullanırdı. Hobbit romanında anlatılan orman İnsanları, porsuk yaylar kullanırlar. Saruman'ın urukları da bu çeşit bir yay kullanırdı. Kayıp Öyküler Kitabı'nda, Númenorluların kullandığı ve çelikyay olarak adlandırılan bir yaydan bahsedilmektedir. Bu yay, çukurcadır ve -adından da anlaşılacağı gibi- çeliktendir. Númenor'un düşmanları bu yaydan çok korkardı. Kralın Dönüşü’nde anlatıldığı üzere, hobbitler de yay kullanmaktadır.

Mızraklar

Mızraklar (Sindarin: ecthil, Quenya: hatal veya ehti, Telerin: etti) Vanyar elfleri, mızrakları ile ünlüdür. Kuyutormanlı Elfler, Beş Ordular Muharebesi'nde mızrak kullanmıştı. Rohanlı atlıları at sürücülükleriyle ünlenmişti ve mızraklarını cirit olarak kullanıyorlardı. Kayıp Öyküler Kitabı’nda anlatıldığı üzere Doğulular (Arabasürücüleri), atlı düşman birliklerine karşı kargı kullanırlardı. Isen Sığlıkları Savaşları'nda Saruman'ın ordusunda kargı kullanan birlikler vardı.

Zırhlar

Orta Dünya'daki savaşçılar genellikle zincir zırh ya da pul zırh kullanırdı. Tabaka zırhlar, bütün bir vücudu kaplayan şekliyle kullanılmıyordu. Bunun yerine, önkolu koruma amaçlı önkol zırhı, baldır ya da incik için kullanılan kısmî tabaka zırhlar kullanılırdı.

Cücelerin çok kaliteli zırhlar yapmak konusunda şöhreti vardır. Bilbo'nun Frodo'ya hediye ettiği mithril gömlek, Cüceler tarafından yapılmıştı. Dáin'in halkı ise bacakları için metal hortumlar yapıyordu ve bu zırhların yapılış sanatını bir sır olarak korudular.

Orklar, düşük kaliteli halka zırhlar kullanıyordu. Bu zırhlar, her ikisi arasında bir iki bağlantı olan geniş halkalardan oluşuyordu. Gimli, Miğfer Dibi'ndeki Borukent Savaşı'nda boynuna zırh geçirmiş bir orkla karşılaştı. Orkun boynunda, boyna gelebilecek darbelerden koruyan demir bir tasma vardı. Gimli'nin baltası bu tasmadan zarar gördü. Haradrim savaşçılar, birbiri üzerine geçen bronz tabakalardan oluşan bir zırh ve çelik miğfer giyerdi. Dol Amroth Prensi İmrahil metal bir önkol zırhı giyiyordu.