En İyi Sorular
Zaman Çizelgesi
Sohbet
Bakış Açıları

Hababam Sınıfı (film)

Hababam Sınıfı serisinin ilk filmi (1974) Vikipedi'den, özgür ansiklopediden

Hababam Sınıfı (film)
Remove ads

Hababam Sınıfı, Ertem Eğilmez tarafından yönetilen ve senaryosu Umur Bugay tarafından yazılan, Rıfat Ilgaz'un 1957 tarihli romanı Hababam Sınıfı'dan uyarlanan 1974 yapımı bir Türk Komedi filmi'dir. Filmin başrollerinde Kemal Sunal, Münir Özkul, Tarık Akan, Halit Akçatepe ve Adile Naşit, yardımcı rollerde ise Feridun Şavlı, Cem Gürdap, Ahmet Arıman ve Bülent İğdiroğlu yer alıyor. Hababam Sınıfı, İstanbul'da özel bir lisede okuyan ve derslerden çok haylazlıkla meşgul olan bir sınıf dolusu öğrencinin hikâyesini anlatır.

Pratik Bilgiler Yönetmen, Yapımcı ...

Senarist Umur Bugay, Hababam Sınıfı'nın sinemaya uyarlanmasında kritik rol oynar. Rıfat Ilgaz'ın kitabı ilk aşamada sansüre takıldığı için uzun süre filme çekilememişti. 1974 yılında Ertem Eğilmez, Umur Bugay ile çalışarak senaryoyu dönemin sansür kurulunun onaylayacağı hale getirdi. Bu süreçte Bugay, romanın siyasi ve toplumsal eleştiri dozunu hafifleterek daha çok okul hayatının mizahi yönlerine odaklanan bir senaryo yazdı. Bu sayede film çekim izni alabildi. Umur Bugay'ın senaryosu, temel olarak Ilgaz'ın karakterlerini ve mizansenlerini kullanmakla birlikte, sisteme eleştiriyi daha yüzeysel işleyen, eğlence yönü ağır basan bir uyarlama oldu. Hababam Sınıfı'nın yapım ekibinde, Yeşilçam'ın deneyimli isimleri de yer almaktadır. Görüntü yönetmeni Hüseyin Özşahin, filmin renkli 35mm formatında çekimlerini gerçekleştirmiş ve mekân olarak kullanılan tarihi köşkün atmosferini beyazperdeye başarılı biçimde aktarmıştır. Filmin kurgucusu İsmail Kalkan, özellikle komedi ritmini tutturmak adına sahneler arası geçişleri iyi dengelemiştir. Tüm bu ekibin uyum içerisinde çalışması, filmin hem teknik hem sanatsal açıdan dönemine göre kaliteli bir yapım olmasını sağlamıştır.

20 Nisan 1975 tarihinde vizyona girdiğinde büyük bir ilgiyle karşılayan film yedi ay boyunca vizyonda kalarak o dönem rekor kırdı. Kemal Sunal filmde canlandırdığı İnek Şaban karakteri ile birlikte ülke genelinde tanınmaya başlandı. Ayrıca birçok filminde bu adı kullandı. Film büyük bir ilgiyle karşılanınca aynı yılın ortalarında Hababam Sınıfı Sınıfta Kaldı adlı devam filmi çekildi ve aynı yılın sonunda vizyona girdi. Hababam Sınıfı, devam filmlerinin yanı sıra romanları, tiyatro oyunları ve diğer ticari ürünlerden oluşan bir seri yarattı. Türkiye'de sinemada yayınlandığında büyük etki yaratan ilk filmlerden birisi olmuş ve daha sonra televizyonda yayımlanan tekrarları ile birlikte de reyting rekorları kırmıştır. 2010'lu yılların başında filme restorasyon yapılarak HD olarak yeniden yayımlandı.

Remove ads

Konusu

Özetle
Bakış açısı

Hababam Sınıfı, özel bir lisede okuyan ve derslerden çok haylazlıkla meşgul olan bir sınıf dolusu öğrencinin hikâyesini anlatır. Özel Çamlıca Lisesi'nin 6-A Edebiyat şubesindeki bu öğrenciler – namı diğer "Hababam Sınıfı" – kopya çekmek, maç izlemek için okuldan kaçmak, öğretmenlerle dalga geçmek gibi yaramazlıklar peşindedir. Uzun zamandır okulda kendi hükümranlıklarını kurmuş bu matrak gençler, zekice oyunlarıyla şimdiye dek tüm öğretmenlerini parmaklarında oynatmış, disiplin kurallarını alt üst etmişlerdir. Ancak bu düzen, okula yeni atanan disiplinli müdür muavini ve tarih öğretmeni Mahmut Hoca (Kel Mahmut) ile sarsılır. Mahmut Hoca, sert ama adil yöntemlerle Hababam Sınıfı'nı hizaya sokmaya kararlıdır ve öğrencilere alışık olmadıkları türden unutulmaz dersler vermeye başlar.[1]

Film boyunca Hababam Sınıfı öğrencilerinin birbirinden komik maceraları ve duygusal anları iç içe geçer. Örneğin, öğrenciler bir gün topluca okuldan kaçarak önemli bir futbol maçını izlemeye giderler. Yoklamada yakalanmamak için sınıfta yoklama defterine hile karıştırsalar da, Mahmut Hoca bu durumu fark ederek hepsine ibretlik cezalar verir. Mahmut Hoca'nın sert disiplinine rağmen öğrenciler de boş durmaz; ders esnasında öğretmenleri şaşırtmak için türlü muziplikler yaparlar. Film, birbirini takip eden bu nükteli epizotlar içinde aslında eğitim sistemine mizahi bir eleştiri getirir: Okulda ezberci düzen, öğrencilerin açıkgözlülüğüyle alaşağı edilirken, Mahmut Hoca'nın zaman zaman yaptığı anlamlı konuşmalarla denge sağlanmaya çalışılır.

Hababam Sınıfı'nın doruk noktası, filmin sonlarına doğru yaşanan duygusal yüzleşmedir. Okulun yıl sonu müsameresi sırasında sahnelenen oyunu basan okul müdürü, kucağında sınıftan Damat Ferit'in gizlice okula getirdiği bebeğiyle ortaya çıkar. Bu sahnede Mahmut Hoca, Ferit'i okuldan attırmamak için kendi makamını ve hatta sağlığını riske atar; kalp krizi geçirerek yere yığılmasıyla sınıfta hüzünlü bir hava eser. Finalde, yaptığı yanlışların farkına varan Hababam Sınıfı öğrencileri gözyaşları içinde Mahmut Hoca'nın etrafında toplanır. Onun öğrencilerine aslında ne kadar değer verdiği ve onları "hayata hazırlamak" için çabaladığı anlaşılır. Film, Hababam Sınıfı'nın yaramaz ama aslında yürekleri sıcak gençlerinin, Mahmut Hoca'nın sevgisini kazanması ve hatalarından ders almalarıyla son bulur. Mizah ve duygu yüklü bu öykü, izleyiciye hem kahkaha hem de gözyaşı vadeden unutulmaz bir serüven sunmaktadır.[2]

Remove ads

Oyuncular

Ana karakterler

  • Mahmut Hoca (Kel Mahmut)Münir Özkul: Okula yeni atanan müdür muavini ve tarih öğretmeni. Son derece disiplinli, idealist ve adil bir eğitimcidir. Öğrencilerin bütün yaramazlıklarına rağmen onları içten içe seven, onlara hayat dersleri vermeye çalışan bir öğretmendir.
  • İnek ŞabanKemal Sunal: Hababam Sınıfı'nın en sevilen öğrencilerinden. Saf, iyi kalpli fakat biraz bön olarak tasvir edilir; lakabı "inek" olsa da aslında ders çalışkanlığından değil saflığından bu ismi almıştır.
  • Güdük NecmiHalit Akçatepe: Sınıfın ufak tefek ama en kurnaz öğrencisi. Zekâsıyla ve hazırcevaplığıyla öne çıkan Necmi, arkadaş grubunun beyin takımındandır.
  • Damat FeritTarık Akan: Sınıfın yakışıklısı ve çapkını. Zengin aileden gelen, kızlara düşkün bu karakter sınıfta "Damat" lakabıyla anılır; kendini beğenmiş ve haylaz tavırlarıyla dikkat çeker.
  • Hafize AnaAdile Naşit: Okulun yıllardır hizmet eden tatlı sert hizmetlisi. Hafize Ana, öğrencilerin hem yardımcısı hem de sırdaşıdır; bir bakıma Hababam Sınıfı'nın anne figürüdür.

Yan karakterler

Remove ads

Prodüksiyon

Özetle
Bakış açısı

Yönetmen ve yapım ekibi

Hababam Sınıfı filminin arkasındaki yaratıcı ekip de en az oyuncular kadar güçlü isimlerden oluşur. Filmin yönetmen koltuğunda, Türk sinemasının unutulmaz ustalarından Ertem Eğilmez oturmaktadır. Eğilmez, aynı zamanda Arzu Film şirketinin kurucularından olup filmin yapımcılığını da Nahit Ataman ile birlikte üstlenmiştir. Senaryo, Rıfat Ilgaz'ın romanından uyarlanırken tecrübeli senarist Umur Bugay tarafından kaleme alınmıştır. Filmin müziklerini dönemin genç yeteneklerinden Melih Kibar bestelemiş, görüntü yönetmenliğini Hüseyin Özşahin, kurgusunu ise İsmail Kalkan gerçekleştirmiştir. Bu teknik kadronun uyumlu çalışması, filmin başarısında büyük pay sahibidir. Eğilmez, yönetmen olarak samimiyeti ve ekip ruhunu önemseyen bir isimdi; senaryo yazımından çekimlere kadar oyuncular ve yazarlarla kolektif bir çalışma yürütürdü.[3] Hababam Sınıfı'nın senaryosu geliştirilirken tüm ekip onun evinde toplanıp fikir alışverişi yapmış, ortaya çıkan hikâye hep birlikte olgunlaştırılmıştır. Bu yöntem, filmin içinde hissedilen güçlü arkadaşlık enerjisine de yansımıştır.[4]

Senarist Umur Bugay, romanın sinemaya uyarlanmasında kritik rol oynar. Rıfat Ilgaz'ın kitabı ilk aşamada sansüre takıldığı için uzun süre filme çekilememişti. 1974 yılında Ertem Eğilmez, Umur Bugay ile çalışarak senaryoyu dönemin sansür kurulunun onaylayacağı hale getirdi.[5] Bu süreçte Bugay, romanın siyasi ve toplumsal eleştiri dozunu hafifleterek daha çok okul hayatının mizahi yönlerine odaklanan bir senaryo yazdı. Bu sayede film çekim izni alabildi. Umur Bugay'ın senaryosu, temel olarak Ilgaz'ın karakterlerini ve mizansenlerini kullanmakla birlikte, sisteme eleştiriyi daha yüzeysel işleyen, eğlence yönü ağır basan bir uyarlama oldu.[6] Müzikleri besteleyen Melih Kibar için Hababam Sınıfı bir dönüm noktasıdır. Filmle özdeşleşen enstrümantal tema müziği, Melih Kibar'yöın henüz 20'li yaşlarında bestelediği ve Türk izleyicisinin hafızasına kazınan bir melodidir. Filmin açılışından itibaren bu müzik duyulur ve her çaldığında filmin keyifli atmosferini izleyiciye yeniden hissettirir.[7] Filmin yapım ekibinde, Yeşilçam'ın deneyimli isimleri de yer almaktadır.

Görüntü yönetmeni Hüseyin Özşahin, filmin renkli 35mm formatında çekimlerini gerçekleştirmiş ve mekân olarak kullanılan tarihi köşkün atmosferini beyazperdeye başarılı biçimde aktarmıştır.[8] Filmin kurgucusu İsmail Kalkan, özellikle komedi ritmini tutturmak adına sahneler arası geçişleri iyi dengelemiştir. Tüm bu ekibin uyum içerisinde çalışması, Hababam Sınıfı'nın hem teknik hem sanatsal açıdan dönemine göre kaliteli bir yapım olmasını sağlamıştır.

Çekim yerleri ve yapım süreci

Thumb
Filmin çekildiği binanın ön bahçesi (Adile Sultan Kasrı)

Hababam Sınıfı'nın çekildiği Üsküdar'daki tarihi Adile Sultan Kasrı, günümüzde Hababam Sınıfı Müzesi olarak ziyaretçilerini ağırlıyor. Hababam Sınıfı filminin çekimleri İstanbul'un Üsküdar ilçesindeki Adile Sultan Kasrı'nda gerçekleştirilmiştir. 19. yüzyıldan kalma gösterişli bir köşk olan bu mekân, filmde Özel Çamlıca Lisesi olarak kullanılmıştır. Arzu Film ekibi, 1974 yılında filmin tüm sınıf ve yatakhane sahneleri için Adile Sultan Kasrı'nın iç ve bahçe kısımlarını set haline getirmiştir. Binanın yüksek tavanlı tarihi sınıf odası, Hababam Sınıfı öğrencilerinin yaramazlıklarına sahne olmuş; geniş bahçesi ise unutulmaz cezalandırma ve beden eğitimi sahnelerine ev sahipliği yapmıştır. Filmde gördüğümüz okul binası, gerçek hayatta uzun yıllar kız lisesi olarak hizmet vermiş bu kasırdır. Çekimler boyunca mekanın tarihi dokusu özenle kullanılmış, film ekibi tarafından orijinal eşyalara zarar vermemek için titizlik gösterilmiştir. Sonuçta ortaya çıkan atmosfer, gerçek bir yatılı okul hissiyatını yansıtarak filmin kalıcılığına katkıda bulunmuştur.[9]

Filmin yapım süreci, Yeşilçam standartlarına göre bile oldukça hızlı ve verimli ilerlemiştir. Yönetmen Ertem Eğilmez'in planlaması sayesinde film, sadece 11 günde çekilmiş ve 6 gün gibi kısa bir sürede kurgulanarak toplam 17 günde gösterime hazır hale getirilmiştir. Bu olağanüstü hız, dönemin film endüstrisindeki pratik çalışma disiplinini göstermesi açısından çarpıcıdır. Eğilmez ve ekibi adeta bir fabrika düzeninde çalışarak sahneleri art arda tamamlamıştır. 20 Nisan 1975 tarihinde vizyona giren ve olumlu tepkiler alan filmin aynı yıl içinde filmin devamını çekebilecek kadar zaman kazanmıştır.

Oyuncu seçimi aşamasında da ilginç bir süreç yaşanmıştır. Başlıca rollerde tecrübeli aktörler oynarken, Hababam Sınıfı'nın sınıf mevcudunu doldurmak için pek çok genç oyuncu ve figüran gerekmiştir. Ertem Eğilmez, başlangıçta projede Metin Akpınar ve Zeki Alasya gibi ünlü tiyatroculardan da faydalanmayı düşünmüş ancak ücret anlaşmazlığı nedeniyle bu isimler projeden ayrılmıştır.[10][11] Bunun üzerine Eğilmez, çoğu amatör bir ekip kurmak amacıyla gazeteye ilan vererek geniş bir oyuncu seçmesi yapmıştır.[12] Tarık Akan, Kemal Sunal ve Halit Akçatepe gibi çekirdek kadro dışındaki öğrencilerin hemen hepsi bu ilan üzerine başvuran gençler arasından seçilmiştir.[13]

Yüzlerce aday arasından, role uygun tipler titizlikle belirlenmiştir. Filmin yapımıyla ilgili dikkat çekici bir diğer nokta, senaryodaki eklemeler ve değişikliklerdir. Ertem Eğilmez, Rıfat Ilgaz'ın romanına bağlı kalmakla birlikte, sinemasal açıdan etkili olacağını düşündüğü bazı karakter ve olayları senaryoya eklemiştir. Örneğin yukarıda belirtildiği gibi Tarık Akan için Damat Ferit karakteri yaratılmış, Adile Naşit için romanlarda bulunmayan Hafize Ana tiplemesi filme dahil edilmiştir.[14] Bu yaratıcı dokunuşlar, filme hem komedi unsurları kazandırmış hem de duygusal derinlik katmıştır. Öte yandan, romanın eleştirel tonu senaryoda yumuşatılmış; filmin dönemin sansür engeline takılmaması için toplumsal taşlama içeren bazı bölümler çıkarılmıştır. Bu kararlar, filmin daha geniş kitlelere ulaşmasını sağlamış ancak orijinal yazar Ilgaz'ın eleştirisine de yol açmıştır. Çekim sürecinde sette disiplin ve ekip ruhu hakimdi. Yönetmen Ertem Eğilmez'in titizliği, gerçekte de filmin temasına uygun bir okul disiplini yaratmıştı.

Remove ads

Resepsiyon

Özetle
Bakış açısı

Gişe başarısı

Hababam Sınıfı, gösterime girdiği 20 Nisan 1975 tarihinde olağanüstü bir gişe başarısı elde etmiştir. Dönemin rakamlarına göre film, İstanbul ve Anadolu'da kapalı gişe oynayarak izlenme rekorları kırmıştır.[15] Kaynaklar Hababam Sınıfı'nın yoğun ilgi sebebiyle yalnızca Ankara'da bile 28 hafta boyunca vizyonda kalmıştır. Bu, neredeyse 7 ay boyunca salonları doldurmak anlamına gelir ki Türk sinemasında o güne dek benzeri çok az görülmüş bir başarıdır.[16] Film, gördüğü talep üzerine gösterim süresi uzatılarak tam 28 hafta boyunca kesintisiz oynatılmıştır. Bu rekor süre, Hababam Sınıfı'nı yılın en çok izlenen filmi yapmıştır. Dönemin gişe verileri tam sağlıklı tutulmasa da, filmin toplam seyirci sayısının birkaç milyonu bulduğu tahmin edilmektedir. Bu sonuç, bir komedi filmi için olağanüstü kabul edilmiş ve yapımcı Arzu Film'e de büyük ticari başarı getirmiştir.[17]

Filmin kırdığı rekorlar yalnız o yılla sınırlı kalmamış, sonraki yıllarda da en çok izlenen yerli filmler listelerinde üst sıralarda kalmaya devam etmiştir. Hatta modern ölçümleme yapılan 1989 sonrası döneme ait Box Office Türkiye listelerinde bile filmin yeniden gösterimleri toplamda yüz binlerce seyirci çekerek ilk 100 film arasına girdiği görülmüştür. Film, gişe açısından "görülmemiş bir başarı" elde etmiş; yapımcılarına ciddi bir kazanç sağlarken Türk sinema sektöründe de yüz güldüren bir performans ortaya koymuştur.[18] Bu başarı, filmin hemen ardından serinin devam filmlerinin çekilmesinin de önünü açmıştır.

Remove ads

Eleştiriler

Özetle
Bakış açısı

Hababam Sınıfı, geniş kitlelerce çok sevilmiş olsa da, hem yapıldığı dönemde hem de sonraki yıllarda çeşitli eleştirilere konu olmuştur. İlk olarak, filmin yazarı Rıfat Ilgaz'ın adaptasyona dair eleştirileri dikkat çeker.[19] Ilgaz, kendi eserinin filme çekilmesine başta olumlu yaklaşmışsa da, sansür kurulundan geçebilmek için senaryonun önemli ölçüde yumuşatılması onu rahatsız etmiştir. Film senaryosu, Ilgaz'ın romanındaki sert eğitim sistemi eleştirilerini ve derin toplumsal mesajları büyük ölçüde törpülemiş, eseri daha ziyade eğlencelik bir komediye dönüştürmüştür. Rıfat Ilgaz bu durumdan hoşnut olmadığını çeşitli röportajlarında dile getirmiştir. Hatta anlatıldığına göre, Ertem Eğilmez ile Rıfat Ilgaz bu konuda anlaşmazlığa düşmüş ve mahkemelik bile olmuşlardır. Ilgaz, filmlerin romanın özünü tam yansıtmadığını düşünmüş; Hababam Sınıfı filmlerini hiçbir zaman tam olarak onaylamamıştır. Onun bakış açısından, film serisi romanın ciddi yanını ve eğitim sistemine yönelik güçlü taşlamasını geri plana itip sadece güldürü öğelerini öne çıkarmıştır. Bu eleştiri, dönemin bazı edebiyat çevrelerince de paylaşılmıştır: Hababam Sınıfı'nın popüler bir komedi olarak harika olduğu, ancak romanın ruhunu tam olarak yansıtmadığı yönünde yorumlar yapılmıştır. Diğer yandan, filmin içerdiği mizah anlayışı ve öğrenci tiplemeleri de tartışma konusu olmuştur. 1970'lerde bazı eğitimciler, Hababam Sınıfı'ndaki öğrenci profilinin gençlere kötü örnek olabileceğini ileri sürmüşlerdir.[20]

Disipline karşı çıkan, öğretmenlerle dalga geçen ve sürekli oyun peşinde koşan bu öğrencilerin rol model olmaması gerektiği savunulmuştur. Ancak bu tür eleştiriler, geniş kitlelerin sevgisi karşısında cılız kalmış; film toplum genelinde bir nevi masum asi gençlik temsilcisi olarak görülmüştür. İçerik bakımından da günümüz bakış açısıyla birkaç eleştiri yöneltilir: Filmin, romanın özündeki toplumsal eleştiriyi ticari kaygıyla büyük ölçüde boşalttığı dile getirilir. Rıfat Ilgaz'ın eserinde sınıf, fakir yatılı öğrencilerden oluşan bir devlet okulu iken filmde zengin aile çocuklarının gittiği özel lise olarak değiştirildiği için, eğitimin eşitsizliği teması arka plana itilmiştir. Karakterlerin bir kısmı sadece ismen romandan alınmış, tamamen farklı tiplemelere dönüştürülmüştür. Damat Ferit ve Hafize Ana gibi orijinalde olmayan karakterler eklenmiştir. Ayrıca öğrencilerin filmde çok sevimsiz derecede saygısız ve ilkesiz davrandıkları eleştirisi de yapılır – Mahmut Hoca gibi idealist bir eğitimciyi bile sürekli çileden çıkarmaları, yeni gelen öğretmenlere oyunlar oynamaları, hatta fiziksel kusurlarıyla dalga geçmeleri gibi noktalar bazı yorumcularca rahatsız edici bulunur. Bu nedenle, Hababam Sınıfı karakterlerinin aslında sempatik haylaz değil aşırı saygısız gençler olduğu yönünde analizler kaleme alınmıştır. Bununla birlikte, pek çok eleştirmen filmin bağlamını göz önüne alarak değerlendirme yapar. Mahmut Hoca'nın temsil ettiği değerlerle Hababam Sınıfı öğrencilerinin muzırlıkları arasında aslında iyiler-kötüler çatışması olmadığı, hepsinin özünde iyi kalpli olduğu vurgulanır. Bu yönüyle film, sert bir eleştiriden ziyade umut aşılayan bir sıcaklık taşır. Ertem Eğilmez'in sinema felsefesinin “kötülerle iyiler arasındaki mücadelede, en sonunda iyiler kazanmalıdır” şeklinde olduğu ve filmlerinde bunu hep gösterdiği bilinir. Filmin sonunda öğrenciler hatalarını anlar, hocaya sevgi duyar; yani film iyiye varır.[21]

Remove ads

Yayımlanma

Sinema

Hababam Sınıfı 20 Nisan 1975 tarihinde İstanbu, Beyoğlu'nda yer alan İpek Sinemasında vizyona girmiştir.[22] Arından Ankara, İzmir ve Anadolu'nun birçok bölgesinde vizyona girdi. 28 hafta boyunca vizyonda kalan film o döneme kadar görülmemiş başarı elde etmiştir.[23]

Pazarlama

Nisan 1975'te özel bir fragman yayınlandı. Filmin fragmanı o dönem sinemada yayımlanan filmlerin öncesinde ve aralarında yayınlanarak seyirci tarafından ilgi çekmeyi başardı.[24]

Ev medyası

Hababam Sınıfı, 1980'li yıllarda video kasetlerin yaygınlaşmasıyla birlikte VHS olarak yayımlandı.[25] O dönemde en çok satan video kasetlerin başında geldi. Özellikle 1990'lı ve 2000'li yıllarda birçok televizyon kanalında sık sık yayımlandı ve reytinglerde üst sıralarda yer aldı.[26] 2000'li yılların başında VCD formatında yayımlanan film o döneme göre yine en çok satan yerli filmler arasına girdi.[27] 2000'li yılların ortalarında DVD formatıyla yayımlandı.[28]

Film, 2012 yılında Vipsaş tarafından yüksek çözünürlüklü formatta restore edildi.[29] 2013 yılında ilk kez Star TV'de yayımlanan HD versiyonu 18 Haziran 2015 tarihinde dijital platformlarda yayımlandı.[30]

Remove ads

Ödüller

Daha fazla bilgi Yıl, Ödül ...

Kaynakça

Dış bağlantılar

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads