Kalay

Kalay, periyodik cetvelde atom numarası 50 olan elementtir. Simgesi Sn olup Latince stannum dan gelir. Gümüşümsü gri renktedir. Havada kolaylıkla okside olmaz, korozyona karşı dirençlidir. Bu özelliğinden ötürü diğer metallerin (korozyondan korumak amacıyla) kaplanmasında kullanılır. Tarihçesi MÖ 3000 yıllarına dayanır. Antik Mısır'da ve Mezopotamya'da bronz alaşımında kalay kullanılmıştır.

Kalay (Sn)
H Periyodik tablo He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba   Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra   Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og     La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu   Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Temel özellikleri
Atom numarası	50
Element serisi	Zayıf metaller
Grup, periyot, blok	14, 5, p
Görünüş	Gümüşümsü gri
Kütle numarası	118,710(7) g/mol
Elektron dizilimi	Kr 4d10 5s2 5p2
Enerji seviyesi başına Elektronlar	2, 8, 18, 18, 4
CAS kayıt numarası	7440-31-5
Fiziksel Özellikleri
Maddenin hâli	katı
Yoğunluk	(beyaz) 7,265 g/cm³
Sıvı hâldeki yoğunluğu	6,99 g/cm³
Ergime noktası	505,08 °K 231,93 °C
Kaynama noktası	2875 °K 2602 °C
Ergime ısısı	(beyaz) 7,03 kJ/mol
Buharlaşma ısısı	(beyaz) 296,1 kJ/mol
Isı kapasitesi	27,112 J/(mol·K)
Atom özellikleri
Kristal yapısı	Tetragonal
Yükseltgenme seviyeleri	(4+), (2+)
Elektronegatifliği	1,96 Pauling ölçeği
İyonlaşma enerjisi	708,6 kJ/mol
Atom yarıçapı	145 pm
Atom yarıçapı (hes.)	145 pm
Kovalent yarıçapı	141 pm
Van der Waals yarıçapı	217 pm
Diğer özellikleri
Elektrik direnci	115 nΩ·m (20°C'de)
Isıl iletkenlik	66,8 W/(m·K)
Isıl genleşme	22,0 µm/(m·K) (25°C'de)
Ses hızı	2730 m/s (20 °C'de)
Mohs sertliği	1,5
Vickers sertliği	? MPa
Brinell sertliği	51 MPa

Allotropları

Kalayın alfa-kalay ve beta-kalay olmak üzere başlıca iki allotropu vardır. Düşük sıcaklıklarda gri veya alfa-kalay kararlı olup, silisyum ve germanyuma benzeyen kübik kristal yapıdadır. 13,2 °C nin üzerinde ısıtıldığında beyaz veya beta-kalaya dönüşür. Beyaz kalay tetragonal kristalin yapıdadır. Soğutulduğunda yavaşça gri formuna dönüşür ki bu durum kalay hastalığı olarak bilinir. Bu dönüşüm, aluminyum ve çinko gibi empüritelerin (safsızlıkların) varlığından etkilenir ve antimon veya bizmut ilavesiyle önlenebilir.

Kalay elementinin Kalay çığlığı adı verilen karakteristik bir bükülme sesi vardır. Elementin iç yapısındaki kristalleşmenin sonucu element büküldüğünde cam ezilmesine, kırılmasına benzer ses üretir.

Simyacıların kullandığı kalay simgesi

Dış bağlantılar

• WebElements.com – Kalay (İngilizce) 27 Aralık 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Kalayla ilgili ilginç bilgiler (İngilizce) 4 Ocak 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Malezya'da kalay madenciliği
• Kalay^{[ölü/kırık bağlantı]}