Kemoterapi

Kemoterapi, "ilaçla (Sitotoksik) tedavi" anlamına gelmekle birlikte, daha çok kanser hücrelerini etkileyen kanser ilaçları kullanılarak yapılan tedavi için kullanılan terimdir. Bunun için kullanılan ilaçlara "antikanser" ilaçlar da denmektedir. Kemoterapi tedavisinde tek başına "antikanser" ilaçlar veya cerrahi ve radyoterapi ile birlikte uygulanabilir.

Başlıca amaçlar:

• Kanseri tedavi etmek. Kanser hücrelerine ait izler tümüyle ortadan kalktığında kanser tedavi edilmiş sayılmaktadır.
• Kanseri kontrol etmek. Genel olarak kanserin yayılımını önlemek ve büyümesini yavaşlatmak, kanserin kontrol altında tutulması olarak kabul edilmektedir.
• Kanserin yol açtığı belirtileri gidermek. Bazı kemoterapi uygulamalarının temel amacı hastanın yaşam niteliğini yükseltebilmek için ağrı ve benzeri belirtileri ortadan kaldırmak ya da hafifletmektir.

Kemoterapi ilaçlarının her zaman istenilen faydayı sağlaması mümkün olmayabilir. Kanser tümörleri tedavi ile yok edilemiyorsa veya tedavide geç kalındı ise, kanser hücreleri kan damarları ya da lenfler yoluyla vücuda yayılabilir. Bu durumda metastaz (yayılma) denilen durum meydana gelmiş olur.^[1]

Tedavi Tipleri

Kemoterapi, çeşitli kanser türlerinin tedavisinde aşağıdaki amaçlarla kullanılmaktadır:

Tipleri	Açıklama
Küratif Tedavi	Kemoterapi, bazı kanser türlerinde tümörü tamamen yok etmek amacıyla kullanılabilir.
Adjuvan Tedavi	Ameliyat veya radyoterapi gibi diğer tedavi yöntemlerinden sonra, kalan kanser hücrelerini öldürmek için kullanılır.
Neoadjuvan Tedavi	Ameliyat öncesinde tümörü küçültmek ve ameliyatın etkinliğini artırmak için verilir.
Palyatif Tedavi	İleri evre kanserlerde, hastanın semptomlarını hafifletmek ve yaşam kalitesini artırmak için kullanılır.

Tedavi Türleri, multidisipliner bir sağlık kurulu tarafından hastanın bireysel ihtiyaçları ve durumuna göre hazırlanır.^[2]

Türleri

Farklı kanser türlerinin özelliklerine, hastanın durumuna ve tedavi hedeflerine göre çeşitli kemoterapi türleri uygulanmaktadır.

• Doz Yoğunluğu Ayarlanmış Kemoterapi
• Kesintisiz Kemoterapi
• Oral Kemoterapi
• Yüksek Doz Kemoterapi
• Metronomik Kemoterapi
• Bölgesel Kemoterapi
• Neuro-Onkolojik Kemoterapi
• Destekleyici ve Rehabilitatif Kemoterapi
• Multimodal Tedaviler
• Farmakogenomik Kemoterapi

Yan etkileri

Kemoterapi ilaçları hastanın bağışıklık sistemini de etkilediğinden, kemoterapi sırasında hastanın bulaşıcı hastalıklara karşı direnci düşmektedir. Bu etkinin en fazla görüldüğü dönem kemoterapiden sonraki 5-15. günler arasındadır. Bu nedenle kemoterapi tedavisi gören hastaların özellikle bu dönemde bulaşıcı hastalığı olanlardan uzak durmaları, hijyen kurallarına daha fazla dikkat etmeleri gerekmektedir.

Ayrıca bazı kemoterapi ilaçları bazı hastalarda yorgunluk, bulantı, kusma ve saç dökülmesine de yol açabilir. Bulantı ve kusmayı önlemek için oldukça etkili ilaçlar geliştirilmiştir. Kemoterapiye bağlı olarak dökülen saçlar tedavi kesildikten sonra geri gelmektedir.Kemoterapi gören hasta stresli olmaktadır fakat açlıkla siniri ve stresi azaltabileceği söylenmektedir. Bazı hastalarda Raynaud fenomeni rahatsızlığı da geliştiği gözlemlenmiştir.