Laz kıyafetleri

Laz kıyafetleri, Lazların geleneksel kıyafetleridir.^[1] Erkek kıyafetlerinde sadelik ve işlevsellik ön plandayken, kadın kıyafetleri desenler ve süslemeler açısından zengindir.^[2] Laz kıyafetlerinin oluşum süreci, bölgenin Osmanlı tarafından fethedilmesinden önce başlamıştır.^[1] Ünye ve Hopa arasında giyilmekteydi.^[3]

Laz kıyafetlerini giymiş askerleri tasvir eden kartpostal, Trabzon

Erkek kıyafetlerinin unsurları

Geleneksel erkek kıyafetlerinin birkaç karakteristik öğesi vardı. Başın etrafına sıkıca sarılan kabalak adlı siyah renkli eşarp bunlardan biriydi. Gömleğin üzerine çepken adı verilen kısa yün yelek giyilirdi. Alt vücuda giyilen başlıca giysi, zıbkaların içine sokulmuş geniş koyu renkli pantolonlardan (tuman veya potur) oluşuyordu. Soğuk havalarda yeleğin üzerine uzun yünlü bir palto (aba) giyilirdi. Kıyafet takımı, üzerine hançer ve avcı kemeri takılmış deri kemerle tamamlanıyordu.^[4]

Laz kıyafetlerinden Pontus Rumları gibi komşu halklar da etkilenmiştir.

Kadın kıyafetlerinin unsurları

Geleneksel Laz kadın kıyafetleri, bol gömlek ve bol pantolonlardan oluşuyordu.^[1] Genellikle giyilen aksesuarlardan biri de bele dolanan ve dolaylık olarak bilinen çizgili dokuma önlüktü. Kıyafetlerin ana unsuru, kadının başını ve omuzlarını örten ve işlemeli pamuktan yapılan keşan adlı şaldı. Renkli zemine sahip olan keşanların üzerine beyaz, siyah ve bordo renkli geometrik desenler bezenirdi. Dolaylık ve keşanların üzerindeki süslemeler, kadınların nereli olduğuyla ilgili işaretler de taşırdı. Örneğin Sürmeneli kadınlar kırmızı ve siyah çizgili önlükler, Akçaabatlı kadınlar krem ve bordo çizgili önlükler, Tonyalı kadınlar ise kahverengi ve siyah çizgili önlükler giyerdi.^[1]

Malzemeler, renkler ve desenler

Laz kıyafetleri ağırlıklı olarak doğal malzemelerden üretilirdi. Erkeklerin ceket, pantolon ve yelekleri kalın yünlü kumaştan (koyu tonlu), çizmeleri ise deriden yapılırdı. Kadınların keşanları ve dolaylıları pamuktan veya ince yünden dikilirdi. Kadın kıyafetleri geometrik işlemelerle süslenmiştir. Keşanlar genellikle kırmızı-kahverengi bir zemin üzerinde beyaz ve siyah desenlerden oluşuyordu. Kadın kıyafetlerinde kullanılan renkler daha çeşitliydi: beyaz ve siyahın yanı sıra bordo, kırmızı, kahverengi, kremrengi ve diğer renkler de kullanılmaktaydı.^[1][2] Erkek kıyafetlerinde kullanılan baskın renk siyahtı.^[4]

Ermeni çeteciler tarafından kullanımı

Bazı Ermeni çeteciler, Osmanlı'ya karşı düzenledikleri Ermeni isyanlarında Laz kıyafetleri giymiştir.^[5] Bu strateji, isyan eylemlerinden Müslüman Lazları sorumlu tutmak için yapılmaktaydı. Refahiye kaymakamının Laz kıyafetlerini giyen Ermeniler tarafından gaspedildiği bilinmektedir.^[6] Laz kıyafetleriyle suç işlediği bilinen Ermeni çeteciler arasında Eğinli Kokakçıyan Sahak ve Canik, Zaka ve Armudanlı Haci Kalos ve arkadaşları bulunmaktaydı.^[7]

Güncel durumu

21. yüzyılda geleneksel Laz kıyafetlerinin günlük hayatta kullanımı neredeyse sona ermiştir. Erkekler geleneksel Laz kıyafetlerini kullanmayı neredeyse tamamen bırakmıştır. Kadınlar günlük yaşamda keşan ve dolaylığı nadiren giyerler. Günümüzde Laz kıyafetlerini giyenlerin çoğu yaşlıdır. Laz kadınlarında geleneksel kıyafetlerin yerini beyaz başörtü ve basma entari almıştır.^[8] Geleneksel kumaşlar günümüzde tencere altlıkları, yatak örtüleri ve diğer ev eşyalarının yapımında kullanılmaktadır. Lazların geleneksel kıyafetleri günümüzde daha çok şenlikler ve gösterilerde kullanılmakta, müze koleksiyonlarında sergilenmektedir.^[9]

Galeri

• Galeri
• 
  Çürüksulu Ali Paşa, Osmanlı Gürcüleri ve Lazlar, 19. yüzyıl
• 
  Laz genci. 1870'lerde Türkiye ve Gürcistan'ı gezen Théophile Deyrolle'nin çizimlerinden yapılmış gravür.
• 
  Lazistan sakini. 1897 tarihli fotoğraf Alman seyahatnamesinde yayınlanmıştır.

• 
  Trabzonlu Lazlar, y. 1910.
• 
  Horon oynayan Lazları tasvir eden Trabzon kartpostalı
• 
  Geleneksel kıyafetli askerler, Konstantinopolis, 1900'ler.
• 
  Samsun'daki Laz askerleri