Matematikçi Leo

Leon (matematikçi) ile karıştırılmamalıdır.

Matematikçi ya da Felsefeci Leo (Grekçe: Λέων ὁ Μαθηματικός ya da Φιλόσοφος, Léōn ho Mathēmatikós ya da Philósophos; y. 790 – 869'dan sonra), Bizanslı felsefe ve mantık âlimi. İkonoklazm sonu ve Bizans tarihinin en parlak dönemlerinden birisi olan ''Makedon Rönesansı'' ile anılır. Onun günümüze ulaşmış yazmaları Plato ile diyaloglar yazmasıdır. Gerçek bir "Rönesans insanı"^[1] ve "9. yüzyılda Bizans'ın en akıllı adamı"^[2] olarak anılır. Selanik metropolitiydi, sonra Konstantinopolis'te bulunan Magnaura felsefe okulunun başına geçmiş^[3] ve Aristo mantığı Organon öğretmiştir.

Hayatı

Tesalya'da doğdu. Konstantinopolis patriği Gramerci VII. Ioannes'in kuzenidir. Gençliğinde Konstantinopolis'te eğitim gördü fakat Andros manastırlarına seyahat etti. Orada az bulunur el yazmaları sağladı ve yaşlı bir keşişten matematik öğrendi.^[4] Başlangıçta başkentte özel ders veren tanınmayan birisiydi. Onun öğrencilerinden biri^[5] Bizans-Arap savaşı sırasında yakalanıp Bağdat'a,Halife Memun'a götürüldü. Halife esirin matematik bilgisinden etkilendi ve esirin hocası Leo'ya Bağdat'a gelmesi için bir servet önerdi.^[6] Leo, halifeden gelen mektubu Bizans imparatoru Theofilos'a götürdü. Leo'nun uluslararası ününden etkilenen imparator, Magnaura ya da Sebaste'nin 40 şehidi kilisesinde okul (ekpaideutērion) açmasını istedi.^[7] Oi meta Theofanin tarafından kaydedilen versiyona göre, hikâye Leo'nun halifeye gönderdiği red mektubuna, halifenin bazı zor geometri ve astroloji soruları içeren mektup yollaması ile devam eder. Memun, Theofilos'e, Leonun kısa süreli hizmeti için 2 bin pound altın önerir, ama kabul görmez. İmparator, Leo'yu, Gramerci VII. Ioannes'in onu kutsayıp Selanik metropoliti yapması ile onurlandırmıştır. Leo bu görevde 840 baharından 843 yılına kadar kalmıştır. Bu tarihlerde bir sıkıntı vardır, Halife Memun 833 yılında ölmüştür. Halifenin son mektubu ve Leo'nun metropolitliğe atanması tarihleri hatalıdır ya da soruları soran halife gerçekte Mutasım'dır. Bu ikinci ihtimal tarihçi logothete Symeon tarafından seslendirilmiştir.^[8]

Leo, bir putkırıcı (iconoclast) olarak paganizm ile suçlanmıştır, Bizans İkonoklazmı sonu 843 yılında metropoliğini kaybetmiştir.^[9] Buna rağmen Theofilos'un öldüğü aylarda ikonalar hakkında lehte tavsiyelerde bulunmuştur.^[10] Yaklaşık 855 yılında, Bardas tarafından yeniden kurulan Magnaura okulunun başına geçirildi.^[11] Theoktistos'un hamiliğinde ve Konstantinopolis Patriği I. Fotios'un arkadaşlığında felsefe, matematik, tıp, fen, edebiyat, filoloji, astronomi ve astroloji konularında verdiği eğitimle şöhret kazanmıştır.^[12][13]

Aziz Kiril onun öğrencisidir. Arap saldırılarına ve diplomatik iletişim için kullanılan Tarsus'tan Konstantinopolis'e tüm Küçük Asya'yı kat eden optik telgraf olarak düşünülebilecek bir sistemi tasarlamıştır.^[14] Leo, hareketli kuşlar olan ağaç, kükreyen arslan, havalanan tac gibi birçok otomat icat etmiştir.^[1] Taclı otomat yüzyıl sonra bile hala çalışıyordu, Liutprando di Cremona Konstantinopolis ziyaretinde buna tanıklık etmiştir.^[15][16]

Çalışmaları

Leo'nun çalışmalarının çoğu kayıptır. Kitap uzunluğunda çalışmalar, şiirler, taşlamalar yazmıştır, ayrıca bir derleyici olarak geniş miktarda felsefe, tıp ve astronomi metinlerini bir araya getirmiştir. Kütüphanesinin en azından bir kısmı Arşimed, Öklid, Platon, Paulus Alexandrinus, İskenderiyeli Theon, Proklos, Porphyrios, Pergeli Apollonius, Quirinus ve Marcellus'un kayıp "Mekanik" çalışması ve muhtemelen Tukididis ile oluşmaktaydı.^[4] Kendi tıp ansiklopedisini oluşturdu. Sonra gelen Bizans alimleri bazen Leo'yu alim Leon Hoirosfaktis ve imparator Bilge Leo ile karıştırırlar ve kâhin olarak tanımlarlar.