Mekkizade Mustafa Asım Efendi

Mekkizade Mustafa Asım Efendi (1762, İstanbul - 1846, İstanbul) Osmanlı Devleti şeyhülislamı, kazasker ve müderristir. 1818-1819, 1823-1825 ve 1833-1846 dönemlerinde 3 kez şeyhulislamlık görevi yapmıştır. II. Mahmud ve Abdülmecid dönemlerindeki şeyhülislâmlığı toplam olarak yaklaşık 17 yıl 6 aydır.

Mekkizade Mustafa Asım Efendi
Doğum	1762 İstanbul
Ölüm	1846 (83-84 yaşlarında) İstanbul
Meslek	Şeyhülislam, kazasker, müderris

Yaşamı

Yüzüncü Osmanlı Şeyhülislamıdır. I. Abdülhamid ve III. Selim devri şeyhülislâmlarından olan Mekkî Mehmet Efendi'nin oğludur.^[1] İstanbul'da doğdu, tahsilini özel olarak tamamladıktan sonra 1785'te genç yaşta hariç derecesiyle ilmiye mesleğine girdi.

1797'de Galata kadısı, 1809'da İstanbul kadısı, 1812'de Rumeli kazaskeri oldu.

27 Ocak 1818'de ise birinci kez şeyhülislâm oldu. Fakat II. Mahmud'un zamanında rikab-ı hümayun kethüdası olan Hâlet Efendi'nin isteklerine tam olarak yerine getirmeyip, gelecekte ortaya çıkabilecek mahzurları olduğunu hissederek bu isteklere karşı çekingen bir tutum gösterdi. Bu nedenle 3 Eylül 1819'da bu görevden azledildi.

25 Eylül 1823'te ikinci kez şeyhülislâmlığa getirildi ve II. Mahmud tarafından takdir edilmeye başlandı. Fakat padişah Yeniçeri Ocağı'nı kaldırmaya karar vermişti. Bu nedenle meşihat makamında daha sert ve kararlı birinin bulunmasını istemekteydi. Halbuki şeyhülislâm olan Mustafa Asım Efendi yeniçeri ocağına yakınlığı ile bilinmişti. Bu nedenle padişah 3 Eylül 1825'te Mustafa Asım Efendi'yi görevinden azletti.

Asım Efendi, sekiz yıllık bir aradan sonra 8 Şubat 1833'te II. Mahmut onu üçüncü defa şeyhülislâmlığa getirdi. Sultan Abdülmecid tahta çıktığında onu görevinde bıraktı. Bu üçüncü şeyhülislâmlığı 19 Kasım 1846 tarihinde ölümüne kadar devam etti.

Ölünce Fatih'te babasının yanına defnedildi.

Mustafa Asım Efendi çok tutumlu olduğu için öldüğünde büyük bir servet miras bırakmıştır. Fakat bir varis çocuğu bulunmadığı için bu geride bıraktığı servet, vasiyeti üzerine, Ayasofya Cami'nin tamirine harcanmıştır.

Değerlendirme

Mustafa Âsım Efendi siyasal olayları yakından takip eden ileri görüşlü bir devlet adamı idi. On üç yıl süren üçüncü şeyhülislâmlığı sırasında yenilikleri benimsemiştir. Ama, hem Tanzimatçılarla hem de Tanzimat aleyhtarı olanlarla iyi geçinmiştir. Ölümünden sonra yerine Arif Hikmet Bey'nin tayini münasebetiyle Sultan Abdülmecid, çıkardığı fermanda Mustafa Asım Efendi'nin iffet ve ahlâk sahibi bir şahsiyeti olduğunu takdirle belirtmiştir.

Önce gelen: Mehmed Zeynelabidin Efendi	Osmanlı Şeyhülislamı 1. kez 1818-1819	Sonra gelen: Çerkes Halil Efendi
Önce gelen: Ahmed Reşid Efendi	2. kez 1823-1825	Sonra gelen: Kadızade Mehmed Tahir Efendi
Önce gelen: Yasincizade Abdülvehhab Efendi	3. kez 1833-1846	Sonra gelen: Arif Hikmet Bey