Mevlevîlik

Tarihçe

Özetle

Bakış açısı

Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî 30 Eylül 1207 yılında Horasan'da doğmuştur. Mevlana, tarikat kurmamıştır fakat kurulan tarikatın temellerini atmış olduğu söylenebilir. Babası Hüseyin Hatibî oğlu Bahaeddin Veled'dir. Annesi ise Belh Emiri Rükneddin'in kızı Mümine Hatun'dur. Mevlana dostlarıyla birlikte toplantılar düzenlemiştir. Bu toplantılarda dinî sohbetler yapılıp, sema edilir ve zikredilirdi. Mevlânâ'nın fikirleri yayıldıkça toplantılarına katılmak isteyenlerin sayısı artmıştır. Bu kişilerin bazıları İran ve Arabistan gibi yabancı ülkelerden geliyorlardı. Mevlana, toplantılarında nizamı sağlamak için bazı kurallar koymuştur. Bu düzen, Mevlevilik tarikatı ritüellerinin kökenini oluşturacaktır. Mevlana, Şems-i Tebrizi öldükten sonra Mesnevi'yi yazdırmaya başlar. Oğlu Sultan Veled, talebesi Hüsamettin Çelebi ve ardından gelenler bunu geliştirip önce Anadolu'ya, daha sonra da diğer yörelere yaymışlardır. Mevlana'nın torunlarından biri de Kütahya'da Dönenler Camii'nde yatmaktadır.

Mevlana'nın oğlu Sultan Veled postnişin (şeyh) olduktan sonra bir tarikat merkezi (tekke) inşa edildi. Bu tekkede Kur'an ve Mesnevi okutuluyordu. Böylece Mevlevîlik, sufî tarikatlardan birisi haline geldi. Mevlânâ'nın, yakınları ve dostlarının defnedilmiş olduğu Konya'daki Yeşil Kubbe, tarikatın manevi merkezi halini aldı. Bugün de pek çok Müslüman bu müzeyi, içindeki türbeyi ve tekkeyi ziyaret etmektedir.

Mevleviliğin başlangıcında sema ayini (Sema genel olarak, kainatın oluşumunu, insanın alemde dirilişini, Allah'a olan aşk ile harekete geçişini ve kulluğunu idrak edip "insan-ı kamil"e doğru yönelişini ifade ediyor), dervişlerin vecde gelmesiyle başlıyordu. Ulu Arif Çelebi zamanında semadan önce Kur'an ve gazeller okunmaya başlandı. Sema ayini mukabele denilen günümüzdeki şeklini 15. yüzyılda Pir Adil Çelebi zamanında aldı.

Remove ads

Ritüeller

Mevlevilik, belirli bir görgü ve adap sistemine dayanan tasavvufi bir tarikat olarak, bireyler arası ilişkilerde saygı, nezaket ve ölçülülüğü esas alır. Bu kurallar çerçevesinde, örneğin ortak kapta yemek yenmesi durumunda, kaşığın yalnızca bir yüzeyiyle yemek alınması ve diğer yüzeyinin ağıza götürülmesi gerektiği belirtilir. Bu uygulama, hem hijyenik kaygılar hem de toplumsal görgü kurallarına uygunluk açısından önem taşır. Ayrıca Mevlevi düşüncesinde, evrendeki tüm varlıklar Allah’ın bir yansıması olarak kabul edilir. Bu anlayış doğrultusunda, canlı ya da cansız tüm varlıklara saygı gösterilmesi gerektiği vurgulanır. Örneğin; kaşık öpülerek yemeğe başlanır, sırtlarına giydikleri yelekler öpülerek giyilir. Mevlevilikte de diğer tarikatlarda olduğu gibi yün giyilir, bu da maddi ve özellikle manevi fakirliğin bir dışa vurulmuş şeklidir.

Remove ads

Felsefe

Mevlânâ’nın tasavvufu, sırf mistik ve idealist bir tasavvuf olmayıp mahdut varlıktan, ferdiyetten ve ferdi ihtiraslardan tamamıyla sıyrılmak ve halka, topluluğa yayılmak suretiyle tecelli eden ve sosyal hayatta sınırsız bir sevgi, insanî bir görüş ve mutlak bir birlik halinde, moral sahadaysa herkesin kendisini, bir kâmile uymak suretiyle ıslahı ve umumî olarak hayra, güzele ve iyiye doğru bir gidiş, insanî bir terbiye halinde tezahür eden ve böylece de realitede amelî karaktere sahip olan bir tasavvuftur.

Tasavvufta, Mevlana ve Mevleviliğin önemi büyüktür. Mevlevilik insan odaklı olup hoşgörüye, güzele ve ihlasa yöneliktir, pes etmek yoktur, pişman olmak ve affetmek vardır.

Tarihçe

Ritüeller

Felsefe

Mevlevî tarikât silsilesi

Mevlevîlik Altın Zinciri (I. Silsilesi)

Mevlevîlik Altın Zinciri (II. Silsilesi)

Galeri

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Kaynakça

Wikiwand - on