Murgul Çayı

Murgul Çayı, Murgul Suyu ve Murgul Deresi olarak da bilinir, Artvin ilinde, Çoruh Nehri'nin kollarından biri olan bir akarsudur. Murgul Çayı ile kollarının oluşturduğu Murgul Vadisi, Çoruh Havzası'nın önemli vadilerinden biridir.

Murgul Deliklikaya Şelalesi

Murgul Çayı, Kabaca köyünün üst kesimlerinden, Murgul ve Rize dağlarından doğar. Kabaca köyü ile Murgul kasabasından geçerek Borçka kasabası yakınlarında Çoruh Nehri'ne katılır. Kaynağındaki kolu Kabarcet Deresi olarak bilinir. Çoruh'a katılmadan önce, sağdan ve soldan Kokolet gibi küçük derelerle beslenir.

Artvin vilayeti üzerine araştırmasıyla tanınan Muvahhid Zeki'nin 1920'lerde verdiği bilgiye göre, Murgul Çayı'nın başlangıcında bol miktarda kükürtlü su akıyordu. Kükürtlü Yaylası da adını bu sudan alıyordu. Kayalar altında tortu halinde biriken kükürtler toplanıp kurutuluyor, insan ve hayvanlarda uyuz ile cilt hastalıkların tedavisinde kullanılıyordu.^[1]

Jeoloji ve maden yatakları

Murgul Çayı ve çevresi, Türkiye'nin en önemli bakır yataklarından birine ev sahipliği yapmaktadır. Bölgedeki maden yatakları, özellikle öz şekilli pirit kristalleri ve kalkopirit gibi sülfürlü mineraller bakımından zengindir.^[2] Murgul masifi, çeşitli magmatik dönemlerin ve karmaşık fay sistemlerinin etkisiyle oluşmuştur.^[3] Bölgede NW-SE ve W-E yönlü genç faylar ile N-S yönlü daha yaşlı faylar hâkimdir². Bu faylar, magmatik kayaçların ve cevherleşmenin yerleşimi için uygun kanallar oluşturmuştur^[3].

Ekonomik ve endüstriyel önemi

Murgul Çayı çevresi, özellikle Etibakır Murgul İşletmesi'nin faaliyetleriyle bilinir. Cevherleşme, subvolkanik-hidrotermal süreçlerle oluşmuş ve bölge, pirit, kalkopirit, sfalerit, tetraedrit ve galen gibi mineraller açısından zenginleşmiştir.^[4] Ayrıca, bölgede altın ve gümüş içeren cevherleşmeler de tespit edilmiştir.^[5]

Coğrafi ve morfolojik özellikler

Murgul Çayı vadisi, dik yamaçlı ve derin bir kanyon şeklindedir.^[4] Bölgenin yüksekliği güneyde 1970 metreye kadar çıkarken, kuzeydoğuda Borçka yakınlarında deniz seviyesinden 250 metreye kadar alçalır.^[4] Akarsu, bölgedeki şiddetli erozyon ve akarsu taraça tortulları ile dikkat çeker.^[4]

Doğal Afetler ve Çevresel Riskler

Bölge, aşırı yağışlar ve dik eğimli arazi yapısı nedeniyle heyelan, taşkın ve kaya düşmeleri açısından risk altındadır.^[5] Murgul Çayı'nın taşkın dönemlerinde çevre köylerde zarar oluşturabildiği bilinmektedir.