Noel Ayaklanması

Noel Ayaklanması (Sırpça: Божићни устанак, Božićni ustanak) veya bilinen adıyla Noel İsyanı (Sırpça: Божићна побуна, Božićna pobuna) Ocak 1919'un başlarında Karadağlı Yeşiller tarafından yönetilen Karadağ'da başarısız bir ayaklanmaydı. Ayaklanmanın askeri lideri Krsto Popović ve siyasi lideri Jovan Plamenac'tı.

Noel Ayaklanması
I. Dünya Savaşı'nın ardından ve Yugoslavya'nın kurulması
1919 tarihli haftalık İtalyan La Tribuna Illustrata dergisinin kapağı "Sırp egemenliğine karşı Karadağ" (İtalyanca: Il Montenegro contro la dominazione serba)
Tarih 2–7 Ocak 1919 (O.S. 20–25 Aralık 1918) (1929'a kadar süren daha küçük çatışmalarla) Bölge Cetinje, Yugoslavya Krallığı Sonuç Beyazların zaferi (ayaklanma püskürtülür)
Taraflar
Karadağlı Yeşiller  İtalya	Karadağlı Beyazlar Yugoslavya Krallığı
Komutanlar ve liderler
Krsto Popović Jovan Plamenac	Marko Daković Andrija Radović
Güçler
Tahminler 1.500[1] ila 5.000[2] arasında değişiyor	Tahminler 500[3] ila 4,000[4] arasında değişiyor
Kayıplar
98 ölü ve yaralı	30 ölü[5]

Ayaklanmanın katalizörü, genellikle Podgorica Meclisi olarak bilinen Karadağ'daki tartışmalı Sırp Halkı Büyük Millet Meclisinin kararıydı. Meclis, Karadağ Krallığını, kısa bir süre sonra Yugoslavya Krallığı olacak Sırbistan Krallığı ile doğrudan birleştirmeye karar verdi. Şüpheli bir aday seçme sürecinin ardından, Karadağ devletini korumayı ve konfederal bir Yugoslavya'da birleşmeyi savunan sendikacı Beyazlar, Yeşillerden sayıca daha fazlaydı.

Ayaklanma, Doğu Ortodoks Noeli'nin tarihi olan 7 Ocak 1919'da Cetinje'de doruğa ulaştı. Sırp Ordusu'nun desteğiyle sendikacılar isyancı Yeşilleri yendi. Ayaklanmanın ardından, tahttan indirilen Karadağ Kralı Nikola, birçok ev yıkıldığı için barış çağrısı yapmak zorunda kaldı. Ayaklanmanın bir sonucu olarak, ayaklanmanın suç ortağı olan bazı katılımcılar yargılandı ve hapse atıldı. Ayaklanmaya katılan diğer katılımcılar İtalya Krallığı'na kaçtılar, bu arada bazıları dağlara çekildi ve 1929'a kadar süren sürgünde Karadağ Ordusu bayrağı altında gerilla direnişini sürdürdü. En önemli gerilla milis lideri Savo Raspopović'ti.

Arka plan

Ayrıca bakınız: Adriyatik Sorunu

Birden fazla tarihçi, Karadağlıların çoğunluğunun I. Dünya Savaşı'ndan sonra diğer Güney Slavlarla federal bir temelde birleşmeyi desteklediğini kabul ediyor.^[2][6] Bununla birlikte, birleşme isteği Podgorica Meclisinde aynı derecede desteği içermiyordu, çünkü birleşmeyi destekleyenlerin çoğu, Karadağ'ın Yugoslavya Krallığı'nda özerk bir varlık olarak, nihayetinde merkezi bir Sırp krallığı yerine bir konfederasyon olarak katılmasını istiyordu.

Uluslararası etki ve tepkiler

İtalyanların rolü

Podgorica Meclisinin bir sonucu olarak, Kral Nikola, ayaklanmanın önemli bir destek gördüğü İtalya Krallığı'na sürgün edildi. Kral Nikola'ın bakanları, Arnavutluk'taki İtalyan Sefer Kolordusunun "yalnızca İtalyan birlikleri tarafından kurtarılması için" Karadağ'a girmesini istedi.^[7] İtalyan etnograf Antonio Baldacci tarafından düzenlenen bir komite Yeşilleri en az 1921'e kadar destekledi.^[8] Kasım 1918'in sonlarında Podgorica Meclisinin varlığını sürdürdüğü sırada İtalyan birlikleri, İtilaf birlik hareketi kisvesi altında Karadağ'ın kıyı bölgelerinin kontrolünü ele geçirmeye çalıştı, ancak bunu yapmaları engellendi.