Piyanist

Başlığın diğer anlamları için Piyanist (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Piyanist, piyano çalan kişiye verilen ad.

Piyanist İdil Biret bir klasik batı müziği konserinde

Chucho Valdés, caz festivalinde

Bir piyanist, solo eserler veya ikinci pir piyanist ile birlikte dört el piyano eserlerini çalabildiği gibi bir orkestrayla veya bir oda müziği topluluğunun parçası olarak çalabilir ya da bir veya daha fazla şarkıcı veya çalgıcıya eşlik edebilir.

Piyanistler klasik müzik, caz ve blues gibi geleneksel türlerin yanında popüler müzik, rock müzik, batı müziğinin temel aldığı 12 eşit aralıklı tampereman sistemine göre düzenlenmiş Türk sanat müziği^[1] parçaları da dahil olmak üzere farklı müzik türlerinde eserleri icra edebilirler.

Ünlü piyanist besteciler

Müzik tarihinde piyano için çok ünlü eserler yaratmış ve hatta piyanonun evriminde rol oynamış olan piyanist besteciler vardır. Müziğin yapısında piyanonun baskın çıkmaya başladığı, müzik tarihinde "klasik dönem" diye adlandırılan dönemi en iyi temsil eden piyanist, Wolfgang Amadeus Mozart'tır.^[2] Mozart, keman, viyola ve orgun yanı sıra piyano icrasında döneminin üstün yorumcularından biri kabul edilirdi. La majör KV. 331 piyano sonatının Türk Marşı diye adlandırılan son bölümü, klasik müzik konserlerinde sık çalınan eserler arasındadır.^[3]

Beethoven bir oda müziği topluluğunu yönetiyor

Ludwig van Beethoven, modern piyano müziğinin temellerini atarak, piyanoyu derin duyguların ifadesi için bir araç haline getirmiştir. Müzik hayatının çoğunda Viyana piyanolarını kullanan Beethoven, beş oktavlı olan çalgının kapasitesinden tatmin olmamış, piyano üreticilerini daha dolgun ve etkili bir ses elde etmek için ikna etmeye çalışmıştır. Beş oktavlı Viyana piyanoları, Beethoven'ın 1803-1804 tarihli Waldstein Sonatı'ndan itibaren altı oktavlı olarak üretilmiştir.^[4]

Dört el piyano çalan iki piyanist

Bir Mozart hayranı olan Polonya asıllı Fransız besteci Frédéric Chopin, yaşamı boyunca çok az sahne almış ama dünyanın en büyük piyano virtüözlerinden biri olarak ün kazanmıştır.^[5] Sonat, vals, balad ve noktürn türünde solo piyano yapıtları veren Chopin; başka enstrümanlar için yazdığı eserlerde de mutlaka piyanoya yer verdi.^[6] Onun eserleri, pek çok konser piyanistinin konser repertuvarında yer alır.^[2]

Macar besteci ve piyanist Franz Liszt, solo piyano resitali kavramını ortaya atan piyanisttir. 9 Haziran 1840'ta Londra'da dünyanın ilk piyano resitallerini verdi.^[7] Onun eserleri sayesinde piyano, bir salon çalgısı olmaktan çıkıp kuvvet ve sanatsal ifade açısından senfoni orkestrasına eşdeğer bir müzik çalgısına dönüştü.^[8]

Piyanist Clara Schumann'ın başarıları, kadınların müzik tarihindeki rolünü yeniden değerlendirilmesini sağladı

Clara Schumann, müzik dünyasında derin izler bırakmış 19. yüzyıl piyanistlerindendir. Eserleriyle romantik piyano repertuvarına katkı vermesinin yanında 1828-1889 arasında 61 yıl boyunca konserler veren sanatçı, müzik dünyasındaki toplumsal cinsiyet kalıplarını yıkmada etkili olmuştur.^[9]

Bir Rus besteci ve orkestra şefi olan Sergey Rahmaninov, aynı zamanda 20. yüzyılın en ünlü piyanistlerindendir. Sanatçı, piyanist bir besteci olmasının getirdiği avantajla piyano eserlerine ayrıca özen göstermiş ve özellikle piyano konçertoları, piyano edebiyatının en önemli eserleri arasında yer almıştır.^[10] 1901'de Moskova Filarmoni Orkestrası eşliğinde seslendirdiği İkinci Piyano Konçertosu, onu dünyaya tanıtan eserdir.^[11]

Debussy'nin Ay Işığı adlı solo piyano eseri

Fransız besteci Ravel, piyano tekniğine yenilikler getirmiş bir piyanisttir. 1901'de bestelediği; su sesini, şelale ve akarsulardaki suyun düşerken çıkardığı sesleri sembolize eden Jeux d’eau (Su Oyunu) adlı eseri, müzikte empresyonizmin ilk örneği idi.^[12] Ravel'in adı müzik tarihinde genellikle müzikte empresyonizmin temsilcisi kabul edilen ve bir piyano bestecisi olarak tanınan Fransız müzisyen Claude Debussy ile birlikte anılmıştır.

Debussy, besteciliğinin yanı sıra yaşadığı dönemde popüler bir konser piyanisti idi. Piyanodaki seksen sekiz tuşun her birine, orkestrasını yöneten şef gözüyle yaklaştı ve orkestranın renklerini piyanoya yansıtan bir yazım tekniği yarattı.^[13] Piyanoyu vurmalı bir enstrüman olduğunu göz ardı ederek icra ettiği gibi, kendi eserlerini yorumlayanların da piyanonun tokmakları yokmuş gibi çalmalarını istedi; piyanistlerin hem parmak hem de pedal inceliklerini uygulamasını sağlayan eserler verdi.^[14]