Poseidon

Başlığın diğer anlamları için Poseidon (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Poseidon (Grekçe: Ποσειδῶν), Antik Yunan dininde ve mitolojisinde denizlerin, fırtınaların, depremlerin ve atların tanrısıdır; on iki Olimpos tanrısından biridir. Denizcilerin koruyucusu olarak kabul edilir ve pek çok Yunan şehir devleti ile kolonisinin hamisi sayılırdı. Tunç Çağı'nda, özellikle Pylos ve Thebai'de "yeri sarsan" unvanıyla baş tanrı olarak tapınılırdı.^[1] Arkadya mitlerinde Demeter ve Persefoni ile ilişkilendirildi; hem suların hem de atların tanrısı olarak saygı gördü. Yunanlar arasında bu iki rolünü birleştirerek, üç dişli mızrağıyla pınarlar yaratan ve atların yaratıcısı ya da ehlileştiricisi olarak tasvir edildi. Roma mitolojisindeki karşılığı Neptün'dür.

Poseidon
Poseidon, İtalya
Denizler Tanrısı, Yeri Sarsan Tanrı
Özellikleri
Alanı	Deniz
Mekânı	Deniz
Semboller	3 dişli yaba, at, yunus ve boğa
Görünüşü	Elinde yabasıyla, siyah saçlı ve sakallı erkek
Kişisel bilgileri
Ebeveynler	Kronos ve Rhea
Kardeşler	Zeus, Hades, Hera, Hestia ve Demeter
Çocuklar	Aiolos, Nauplios, Bentheskyme, Kymopoleia, Asopos, Orion, Arion, Byzas, Polyphemos, Triton, Amykos, Kyknos, Lotis, Pelias, Pegasus

Homeros ve Hesiodos'a göre Kronos'un devrilmesinden sonra dünya üç oğlu arasında kurayla paylaştırıldı; gökyüzü Zeus'a, yeraltı dünyası Hades'e, denizler ise Poseidon'a verildi. Dünya ve Olimpos Dağı ise üç kardeşin ortak mülkiyetinde kaldı. Platon'un Timeos ve Critias adlı eserlerinde, efsanevi Atlantis adası Poseidon'un egemenliğindeydi.^[2] Homeros'un İlyada'sında Poseidon, Truva Savaşı'nda Yunanları destekler. Odisseia'da ise Odisseus'un, oğlu Kiklop Polifimos'u kör etmesi üzerine öfkeye kapılarak ona fırtınalarla engel olur; bu da Odisseus'un dönüşünü on yıl geciktirir ve birçok yoldaşının ölümüne yol açar.

Poseidon, şehirlerin koruyuculuğunu kazanmak için diğer tanrılarla girdiği mücadelelerle tanınır. Efsaneye göre, Atina'nın koruyucu tanrısı olmak için Athena ile yarıştı, ancak yarışmayı kaybedince koruyucu unvanı Athena'ya verildi. Yine de Akropolis'te onun yerine temsilcisi Erechtheus aracılığıyla varlığını sürdürdü. Bu yenilginin ardından Poseidon, Atina halkını cezalandırmak amacıyla Attika Ovası'na yıkıcı bir sel gönderdi.^[3] Benzer şekilde, başka şehirlerde de koruyucu tanrı olma mücadelesinde başarısız olduğunda büyük sellerle intikam alır. Poseidon, dehşet verici ve öç alan bir tanrı olarak görülür; bu nedenle, şehirlerin koruyucusu olmasa bile saygı gösterilmesi gereken bir figürdür.

Karakteri

Poseidon, Antik Yunan Vazosu

Poseidon ve Athena'nın yarışması

Poseidon ve Theseus

Roma dönemi Paestum antik kenti, Poseidon Tapınağı

Poseidon(solda)

Poseidon "Ey Yerleri Sarsan" veya "Kara saçlı" Tanrı olarak da çağrılır. En önemli silahı Trident denen üç dişli bir yabadır ve bu yabayı yere vurduğunda depremler meydana gelir. Poseidon hırs ve gücü temsil eder. Poseidon'un hırsı Atlantis'in yok olmasına sebep olmuştur. Bunun nedeni ise Dünya'nın en mükemmel şehrini inşa etme arzusudur. Karanlığın ve işkencenin tanrısı olan "Gorgos'la" ölümüne savaş içindedir. Karanlığın ve işkencenin tanrısı olan "Gorgos", Zeus'u kıskanmaktadır. Bu yüzden Olimpos'ta kargaşa ve kaos yarattığından güçleri bir taşa hapsedilerek ve bir şart koyularak serbest bırakılmıştır. Bu şart ise "ne zaman birini öldürmek üzere olsa ona bir dilek hakkı vermektir". Fakat o, bu dilekleri çok iyi inceleyerek onu dileyenin aleyhine bir şekilde gerçekleştirmektedir.

Poseidon "Dorlar'ın" göçlerinden önce "Peloponnesos" ile "Boiotia'da" saygı görürdü. Üç dişli yabası ile denizleri allak bullak eder, karaları sarsar, depremler yollardı. Bunun için "Poseidon'a" "Enosikhthon" ile "Gaeiokhos" (yerin altında yürüyen) de denir. Üçlü yabasını vurunca topraktan ve kayalardan su fışkırttığı için, bol su kaynaklarının tanrısı olarak da adlandırılır. Denizin dibindeki görkemli sarayından çıktığında, denizatlarının çektiği altın arabasına binerek denizleri dolaşır, fırtınalar yaratırdı. Denizciler güvenli bir yolculuk için ona yakarırdı. Ayrıca atların da tanrısıydı; En eski efsanelerde sık sık at şeklinde tasvir edilir. Poseidon Şerefine tertiplenen araba yarışları içinde, Korinthos'ta yapılan İsthmia yarışları en meşhurlarıdır. Atina'daki Erekhteion'da, Poseidon'la Athena arasındaki yarışın izleri görülür; Poseidon, üç dişli asasını vurunca kaya da koca bir yarık açılmıştır ve bu yarıktan insanların işine yaramayacak olan tuzlu deniz suyu çıkmıştır. Zeus'un kızı olan Athena'ya Atina'daki yarışmada yenilmiştir. Gigantlar arasındaki karşıtı Polibot'tur.

Ailesi

Kronos ile Rhea'nın ikinci oğlu ve Zeus'un kardeşi olan Poseidon, Amphitrite ile evlenmiştir. Amphitrite deniz dibi tanrıçasıdır. Ve Poseidon ile evliliğinden Amykos, Kyknos, Bentheskyme,  Kymopoleia ve Triton adında çocukları vardır. Amykos, Bebryklerin kralıdır. Ülkesinin kıyılarına gelen yabancıları yumruk dövüşlerine zorlar, yenilenleri öldürür. Argonautlar, Bebryk'ler iline geldiklerinde Amykos Polydeukes'e yenilir ve artık tehlikesiz bir hale gelir.

Kyknos, Akhilleus tarafından Troya önlerinde öldürülmüş ve babası tarafından kuğuya dönüştürülmüştür.

Triton ise belden yukarısı insan belden aşağısı balık şeklinde ayakları at ayağına benzeyen bir deniz tanrısıdır.

Kymopoleia'da fırtına tanrıçasıdır. Yıkıcı bir güce sahip olduğu için babası ve Olimpos Tanrıları tarafından sevilmez bu yüzden onlardan çok uzakta yaşar. Babası onu yüzkollu Briareus'la evlendirmiştir.

Pegasus ile Chrysaor ise vaktiyle Poseidon'un Athena Tapınağı'nda tecavüz ettiği Medusa'nın kesilen kafasından ya da toprağa sıçrayan kanlarından ortaya çıkan çocuklarıdır. Ayrıca Poseidon tanrıça Demeter ile beraber olabilmek için onu takip etmiş, Demeter ise kaçabilmek için bir ata dönüşüp bir at sürüsünün arasına karışmıştır fakat Poseidon bunu fark eder ve kendisi de ata dönüşür ve Demeter ile çiftleşir. Bu birleşmeden Arion adında Pegasus'tan bile hızlı bir at doğar.

Truva duvarları

Hera'nın düzeniyle Apollon ile Zeus'a tuzak kuran Poseidon, ceza olarak Apollon ile Truva Kral Laomedon'un hizmetine gönderilir. Laomedon ona şehir etrafında büyük duvarlar inşaatını yapmaları görevini verir ve karşılık olarak onu ödüllendireceğinin sözünü verir. Sonunda yapılan surlar çok sağlam ve kalındır. Ancak Truva Kralı Laomedon, tanrıya söz verdiği ücreti ödemeyi reddedince, Poseidon buna kızar karşılık olarak selleri ve bir deniz canavarını kentin üzerine salar. Sonra da Truva Savaşı'nda Akhalar’ı destekler.

Kültür

Türkiye

Poseidon kültürü, Türkiye'de çok yaygın olmamasına rağmen, en önemli merkezlerinden biri olan Panionion, Aydın'a bağlı Dilek Yarımadasındadır. Panionion'nun önemi Poseidon'a adanmış bir tapınağın olması ve bölgenin, Anadolu'daki, en güçlü yunan-kent birliği olan İyon Birliğinin kültürel merkezi ve geleneksel festival alanı olmasıdır.

Türkiye'de Poseidon ile ilgili veya Posedion inancının olduğu yerler:^[4]

• Katakekaumene (Yanık Topraklar), Frigya yakınlarında iç kısımlarda bulunan bu bölgede Poseidon inancının yerleşmesi deniz ile ilgili değil, bölgenin sismik olarak hareketli olması ve Posidon'un yeri sarsan tanrı olarak deprem nedeni olarak görülmesidir.
• Milet, Poseidon Helikonios (Yunanistan'da bir antik kent olan Helike'ye ithafen "Helike şehrinden gelen" anlamında)
• Mylasa
• Panionion, Poseidon Helikonios
• Priene, Poseidon Helikonios
• Teos, Poseidon Helikonios

Ayrıca Yalova'ya bağlı Armutlu ilçesinin bulunduğu burun "Posidium Burnu" olarak adlandırılır.