Râbi'a Bala Hâtun

Rabia Bala Hatun (Osmanlı Türkçesi: ربيعه بالاملهون خاتون), Osmanlı İmparatorluğu'nun kurucusu Osman Gazi'nin 1280 yılında evlendiği ilk eşi ve Şeyh Edebali'nin kızı. Alâeddin Bey'in de annesidir.^[1]

Râbi'a Bala Hâtun
Râbi'a Bala Hâtun bint Şeyh Edebali
Râbi'a Bala Hâtun'un mezarı
Doğum	1257/1258
Ölüm	1324
Defin	Bilecik
Eş(ler)i	Osman Gazi
Çocuk(lar)ı	Alâeddin Bey
Babası	Şeyh Edebali
Annesi	Ildız Hatun
Dini	Sünni İslam

İsimler

Edebali'nin kızı kaynaklarda farklı isimlerle anılmaktadır.^[2] Şeyh Edebali'nin kızı, Uric tarihinde "Rabia" olarak anılır ve Aşıkpaşazade, Neşri, Rüstem paşa ve Lütfi Paşa'da "Mal/Malhun" olarak geçmektedir.^[3]

Osman'la Evlilik

Edebali, I. Osman'ın babası olan yakın arkadaşı Ertuğrul Gazi ile sık sık İslam ve Anadolu'daki Müslümanların durumu hakkında sohbet ederdi. Osman, Edebali'nin sık sık misafiriydi. Edebali, Osman'ın akıl hocası oldu ve ona Osman'ın Kılıcı (Gazi kılıcı)'nı verdi.Osman, Edebali Dergahı'nda bir devlet hayali kuruyordu.^[4] Bu hayal böylece bir devletin kurulmasına yol açmıştır. Bundan sonra Edebali'nin kızı Osman Gazi ile evlendi.^[5] Bu evlilik sonucunda bütün Ahis şeyhleri Osmanlı kontrolü altına girdi. Bunun Osmanlı Beyliği'nin kuruluşunda ve gelişmesinde büyük etkisi oldu. Evlendiği sırada aldığı mallara ilişkin merkezi hükûmet kayıtlarından; babasının tekkesinin bulunduğu Bilecik ilçesine bağlı Kozağaç köyü. Babası Şeyh Edebali, Osmanlı topraklarında etkili bir dini liderdi.^[6]

Osman'ın rüyası

Rivayete göre, Osman Gazi, bir gece rüyasında Şeyh Edebali'nin göğsünden bir ayın çıkıp kendi göğsüne girdiğini ve göğsünden bir büyük ağaç çıkıp dallarının alemi kapladığını, altından birçok nehirlerin çıkıp insanların bu sulardan geçtiklerini görmüştür. Şeyh Edebali rüyayı şöyle tabir etmiştir:^[7][8][9]

“	Sen, Ertuğrul Gazi oğlu Osman, babandan sonra bey olacaksın. Kızım Malhun (Rabia Bala) ile evleneceksin. Benden çıkıp sana gelen nur budur. Sizin soyunuzdan nice padişahlar gelecek ve nice devletleri bir çatı altında toplayacaklar, Allah nice insanın İslam'a kavuşmasına senin soyunu vesile edecektir.	„

Türbeler Edebali adına Bilecik ve Eskişehir'de inşa edilmiştir. Babasının ölümünden bir ay sonra Edebali'nin kızı ölmüş, üç ay sonra da kocası ve Edebali'nin damadı Osman Gazi ölmüştü.

Ölüm ve Cenaze

1324 yılında vefat etti. Kocası Osman'dan önce gelmesine rağmen Bilecik'te babasının yanına gömüldü.^[10] Rabia Bala Hatun'un türbesi ve annesinin türbesi, Şeyh Edebali'nin türbesi kompleksi içinde bulunan ünlü bir tarihî eserdir.^[11] Bu kompleks Orhan Gazi tarafından yaptırılmış ve daha sonra II. Abdülhamid tarafından yenilenmiştir.^[12][13][14]

Popüler kültürdeki yeri

• 2019 yılında Atv'de yayınlanmaya başlayan Kuruluş Osman adlı dizide Râbi'a Bala Hâtun'u Özge Törer canlandırmaktadır.