Roma Ayini

Roma Ayini (Latince: Ritus Romanus), Katolik Kilisesi'ni oluşturan sui iuris (özerk) kiliselerin en büyüğü olan Latin Kilisesi'nin dini hizmetlerini gerçekleştirmek için kullanılan en yaygın ayin ailesidir.^[1] Kutsal Ayin ve Saatlerin Litürjisi gibi ayinlerin yanı sıra sakramentlerin ve kutsamaların gerçekleştirilme şeklini de belirler.^[2]

Roma Ayini, Roma şehrinde Latin dilinde geliştirildi ve Ambrosyan Ayini gibi farklı Latince litürjik ayin aynı coğrafi bölgelerle sınırlı kalırken, Roma Ayini yavaş yavaş Latin Kilisesi'nin hemen her yerinde benimsendi. Orta Çağ'da, her ne kadar hepsi farklı ayinler anlamına gelmese de, çok sayıda yerel değişken vardı; ancak matbaanın icadı ve 1545-1563 tarihli Trento Konsili'nin kararlarına uyulması sonucunda tekdüzelik arttı (Quo primum). 20. yüzyıla kadar varlığını sürdüren birçok Latin litürjik ayini, İkinci Vatikan Konsili'nden sonra terk edildi. Roma Ayini artık yalnızca Katolik Kilisesi'nde değil, bir bütün olarak Hristiyanlıkta en yaygın litürjik ayinidir.

Roma Ayini yüzyıllar boyunca uyarlanmıştır ve Eşaristik Litürji tarihi üç aşamaya ayrılabilir: Trento Konsili Öncesi Ayin, Trento Konsili Ayini (Tridentine) ve VI. Paulus Ayini. Günümüzde Roma Ayini bir kutsal ayin, Papa VI. Paulus tarafından ilan edilen biçimde kutlanmaktadır. Bu biçim 1969'da Papa VI. Paulus ve 2002'de Papa II. Ioannes Paulus tarafından revize edildi, ancak 1969'da Papa VI. Paulus revizyonundan önceki 1962 tarihli Roma Missal'inin kullanımına, 2021 papalık belgesi Traditionis Custodes'te belirtilen koşullar altında izin verilmeye devam ediyor.

Doğu Ayinleri ile farkı

Roma Ayini, ifade etmedeki ağırbaşlılığıyla tanınır.^[3] Olağanüstü Form'da aynı zamanda formalitesiyle de dikkat çekiyordu: Olağanüstü Form Missal'i, rahibin sol kolunu alb'in sol kolunun içine koymadan önce sağ kolunu alb'in sağ koluna koyması gerektiği kadar her hareketi titizlikle emrediyordu (Ritus servandus in celebratione Missae, I, 3). Ekmek ve şarabın Mesih'in Bedenine ve Kanına dönüştüğü tam an üzerine yoğunlaşılması, Roma Ayininde, konsekre edilmiş ekmeğin ve şarabın, Konsekrasyon Dualarından hemen sonra halka gösterilmesine yol açmıştır. Bir zamanlar çok yaygın olduğu gibi, rahip yüzünü ad apsidem'e (apsise doğru) başka bir deyişle ad orientem'e (doğuya doğru) dönerek ayin yapıyorsa, apsis kilisenin doğu ucundaysa, bunları arkasını dönerek ve yukarı kaldırarak halka gösteriyordu. Her birinin gösterilmesinde, bir zil çalınır ve eğer buhur kullanılıyorsa, ekmek ve şarap buhurlanır (General Instruction of the Roman Missal, 100). Bazen kilisenin dış çanları da çalınır. Roma Ayini'ni Doğu Katolik Kiliselerinde kullanılan Doğu Ayinlerinden ayıran en önemli özellikler diz çökme ve iki elin bir arada tutulmasıdır.