Yüksekova - Wikiwand

Yüksekova, Hakkâri ilinin en büyük ilçesidir.

Pratik Bilgiler Ülke, İl ...

Yüksekova
İlçe
Yüksekova'dan bir görünüm (Temmuz 2011)
Türkiye'de bulunduğu yer
İlçe sınırları haritası
Ülke	Türkiye
İl	Hakkâri
Coğrafi bölge	Doğu Anadolu Bölgesi
İdare
• Kaymakam	Ömer Çimşit
• Belediye başkanı	Şadiye Kırmızıgül (DEM Parti)
Yüzölçümü
• Toplam	2385 km²
Rakım	1.950 m
Nüfus (2018)
• Toplam	119.760
• Kır	47,857
• Şehir	71.705
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu	30300
İl alan kodu	438
İl plaka kodu	30
Resmî site Kaymakamlık Belediye

Kapat

Ülkenin güneydoğu ucunda, Türkiye-İran-Irak sınırlarının kesiştiği nokta yakınlarında yer alan ilçe, İran'a açılan (Esendere sınır kapısı) ve Irak'a ileride açılacak sınır kapılarıyla Türkiye'nin stratejik öneme sahip ilçelerinden biridir.

Tarihçe

Oldukça eski bir kent olan Yüksekova'da yerleşimin MÖ 7000'lere değin uzandığı kesin olarak bilinmektedir.^{[kaynak belirtilmeli]} MÖ 1000'de ise yörede Urartular yaşamıştır. I. Süleyman devrinde Osmanlı hakimiyetine girdi.^{[kaynak belirtilmeli]} Adı, 1855 yılında "Gevar", 1898 yılında "Dize" olarak görülür.^[1]

Şehir, I. Dünya Savaşı sırasında Rus işgaline uğramışsa da 5 Mayıs 1918'de Rus işgalinden kurtulmuştur. 19. yüzyılda Van Vilayeti'ne bağlı Hakkâri Livası'nın kazası olan Yüksekova, 1936'da ilçe durumuna getirilmiştir. İlçe merkezin eski adı o yıllardaki ismi ise "Dize"dir.^[2]

1990'larda yoğun bir göç dalgasına maruz kaldı. Ocak 2016'da Hakkâri il merkezinin idari tedbirler kapsamında Yüksekova'ya taşınacağı belirtilse de^[3] henüz uygulanmamıştır.

Coğrafya

Yüksekova, Doğu Anadolu Bölgesi'nin Hakkâri bölümünde bulunur. Kuzeyinde Van'ın Başkale ilçesi, doğusunda İran, güneyinde Irak ve batısında Hakkâri bulunur. Yüksekova, dağlar arasında bir çöküntü alanında kurulmuştur. Ovanın yükseltisi 2000 metreye yakındır. Yaklaşık olarak genişliği 15 kilometre, uzunluğu 40 kilometredir.

Kapalı bir havza konumunda olan ova, kışın soğuk hava akımlarının üzerine çökmesi ile soğuk kışlar geçirir. İlçeye ve kente genel olarak sert bir kara iklimi hakimdir.

Nüfus

2020 son nüfus sayımında ilçenin güncel nüfusu 119.562'dir.^[4] Türkiye'deki diğer ilçe merkezleri ile karşılaştırıldığında nispeten büyük bir şehir sayılabilir. 1990'lı yıllara kadar kendi hâlinde küçük bir şehirken, bölgede o yıllarda yaşanan şiddet olayları ve köy boşaltma olayları nüfusun hızlı ve düzensiz artışına neden olmuştur. Bugün bile şehir bu nüfusu taşıyamamaktadır. Düzensiz yapılaşma, yetersiz altyapı, sağlık ve eğitim hizmetlerinin yetersizliği hâlâ çözülememiştir. Ancak son zamanlarda Yüksekova'da iş imkanlarının artmasıyla halk ilçeye geri göç etmeye başlamıştır.

Daha fazla bilgi Toplam, Şehir ...

Yıl	Toplam	Şehir	Kır
Gevar ilçesi (Hakkâri)
1927^[5]	3.209	645	2.564
Yüksekova ilçesi (Van)
1935^[6]	8.451	1.181	7.270
Yüksekova ilçesi (Hakkâri)
1940^[7]^[a]	5.810	858	4.952
1945^[8]	6.660	1.212	5.448
1950^[9]	8.372	1.143	7.229
1955^[10]	11.562	1.397	10.165
1960^[11]	15.184	1.628	13.556
1965^[12]	20.065	2.768	17.297
1970^[13]	24.881	4.419	20.462
1975^[14]	32.130	7.329	24.801
1980^[15]	45.012	14.287	30.725
1985^[16]	52.357	16.334	36.023
1990^[17]	69.003	28.486	40.517
2000^[18]	102.039	59.662	42.377
2007^[19]	105.157	59.410	45.747
2008^[20]	107.882	60.296	47.586
2009^[21]	106.708	59.850	46.858
2010^[22]	108.546	61.712	46.834
2011^[23]	113.871	65.635	48.236
2012^[24]	115.966	68.230	47.736
2013^[25]	116.327	67.831	48.496
2014^[26]	117.440	68.757	48.683
2015^[27]	118.147	70.497	47.650
2016^[27]	112.826	67.557	45.269
2017^[27]	116.175	69.346	46.829
2018^[27]	119.760	69.602	50.158
2019^[27]	118.915	70.701	48.214
2020^[27]	119.562	71.705	47.857

Kapat

Ekonomi

Şehirdeki ekonomik etkinlikler yerel ölçeklidir.^{[kaynak belirtilmeli]} Ulaşımın zor olması ve şehrin adının güvenlik olaylarıyla anılması tüm Doğu Anadolu'yu olduğu gibi Yüksekova'yı da olumsuz yönde etkilemiştir.^{[kaynak belirtilmeli]} Türkiye-İran arasında bulunan gümrük kapılarından birinin burada olması ticareti biraz haraketlendirse de şehrin geçimini sağlayacak kadar yeterli değildir.^{[kaynak belirtilmeli]}

Verimli topraklara sahip olmasına rağmen tarım çalışmaları, etkinlikleri kış aylarında ekinleri koruyacak teknik bilgi eksikliği nedeniyle çok azdır.^{[kaynak belirtilmeli]} Aylık ve günlük sıcaklık farkları tarımdan çok, gür çayır ve meralarla hayvancılığa zemin hazırlamıştır.^{[kaynak belirtilmeli]} Şehir ters lalesi, sümbül ve nergizi ile ünlüdür.^{[kaynak belirtilmeli]}

Eğitim

İlçe eğitim alanında Türkiye standartlarının altındadır. İlçede 3 okul öncesi eğitim kurumu, 17 merkez ilköğretim kurumu, 100 civarında belde-köy ilköğretim kurumu, 9 orta öğretim (lise) kurumu ile 14 özel eğitim kurumu faaliyet göstermektedir. Ayrıca halk eğitimi programları da uygulanmaktadır. İlçede öğretmen evi ve sosyal tesisler mevcuttur.

Altyapı

Sağlık

Şehrin tek hastanesi, 130 yatak kapasiteli Yüksekova Devlet Hastanesi'dir. Bununla birlikte 75 yatak kapasiteli askerî hastane de mevcuttur. Acil sağlık hizmetleri dışında, kadın doğum, çocuk hastalıkları ile ilgili kliniklerle diğer cerrahi klinikler etkindir. Özel sağlık sektöründe yeni hizmetler yapılmış bunlar ileri teknoloji de güzellik salonları saç ekim merkezleri, rehabilitasyon merkezleri, fizik tedavi hizmetleri gibi.

İlçenin birinci basamak sağlık hizmetleri Ekim 2010'a değin 5 adet sağlık ocağı aracılığıyla yürütülmekteydi. Devletin sağlık hizmetlerinde uygulamaya koyduğu yeni sistemle bu merkezler aile sağlığı merkezlerine dönüştürülmüş ve 36 yeni aile hekimliği birimi kurulmuştur. Kentin ve ilçenin koruyucu sağlık hizmetleri (bağışıklama hizmetleri, ana-çocuk sağlığı ve aile planlaması hizmetleri ile poliklinik hizmetleri) 36 aile hekimi ve hemşiresince yürütülmektedir.