ana

Ayrıca bakınız: ana-, anâ, àná, änä

Türkçe

Haftanın sözcüğü – 2007, 43. hafta

Söyleniş

• IPA^(anahtar): /aː.ˈna/
• Heceleme: a‧na

Köken 1

an + -a

Ad

ana

1. an (ad) sözcüğünün yönelme tekil çekimi

Köken 2

Osmanlı Türkçesi

Ad

ana (belirtme hâli anayı, çoğulu analar), sahiplik şekli ana -sı

1. (aile) anne
2. (tarım) tütünlerde farklı zamanlarda hasat edilen el grubu kategorisi^[1]

Çekimleme

ana adının çekimi

		tekil	çoğul
yalın		ana	analar
belirtme		anayı	anaları
yönelme		anaya	analara
bulunma		anada	analarda
ayrılma		anadan	analardan
tamlayan		ananın	anaların
iyelik
		tekil	çoğul
1. tekil	yalın	anam	analarım
	belirtme	anamı	analarımı
	yönelme	anama	analarıma
	bulunma	anamda	analarımda
	ayrılma	anamdan	analarımdan
	tamlayan	anamın	analarımın
2. tekil	yalın	anan	anaların
	belirtme	ananı	analarını
	yönelme	anana	analarına
	bulunma	ananda	analarında
	ayrılma	anandan	analarından
	tamlayan	ananın	analarının
3. tekil	yalın	anası	anaları
	belirtme	anasını	analarını
	yönelme	anasına	analarına
	bulunma	anasında	analarında
	ayrılma	anasından	analarından
	tamlayan	anasının	analarının
1. çoğul	yalın	anamız	analarımız
	belirtme	anamızı	analarımızı
	yönelme	anamıza	analarımıza
	bulunma	anamızda	analarımızda
	ayrılma	anamızdan	analarımızdan
	tamlayan	anamızın	analarımızın
2. çoğul	yalın	ananız	analarınız
	belirtme	ananızı	analarınızı
	yönelme	ananıza	analarınıza
	bulunma	ananızda	analarınızda
	ayrılma	ananızdan	analarınızdan
	tamlayan	ananızın	analarınızın
3. çoğul	yalın	anası anaları
	belirtme	anasını analarını
	yönelme	anasına analarına
	bulunma	anasında analarında
	ayrılma	anasından analarından
	tamlayan	anasının analarının

Üst kavramlar

• ebeveyn; kadın

Alt kavramlar

• kaynana, Meryem Ana, üvey ana

Deyimler

ana anahtar, ana arı, ana atardamar, ana baba eline bakmak, ana baba kuzusu, ana direk, ana konu, ana kraliçe, ana kucağı, ana mevzu, ana muhalefet, anan turp baban şalgam sen nereden çıktın gülbeşeker, anası danası, anasının ipini satmak, Meryem Ana kandili gibi

Türetilmiş kavramlar

anaca, anacı, anacık, anaç, analı, anasız, anayasa, anayurt

Çeviriler

ana — bakınız anne

Ön ad

ana (karşılaştırma daha ana, üstünlük en ana)

1. asıl, esas

   zıt anlamlılar: tâlî, yan

   Ana bina aradan geçen elli beş yıla karşın değişmemiş. — A. Kutlu

2. temel

Çeviriler

ana

Almanca: Haupt- (de), Vater- (de) Fince: perus- (fi) İngilizce: main (en)

Kaynakça

• Türk Dil Kurumuna göre "ana" maddesi

Atasözleri

• Ağlarsa anan ağlar gerisi yalan ağlar
• Ana besler hurmayla, eloğlu karşılar yarmayla
• Ana gezer, kız gezer; bu çeyizi kim düzer?
• Ana gibi yar, Bağdat gibi diyar olmaz
• Ana gibi yar olmaz, Bagdat gibi diyar olmaz
• Ana hakkı Tanrı hakkı
• Ana ile kız, helva ile koz
• Ana kızıa taht kurmuş, baht kuramamış
• Anasına bak kızını al, kenarına bak bezini al

Azerice

Söyleniş

Heceleme: a‧na

Ad

ana

1. (aile) ana

Çağatayca

Söyleniş

• Heceleme: a‧na

Ad

1. (aile) ana, valide

   Anandayor. — Ana göründü.

Ad

1. buracıkta
2. işte

Gagavuzca

Köken

Osmanlı Türkçesi

Söyleniş

• Heceleme: a‧na

Ad

ana

1. (aile) ana

Karaçay-Balkarca

Bu sözcüğün, biçim ve içerik olarak Vikisözlük standartlarına ulaşması için elden geçirilmesi gerekmektedir.

Madde düzenleme ve Vikisözlük standartları ile ilgili bilgi
Bu sözcükte ayrıca şu sorunlar da bulunmaktadır:

• Bu söz(cük), ait olduğu dilin kullandığı Karaçay-Balkarca alfabesinde yazılmamıştır.

Düzenleme yapıldıktan sonra bu not silinmelidir.

Ad

1. (aile) ana

Karakalpakça

Söyleniş

• Heceleme: a‧na

Ad

ana

1. (aile) ana

Adıl

ana

1. işte (uzak)

   Ana jerde. — İşte orada.

Yan kavramlar

• mına (işte: yakın)

Kazakça

Söyleniş

• Heceleme: a‧na

Ad

ana

1. (aile) ana

Kırım Tatarcası

Söyleniş

• Heceleme: a‧na

Ad

ana

1. (aile) ana

Adıl

ana

1. işte (uzak)

   Ana anyerde. — İşte orada.

Yan kavramlar

• mına (işte: yakın)

Bağlaç

ana

1. belki, ya … ya da

   Ana bugün, ana yarın alırman dep cüremen. — Ya bugün ya da yarın alırım diyerek geziyorum (bekliyorum).

Açıklamalar

İki ihtimâlden birinin olabilecğini belirtmek için kullanılır.

Maorice

Söyleniş

• Heceleme: a‧na

Ad

ana

1. mağara

Özbekçe

Söyleniş

• Heceleme: a‧na

Edat

ana

1. işte

Tatarca

Söyleniş

• Heceleme: a‧na

Ad

ana

1. (aile) ana

Türkmence

Söyleniş

• Heceleme: a‧na

Edat

ana

1. işte