ana

Ayrıca bakınız: -ana, ANA, Ana, ana-, anà, anâ, àná, änä, ānā

Türkçe

Haftanın sözcüğü – 2007, 43. hafta

Söyleniş

• IPA^(anahtar): /aː.ˈna/
• Heceleme: a‧na

Köken 1

an + -a

Ad

ana

1. an (ad) sözcüğünün yönelme tekil çekimi

Köken 2

Osmanlı Türkçesi

Ad

ana (belirtme hâli anayı, çoğulu analar)

1. (aile) anne
2. Yavrusu olan dişi hayvan.
3. Dinî bakımdan aziz tanınan bazı kadınlara verilen saygı ünvanı:
   • Meryem Ana.
4. (mecaz) velinimet
   • Yoksullar anası.
5. (matematik) Çizgilerden herhangi birini anlatan kelimeye sıfat olarak geldiğinde o çizginin, belirli bir kural altında hareket ederek bir yüzey oluşturmaya yaradığını anlatan bir söz.
6. (tarım) tütünlerde farklı zamanlarda hasat edilen el grubu kategorisi^[1]
   • 1944: Ekmel İZDEM, 1944 Dünkü - Bugünkü Akhisar, sayfa 57 , Ülkü Basımevi

     "Külleme, dip-dipüstü ve üçüncü analarda kül rengi yuvarlak lekeler yapar ve kuruduktan sonra yapraklara dokununca kül gibi dağılır."

   • 2006: Fahri ERDİNÇ, 2006 Acı Lokma, sayfa 85 , Yordam Kitap

     "Temmuzda üçüncü el, «ana» dedikleri en iri yaprakları kırdık."

Çekimleme

ana adının çekimi

	tekil	çoğul
yalın	ana	analar
belirtme	anayı	anaları
yönelme	anaya	analara
bulunma	anada	analarda
ayrılma	anadan	analardan
tamlayan	ananın	anaların

iyelik ekleriyle

1. tekil (benim)	tekil	çoğul
yalın	anam	analarım
belirtme	anamı	analarımı
yönelme	anama	analarıma
bulunma	anamda	analarımda
ayrılma	anamdan	analarımdan
tamlayan	anamın	analarımın
2. tekil (senin)	tekil	çoğul
yalın	anan	anaların
belirtme	ananı	analarını
yönelme	anana	analarına
bulunma	ananda	analarında
ayrılma	anandan	analarından
tamlayan	ananın	analarının
3. tekil (onun)	tekil	çoğul
yalın	anası	anaları
belirtme	anasını	analarını
yönelme	anasına	analarına
bulunma	anasında	analarında
ayrılma	anasından	analarından
tamlayan	anasının	analarının
1. çoğul (bizim)	tekil	çoğul
yalın	anamız	analarımız
belirtme	anamızı	analarımızı
yönelme	anamıza	analarımıza
bulunma	anamızda	analarımızda
ayrılma	anamızdan	analarımızdan
tamlayan	anamızın	analarımızın
2. çoğul (sizin)	tekil	çoğul
yalın	ananız	analarınız
belirtme	ananızı	analarınızı
yönelme	ananıza	analarınıza
bulunma	ananızda	analarınızda
ayrılma	ananızdan	analarınızdan
tamlayan	ananızın	analarınızın
3. çoğul (onların)	tekil	çoğul
yalın	anası anaları	anaları
belirtme	anasını analarını	analarını
yönelme	anasına analarına	analarına
bulunma	anasında analarında	analarında
ayrılma	anasından analarından	analarından
tamlayan	anasının analarının	analarının

Ön ad

ana (karşılaştırma daha ana, üstünlük en ana)

1. asıl, esas

   zıt anlamlılar: tâlî, yan

   Ana bina aradan geçen elli beş yıla karşın değişmemiş. — A. Kutlu

2. temel

Ünlem

Şablon:tr-başlık başı

1. Yaşlı kadınlara saygılı bir seslenme sözü.
   • Hatice Ana, nereden gelirsin?

Atasözleri

ana gibi yâr olmaz, Bağdat gibi diyar olmaz, ana ile kız, helva ile koz, ana kızına taht kurar, kız bahtı kocadan arar, ana kızına taht kurmuş, baht kuramamış, anasının ak sütü gibi helal olsun, anamın öleceğini bilseydim kulağı dolu darıya satardım, ananın bahtı kızına, ananın bastığı yavru incinmez, ananın karnında dokuz ay nasıl durdun?, anan yahşi, baban yahşi, anasına bak kızını al, kenarına bak bezini al, anasının ipini satmış, anasının ipini pazara çıkarmış, anasının kızı, anasının körpe kuzusu, anası onu Kadir Gecesi doğurmuş, anası turp babası şalgam , anası sarımsak, babası şalgam, anası yerinde

Deyimler

ana avrat küfretmek, ana avrat düz gitmek, ana avrat dümdüz gitmek), ana bir, baba ayrı, anadan doğmuşa dönmek, anadan yeni doğmuş gibi olmak, analar taş yesin, yarım yarım beş yesin, anam!, anam avradım olsun, anam babam, anamın ak sütü gibi anan güzel idi hani yeri, baban zengin idi hani evi?, anası ağlamak, anasına avradına sövmek, anasından doğduğuna bin pişman, anasından doğduğuna pişman etmek, anasından doğduğuna pişman olmak, anasından emdiği süt burnundan gelmek anasından emdiği süt burnundan fitil fitil gelmek, anasından emdiği sütü burnundan getirmek, anasını ağlatmak, anasını bellemek, anasını eşek kovalasın!, anasının gözü, anasının nikâhını istemek, anasının oğlu, anasını sat!, anasını satayım!, anasını sattığımın …,

Türetilmiş kavramlar

ana akım, ana arı, ana arter, ana atardamar, ana baba, ana bacı, ana bayi, ana bellek, ana besleme hattı, ana bilim dalı, ana cadde, ana çizgi, ana dal, ana defter, ana deniz, ana dil, ana dili, ana direk, ana doğrusu, ana duvar, ana düşünce, anaerki, ana fikir, ana haber sunucusu, ana hat, ana kadın, ana kapı, ana kara, ana kent, ana kitap, ana kolon hattı, ana konu, ana kök, ana kraliçe, ana kubbe, ana kucağı, ana kuyu, ana kuzusu, anamal, ana mektebi, ana menü, ana motif, ana muhalefet, anaokulu, ana ortaklık, anapara, ana rahmi, ana saat, ana sanat dalı, ana sanlı, ana sav, ana sayaç, ana sınıfı, ana sözleşme, ana şehir, ana tarafı, ana toplardamar, ana vatan, ana yapı, ana yarısı, anayasa, ana yemek, ana yol, ana yön, ana yurt, ana yüreği, anadan doğma, anadan görme, anadan üryan, anası danası, anası kılıklı, büyükana, fatmaanaeli, Havva Ana, havvaanaeli, kadınana, kaynana, mercananaeli, meryemana asması, meryemana dikeni, meryemanaeldiveni, meryemanaeli, meryemanakandili, Meryem Ana kandili, meryemanakuşağı, sperma ana hücresi, sütana, üvey ana, dağ anası, dağlar anası, denizanası, dev anası, hamam anası, kuyu anası, ocak anası, öksüz anası

Çeviriler

ana — bakınız anne

Çeviriler

ana

Almanca: Haupt- (de), Vater- (de) Fince: perus- (fi) İngilizce: main (en)

Ayrıca bakınız

Akrabalık [değiştir]
amca (emmi) · amca oğlu (emmizade) · amcazade · anne(ana) · baba · büyük anne (nene) · büyük baba (dede) · dayı · dayızade · dede · elti · enişte · erkek kardeş (birader) · görümce · hala · hanımanne · kardeş (kardaş) · karı · kaynana (kayınvalide) · kaynata (kayınpeder) · kayınbaba · kayınbirader · kız kardeş (bacı) · nine · teyze · teyzezade · yeğen

Kaynakça

• Türk Dil Kurumuna göre "ana" maddesi

Azerice

Söyleniş

Heceleme: a‧na

Ad

ana

1. (aile) ana

Çağatayca

Söyleniş

• Heceleme: a‧na

Ad

1. (aile) ana, valide

   Anandayor. — Ana göründü.

Ad

1. buracıkta
2. işte

Gagavuzca

Köken

Osmanlı Türkçesi

Söyleniş

• Heceleme: a‧na

Ad

ana

1. (aile) ana

Karaçay-Balkarca

Bu sözcüğün, biçim ve içerik olarak Vikisözlük standartlarına ulaşması için elden geçirilmesi gerekmektedir.

Madde düzenleme ve Vikisözlük standartları ile ilgili bilgi
Bu sözcükte ayrıca şu sorunlar da bulunmaktadır:

• Bu söz(cük), ait olduğu dilin kullandığı Karaçay-Balkarca alfabesinde yazılmamıştır.

Düzenleme yapıldıktan sonra bu not silinmelidir.

Ad

1. (aile) ana

Karakalpakça

Söyleniş

• Heceleme: a‧na

Ad

ana

1. (aile) ana

Adıl

ana

1. işte (uzak)

   Ana jerde. — İşte orada.

Yan kavramlar

• mına (işte: yakın)

Kazakça

Söyleniş

• Heceleme: a‧na

Ad

ana

1. (aile) ana

Kırım Tatarcası

Söyleniş

• Heceleme: a‧na

Ad

ana

1. (aile) ana

Adıl

ana

1. işte (uzak)

   Ana anyerde. — İşte orada.

Yan kavramlar

• mına (işte: yakın)

Bağlaç

ana

1. belki, ya … ya da

   Ana bugün, ana yarın alırman dep cüremen. — Ya bugün ya da yarın alırım diyerek geziyorum (bekliyorum).

Açıklamalar

İki ihtimâlden birinin olabilecğini belirtmek için kullanılır.

Maorice

Söyleniş

• Heceleme: a‧na

Ad

ana

1. mağara

Özbekçe

Söyleniş

• Heceleme: a‧na

Edat

ana

1. işte

Tatarca

Söyleniş

• Heceleme: a‧na

Ad

ana

1. (aile) ana

Türkmence

Söyleniş

• Heceleme: a‧na

Edat

ana

1. işte