Özne
bir cümlede bildirilen işi yapan, yüklemin bildirdiği durumu üzerine alan kimse veya şey, fail, süje / From Wikipedia, the free encyclopedia
Başlığın diğer anlamları için Özne (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Özne ya da fâil, bir cümlede yüklem ile bildirilen işi, eylemi ya da oluşu yerine getiren veya yüklem vasıtasıyla hakkında bilgi verilen öğe. Özne yükleme sorulan "kim" ve "ne" soruları ile tespit edilir.
- Öğrenciler yerlerine oturdular. (Kim oturdu?)
- Kitap yere düştü. (Ne düştü?)
- Manzara ne kadar da güzel. (Ne güzel?)
Eğer özne; sıfat tamlaması, isim tamlaması gibi bir sözcük grubu ise "özne öbeği" olarak adlandırılır. Aşağıdaki cümlelerde özne öbekleri kalın yazılmıştır:
- Öğleye doğru muayene odasının önü doldu. -Peyami Safa (Ne doldu?)
- Güzel sanatların en çok millî olanı şiirdir. - Mehmet Çınarlı (Ne şiirdir?)
- Köşklerin camlarına çarparak, çamların tepelerinden aşarak kızgın bir kartal mehâbetiyle dağların sırtlarından uçan bu sesten ürken bir küme güvercin, karşıki çamlıktan havalandı. -Ahmet Hikmet Müftüoğlu (Ne havalandı?)
Bazen -özellikle sanatsal amaçlarla- özne öbeği arasına başka öğeler girebilir:
- Bir kadının suya değiyor ayakları. - Orhan Veli ("bir kadının ayakları" özne öbeği)