Нократ елгасы
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Нократ (чир. Виче, удм. Ватка, рус. Вятка) — Рәсәйнең Европа өлешендәге елга, Каманың уң кушылдыкларыннан иң зурысы.
Озынлыгы 1314 км, елга бассейны мәйданы 129 мең км².
Удмуртиянең төньягында Югары Кама калкулыгында башлана, Мамадыш шәһәреннән 17 км түбәндәрәк Кама елгасына коя. Бассейнының төп өлеше Киров өлкәсе территориясендә, түбән агымы Татарстанда. Озынлыгы 1314 км (ТР чикләрендә – 67 км), бассейнының мәйданы – 129 мең кв.км (ТР чикләрендә – 4,1 мең кв. км). Иң түбән өлешләре Куйбышев сусаклагычының су күтәрелеше йогынтысын кичерә. [1]
Нократка агу юнәлешен кискен үзгәртү хас (төньяктан көньяк-көнбатышка, аннары көньяк-көнчыгышка). Нократ — гадәти үзән елгасы, нигездә сөзәк янтыклы киң үзәнлек буенча ага.
Туенуы катнаш, күбесенчә кар суларыннан тора. Еллык уртача су чыгымы 890 м³/сек. Ноябрьның беренче яртысында ката, боздан апрельның икенче яртысында ачыла.
Татарстан территориясендә ага торган зур елгалар арасында Вятка – иң чиста сулысы.
Балыкка бай (корбан балык, судак, чуртан, кәлчәк, чабак, алабуга һәм башкалар).
Сал агыза торган елга.
Киров шәһәренә кадәр (688 км), язын Кирс шәһәренә кадәр (1068 км) суднолар йөри, ләкин күп кенә сайлыкларда су төбен тирәнәйтү эшләре башкару таләп ителә.
Remove ads
Исеме
Нократ сүзе татар теленә Новгород сүзен татарчалаштырудан кергән.
Елганың аталышы төрле, татар халкында аны "Нохрат" һәм "Нократ" исеме белән йөртәләр. "Нохрат" исеме елга һәм шәһәрчек исеме булып тора. "Нохрат" сүзе көмешне яки көмеш болгар акчасын аңлата дигән версияләр дә бар.
Гидрологиясе
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads