Лептон

Лептоннар (tat.lat. Lepton(үле сылтама), грек. λεπτός — җиңел) - көчле тәэсир итешүдә катнашмый торган ярымбөтен спинлы фундаменталь кисәкчекләр. Калибр бозоннары һәм кварклар белән Стандарт модельдә кулланыла.

Стандарт модельнең элементар кисәкчекләре: матдәнең өч буыны (кварклар - шәмәхә төсе, лептоннар - яшел), калибр бозоннары (кызыл) һәм Һиггс бозоны (сары)

Барлык лептоннар - фермионнар, аларның спины 1/2 тигез. Лептоннарның һәм кваркларның эчке төзелеше юк, алар элементар. Ләкин кайбер гипотетик теорияләр буенча лептоннар һәм кварклар преоннардан торалар. Бу фаразлар тәҗрибәләрдә дәлилләнмәгән.

Лептоннар буыннары

Билге	Исем	Коргы	Масса
Беренче буын
e−	Электрон	−1	0,510998910(13) МэВ/c²
νe	Электрон нейтриносы	0	< 2 эВ/c²
Икенче буын
μ−	Мюон	−1	105,6583668(38) МэВ/c²
νμ	Мюон нейтриносы	0	< 0,19 МэВ/c²
Өченче буын
τ−	Тау-лептон	−1	1776,84(17) МэВ/c²
ντ	Тау-нейтрино	0	< 18,2 МэВ/c²

• беренче буын: электрон, электрон нейтриносы
• икенче буын: мюон, мюон нейтриносы
• өченче буын: тау-лептон, тау-нейтрино

һәм аларның антикисәкчекләре.

Һәрбер коргылы лептонга җиңел нейтраль лептон - нейтрино туры килә.

Тулы лептон саны саклана. Бу күп тәҗрибәләрдә дәлилләнгән.

Тормыш вакыты

Коргылы лептоннардан - электрон һәм аның антикисәкчеге - позитрон гына стабиль була.

Нейтрино таркалышы әлегә табылмаган.

Әдәбият

• Particle Data Group homepage. The PDG compiles authoritative information on particle properties.
• Leptons, a summary of leptons from Hyperphysics.
• Богуш А. А. Введение в калибровочную полевую теорию электрослабых взаимодействий. — 2-e изд. — УРСС, 2003. — ISBN 5-354-00436-5
• А. И. Вайнштейн, В. И. Захаров, М. А. Шифман. Хиггсовские частицы // УФН. — 1980. — Т. 131. — № 8.
• Ансельм А. А., Уральцев Н. Г., Хозе В. А. «Хиггсовские частицы». УФН том 145, 185—223 (1985).
• G.S. Guralnik, C.R. Hagen and T.W.B. Kibble (1968). "Broken Symmetries and the Goldstone Theorem". In R.L. Cool and R.E. Marshak. Advances in Physics, Vol. 2. Interscience Publishers. pp. 567–708. ISBN 978-0470170571.
• P. Higgs (1964). "Broken Symmetries, Massless Particles and Gauge Fields". Physics Letters 12 (2): 132. Bibcode:1964PhL....12..132H. doi:10.1016/0031-9163(64)91136-9.