Гойя
From Wikipedia, the free encyclopedia
ГО́ЙЯ, Гойя-и-Лусьентес (исп. Francisco José de Goya y Lucientes) Франсиско Хосе де (30.3.1746, Фуэндетодос, Арагон – 16.4.1828, Бордо) – испан чурукчу, график. Ол алдын-биле чайырлаар ус-шеверлекчиниң өг-бүлезинге төрүттүнген. Сарагоска Х. Лусана-и-Мартинеске (1760), Мадридке Ф. Байеуге (1766) ус-шеверлеп өөренип алган, сөөлгүзүнүң дуңмазынга өгленип алган. 1767(?) – 1771 чылдарда Италияга чораан. Ооң чамдык баштайгы ажылдарында – Нуэстра-Сеньора-дель-Пилар хүрээзинде (1771-1772 ч.) Сарагоста база алтарь чуруктарында – Дж. Б. Тьеполонуң салдарын көрүп болур. 1775 чылда Мадридче көже берген, кадынның мануфактуразының чагыын күүседип элээн 60 хире картонга ажылдарны (1776 - 1792 ч.); хөй кезээ Прадо, Мадридке), стилистика талазы-биле рококо уран-чүүлүнге чоок, чидиг чырык өңнерлиг чурук. Гойя оларда испаннарның аажы-чаңын, байырлалдарын болга хөглээшкиннерин, ажыл-ижин болгаш ус-шеверлээшкиннерин көргүскен («Зонтик», 1777; «Продавец фаян Прадо (Мадрид).
Гойя | |
---|---|
исп. Francisco José de Goya y Lucientes | |
Төрүттүнген хүнү | 1746 марттың 30(1746-03-30)[1][2][3][…] |
Төрүттүнген чери | |
Мөчээн хүнү | 1828 апрельдиң 16(1828-04-16)[6][2][4][…] (82 хар) |
Мөчээн чери | |
Чурту | |
Жанр | портретная живопись[d][7], мифологическая живопись[d][7], батальная живопись[d][7], историческая живопись[d][5], религиозная живопись[d][5], портрет[d][5], жанровая живопись[d][5] биле натюрморт[d][5] |
Хол үжүү |
«Игра в пелоту», ийилээ 1779; «Водоноски», «Деревенская свадьба», ийилээ 1787). Хаанның (1786), оон хаан өргээзинниң (1789) чурукчузу апаргаш, Гойя дыка хөй чагыг-биле испан байларның болгаш банкирлерниң портреттерин Д. Веласкестиң чаңчылы-биле чураан.
1790-чылдарда ооң уран-чүүлү доктаай берген. Кыжын 1792–93 чылда ол аар арыг-биле аарааш, дүлей апарган, ол байдал Гойяның амыдыралын өскертипкен ооң-биле чергелештир Испанияның хөй-ниити-политиктиг байдалы баскыраан. Мадрид Академиязының Сан-Фернандо (1795–97), чурумал салбырының директору албан-дужаалындан Гойя аарыының ужурунда халажыр апарган. Ол чагыглар-биле ажылдавайн хостуг ажылдай берген. 1799 чылдан хаанның бирги чурукчузу болгаш Гойя дыка хөй портреттерни чураан. Оларның эң-не экизи кижилерниң эң бедик үнелелин илереткен портреттер; герцогиния Альбының база француз элчин Ф. Гиймарде (1798, Лувр, Париж), «Ла Тирана» (1802, Академия Сан-Фернандо, Мадрид), Исабель Кобос де Порсель (1806, Нац. галерея, Лондон), элээн каш автопортреттер (1810-чч., Прадо база о.ө.). «Маха хептиг» база «Маха чанагаш» чуруктарда (1798–1805, Прадо), аллегория темазынга «Черниң Венералары база дээрниң Венералары» деп чуруктарында, Гойя портрет чуруурда херек кырында бар модельди шыны-биле чуруп көргүскен, (герцогиня Альба). Ховар таварылгада Гойя портреттерге бодунуң хамаарылгазын кыжырымак кылдыр чамдыкта көргүзе бээр турган, ылаңгыя хаанның фамилиязынга хамаарышкан улуска («Карла IV-түң өг-бүлези», 1800, Прадо; «Аьттыг портрет Фердинанда VII», 1808, Музей Академияның Сан-Фернандо) база хаанга чоок улустарынга («Годой – Португалияның тиилекчизи», 1801, о.ө). 1798 чылда Гойя хүрээге Сан-Антонио-де-ла-Флорида Мадридте сөөлгү чүдүлгеге хамаарышкан чурукту кылган.