Myanma fuqarolik urushi (2021—hozirgacha)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Myanmadagi fuqarolar urushi[izoh 2], shuningdek, Myanma bahori inqilobi va Xalq mudofaa urushi deb ham ataladi. Myanmada 2021-yilgi harbiy toʻntarishga javoban avj olib, uzoq davom etgan qoʻzgʻolonlardan keyin yuzaga kelgan hamda davom etayotgan fuqarolar urushi va toʻntarishga qarshi noroziliklarning zoʻravonlik bilan bostirilishi[24][25].
Myanma fuqarolik urushi | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Myanmadagi ichki mojaroning bir qismi | |||||||||
2022-yil boshidagi harbiy vaziyat:[yangilash kerak] Davlat boshqaruv kengashi (Tatmadav va ittifoqchilari) | |||||||||
| |||||||||
Raqiblar | |||||||||
Milliy birlik hukumati
Birma Kommunistik partiyasi
Ittifoqdosh etnik qurolli tashkilotlar:
Arakan milliy kengashi
Kachin Mustaqillik Tashkiloti
Karen milliy ittifoqi
Barcha Birma talabalari demokratik fronti
Karenni milliy xalq ozodlik fronti
|
Davlat boshqaruv kengashi
Pa-O milliy armiyasi | ||||||||
Qoʻmondonlar | |||||||||
Kuchlar | |||||||||
65,000 (PDF, 2022-yil noyabr oyidagi taxminiy hisob)[14][15] va 135,000 (LDF and EAOlar) [manba kerak] | Taxminan 150,000 askar; 70,000 qabila qoʻshinlari(Tatmadav, 2023-yil may oyidagi taxminiy hisob)[16] | ||||||||
Yoʻqotishlar | |||||||||
|
Toʻntarishdan keyingi oylarda muxolifat Milliy birlik hukumati atrofida birlashib, Davlat boshqaruv kengashi (DBK), harbiy xuntaga qarshi hujum boshladi. 2022-yilga kelib, muxolifat kam aholi yashaydigan katta hududni nazorat ostiga oldi[26][27][28][29][30]. Koʻpgina qishloq va shaharlarga xuntaning hujumlari natijasida oʻn minglab odamlar quvib chiqarildi. Davlat toʻntarishining ikki yilligi munosabati bilan 2023-yil fevralida SAC raisi Min Aung Hlaing shaharchalarning „uchdan biridan koʻprogʻi“ ustidan barqaror nazorat yoʻqotilganini tan oldi. Mustaqil kuzatuvchilarning taʼkidlashicha, haqiqiy raqam ancha yuqori boʻlishi mumkin. Nazorat yoʻqotilgan 330 ta shaharchadan 72 tasi Tatmadav nazorati ostida boʻlib, harbiy kuchlar xunta bilan birlashgan. Biroq, xunta nazorati ostidagi shaharchalar barcha asosiy aholi markazlaridir[2][3][4].
2022-yil sentyabr oyi holatiga koʻra, 1,3 million kishi ichki koʻchirilgan, 13 mingdan ortiq bola halok boʻlgan. BMT hisob-kitoblariga koʻra 2023-yil mart oyiga kelib, davlat toʻntarishidan keyin Myanmada 17,6 million kishi insonparvarlik yordamiga muhtoj boʻlgan, 1,6 million kishi esa mamlakat ichkarisida koʻchirilgan va 55 mingta fuqarolik binolari vayron boʻlgan. UNOCHA 40 000 dan ortiq odam qoʻshni davlatlarga qochib ketganini maʼlum qildi[31].
2023-yil oktyabr oyida Birma ommaviy axborot vositalari Tatmadavning quyi toifalari orasida tarqoqlik boshlangani, qochoqlik va ruhiy holatning tushkunligi juda keng tarqalgani haqida xabar berishni boshladi. Shuningdek, bu vaqtda Tatmadav mamlakatning 40% dan kamroq qismini nazorat qilayotgani xabar qilingan[32][33][34]. 2023-yil noyabr oyi boshida Birma shimolidagi uchta qurolli jangari guruh MMDAA, TMOA va AA mojaroga toʻliq kirgani haqida rasmiy xabar qilingan edi. Uch guruh eʼlon qilgan bayonotda aytilishicha, ular 80 dan ortiq harbiy baza va chegaradagi Chinshvehav shahrini qoʻlga kiritgan. Harbiy xuntaga qarshi yirik isyonchi guruhlar tomonidan 1027 va 1107 operatsiyasi kabi bir nechta qoʻshma qarshi hujumlar uyushtirildi. Hujumlar muvaffaqiyatli boʻlib, isyonchilar 200ga yaqin shaharchani qoʻlga olishdi[35].