Tibetlar

Tibetlar, tibetliklar (oʻzlarini — pyoba deb ataydilar) — xalq, Tibetnnsh: asosiy tub aholisi. Tibetlarning deyarli barchasi XXR (Tibet avtonom respublikasini, Gansu, Sinxay, Sichuan, Yunnan viloyatlari)da, bir qismi Hindiston, Nepal, Butanda yashaydi. Umumiy soni 4,83 mln. kishi (1990-yillar oʻrtalari). Tibet tilining turli shevalari mavjud. Dindorlari, asosan, buddaviylar. Milodiy 7-asrning 1yarmidan Tibetlar yozuvga ega. Qadimdan kitob bosib chiqarish (ksilografiya) mavjud. Tibetlarning ajdodlari jun va syan qabilalari (mil. av. 2-ming yillik oxiridan maʼlum) boʻlgan; syanlar Tibetlar etnogenezining asosiy negizini tashkil kilib, turli davrlarda xitoylar, turkiylar, saklar va boshqalarga mansub etnik guruxdarni oʻziga singdirgan. Mashgʻulot turiga qarab tibetlar togʻlik oʻtroq dehqonlar (tibetlar ning yarmidan ortigʻi), yarimoʻtroq dehqonchorvadorlar va koʻchmanchichorvadorlarga (asosan, yak, ot, qoʻy va echkilar) boʻlinadi. Hunarmandchilik (kulolchilik, toʻqimachilik, metallni qayta ishlash) taraqqiy etgan. Tibetlar orasida yakin vaqtlargacha poliandriya va poliginiya saqlanib qolgan.