Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ber-moq

Aytilishi

Etimologiyasi

BER- 'ixtiyoriga topshir-’, 'qoʻliga tutqaz-’. Kitobingizni menga qachon berasiz? Qadimgi turkiy tilda ham yuqoridagi maʼnoni anglatgan bu koʻp maʼnoli feʼl be:r- tarzida talaffuz qilingan (ЭСТЯ, II, 115), keyinroq ye: unlisining choʻziqlik belgisi yoʻqolgan (Devon, III, 195; DS, 95): be:r- > ber-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Qoʻliga tutqizmoq; qoʻliga yoki ixtiyoriga topshirmoq.◆ Berganning betiga qarama. Maqol.◆ Olmoqning bermogʻi bor. Maqol. m◆ Haligi xatni u tanaffusga chiqqanda Rustamga bermoqchi edi. Oʻ. Hoshimov, Qalbingga quloq sol.◆ Viktor ham koʻrishib, hol-ahvol soʻrashgach, qoʻliga tele-grammani berdi. S. Karomatov, Oltin qum.

2 Ehtiyojini, talabini qondirmoq; yoʻq narsa bilan taʼminlamoq.◆ Ekinga suv bermoq. Molga xashak bermoq. Qurilishga mablagʻ bermoq. Bola yigʻlamasa, ona sut bermas. Maqol. n◆ Kurshshsh trestiunga yotoqxonadan joy berdi. Oʻ. Hoshimov, Qalbingga quloq sol.◆ Bandaningrizqini ollo beradi. K. Yashin, Hamza.◆ Boyning qiziga rahmi kelib, unga non beribdi. "Bulbuligoʻyo".◆ Qoʻsha qarindoshlar, yaxshi farzandlar bersin. Oʻ. Hoshimov, Qalbingga quloq sol.◆ Sherigim unga bir stakan suv berdi. A. Qahhor, Asarlar.◆ Quryoz aka shuni kutib turganday: -Men qoʻylarga tomoq beray, — deb qoʻzgʻaldi. S. Siyoyev, Yorugʻlik.

3 Baxsh etmoq, bagʻishlamoq; ruhiy holat, kayfiyat, koʻrinish paydo qilmoq. ◆ Musiqa dillarga orom beradi. n Sayohat gashti, togʻlar oʻrkachi, rango-rang tabiat koʻzlarni yashnatib, dillarga orom beradi. Gazetadan.◆ Mansur akalarcha mehribonlik bilan Gavharning yelkasidan tutib, dalda berdi. Oʻ. Hoshimov, Qalbingga quloq sol. ◆ IHypu] Gulnor toʻgʻrisida soʻzlaganda, to-vushiga sirli ohang berdi. Oybek, Tanlangan asarlar.◆ Uning [Kumushning/ nafis qora sochlari orqa-oʻngiga toʻzgʻib, ajib bir man-zara berdilar. A. Qodiriy, Oʻtgan kunlar.

4 Biror muassasaga oʻrnashtirmoq, ki-ritmoq,◆ Bolani bogʻchaga bermoq. Oʻgʻlini oʻqishga bermoq. m Boshqa biror hunarga bersak boʻlmaydimi? E. Raimov, Ajab qish-loq.◆ Bir oʻgʻlimni Xadradagi oʻris maktabiga berdim. Oybek, Tanlangan asarlar.◆ Men Marusyaga tayinlab qoʻydim, ertadan boshlab botaga ber. A. Qahhor, Qoʻshchinor chiroqlari.

5 Mahsulot yetishtirib, tayyorlab yetka-zib turmoq; oʻz mahsuli bilan taʼminlamoq. ◆ Bu xalq xoʻjaligiga nima beradi? Qishloq xoʻjaligi aholiga oziq-ovqat, sanoatga xom ashyo beradi. n Etak-etak paxtani ikki qoʻllab terganman, Gektaridan yuz-yuzlab paxta beray deganman. "Qoʻshiqlar".

6 Nashrga kiritmoq, bosmoq, eʼlon qilmoq; eshittirmoq; koʻrsatmoq.◆ Maqolan-gizni kelgusi sonda beramiz. Konsert bermoq.

7 Ayrim otlar bilan qoʻshma feʼl yasaydi; maye.:◆ ahamiyat bermoq, bardosh bermoq, javob bermoq, boy bermoq, joy bermoq, zarba bermoq. n Oʻn bir kishi qarshi ovoz berdi. "Sharq yulduzi". U◆ koʻprikdan oʻtib, katta yoʻlga chiqqanidan soʻng otga qamchi berdi. A. Qahhor, Asarlar.◆ Mana, seni deb qanday balolarga bardosh beryapman. K. Yashin, Hamza.◆ Quruq odamlar kiyimga zoʻr beradi, deganlari bejiz emas ekan. F. Musajonov, Himmat.◆ Hayo qaysi narsada boʻlsa, unga ziynat beradi. "Fan va turmush". ◆ Quloqlarida uch kalima soʻz oʻrin talashib, aks sado berdi. S. Siyoyev, Yorugʻlik.

8 Koʻmakchi feʼl vazifasida -(i)b af-fiksli ravishdosh shaklidagi yetakchi feʼl bilan birikadi va: 1) harakatning birov, oʻzga uchun bajarilganligini ifodalaydi. ◆ Yangangga ayt: ilikdan osh qilib bersin. "Guldasta".◆ Endi ishingga qara, bolam, ertaga kushak tikib beraman. S. Siyoyev, Yorugʻlik.

◆ Men boʻlgan voqeani aytib berdim. T. Ashurov, Oq ot.◆ Tutning ustiga chiqib qoqib berdim. S. Zunnunova, Olov.◆ Bu choldan har balo kutsa boʻladi. Uni hukumatga tutib berish kerak. P. Tursun, Oʻqituvchi; 2) yetakchi feʼldan ang-lashilgan maʼnoni kuchaytirib ifodalaydi. U◆ qoʻlini siltab baqirib berdi. S. Siyoyev, Yorugʻlik.◆ Qambaralidan eshitib ishonmadi va ikkalovini ham soʻkib berdi. A. Qahhor, Asarlar.◆ Zulayho opamlar urishib beradilar. Oʻ. Hoshimov, Qalbingga quloq sol.

9 Koʻmakchi feʼl vazifasida -a, -y affiksli ravishdosh shakllaridagi yetakchi feʼllar bilan birikib kelganda, koʻpincha -ver shaklida talaffuz qilinadi va quyidagi maʼnolarni ifodalaydi: 1) yetakchi feʼl-dagi harakatning bajarilishi uchun qar-shilik, monelik yoʻqligini, u bemalol bajarilishi mumkinligini anglatadi. ◆ Qatiqlamasdan kosalarga suza ber. A. Qodiriy, Gʻirvonlik Mallavoy.◆ Bahuzuroʻtira ber, charchagandirsan? U. Ismoilov, Saylan-ma; 2) yetakchi feʼldagi harakatning davom-liligi, takroriyligini bildiradi. U◆ suv tashib, xumlarga quya berdi. S. Siyoyev, Yorugʻlik.◆ Oʻlimdan boshqa hamma yaxshilikning barvaqt kelgani maʼqul, deb ona-bola izgʻiy berdi. Mirmuhsin, Qahramonnoma.◆ Sening mushtingni yeya berib, jonimda jon qolgan emas. A. Qahhor, Qoʻshchinor chiroqlari.◆ Ha-deb katta shaharda yashay berish ham odam-ni diqqinafas qshshb yuboradi. T. Ashurov, Oq ot.

10 Yetakchi feʼl sifatida qoʻshma feʼllar tarkibiga kiradi, maye.:◆ berib tur, bera qol, berib yubordi.

Berdisini aytguncha urib oʻldirmoq Gapni oxirigacha eshitmasdan hukm (xulosa) qilmoq.◆ Berdisini aytguncha urib oʻldiradigan koʻrinasan, sabr qilgin, bolam. S. Anorboyev, Oqsoy.

Sinonimlari

Antonimlari

БЕРМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Feʼl

bermoq bermoq

Tillar

Inglizcha: give
Portugalcha: dá
Turkcha: vermek
Yoqutcha: биэрээһин

Ruscha _ru

bermoq
1 давать, отдавать, выдавать; вручать; подавать, передавать; предоставлять; ◆ oʻz qoʻliga bermoq вручать (что-л. кому-л.) в собственные руки; ◆ qoʻliga pul bermoq выдавать (кому-л.) деньги на руки; ◆ vazifa bermoq давать задание, поручать (что-л.);◆ ijaraga bermoq сдавать внаём или в аренду; ◆ kiraga bermoq сдавать внаём или давать на прокат; ◆ qarz(ga) bermoq давать в долг; ◆ maʼlumot bermoq 1) давать сведения; 2) давать образование; ◆ maosh bermoq выдавать зарплату; sut bermaydigan sigir недойная корова; berganning betiga boqma (или qarama) посл. (букв. не смотри в лицо тому, кто даёт тебе) дают, так бери; bermasning oshi pishmas посл. кто не хочет угостить, у того плов не сварится (употребляется, когда долго не подают кушанье или когда тянут с чем-л., отделываясь отговорками); yo ol xudo, yo ber xudo разг. (букв. или возьми, боже, или дай, боже) будь что будет; либо пан, либо пропал; olmoqning bermogʻi bor погов. (букв. у взятия есть отдача) долг платежом красен;
2 сдавать (экзамены, зачёты); ◆ imtihon bermoq сдавать экзамен(ы);
3 сдавать, оставлять; ◆ shahar bermoq 1) сдавать город; 2) перен. сдаваться; признаваться, что не в состоянии отгадать загадку (в этом случае загадавший сообщает отгадку и считается победителем); ◆ talafot bermoq нести потери (в боях);
4 в сочетании с именами образует сложные (составные) глаголы; adabini (или taʼzirini)◆ bermoq проучить (кого-л.), дать (кому-л.) взбучку; ◆ ahamiyat bermoq придавать значение; ◆ boy bermoq проигрывать, терять; ◆ boʻy bermoq слушаться, подчиняться; ◆ javob bermoq 1) отвечать; 2) отпускать; ◆ jilov bermoq прям. и перен. опустить поводья; ◆ jon bermoq испускать дух, отдать богу душу, умирать; kun bermaslik не давать житья, ◆ koʻrinish bermoq показаться; ◆ omon bermoq щадить, давать пощаду (кому-л.); omon bermay беспощадно; ◆ pardoz bermoq отделывать; полировать; придавать лоск (блеск); ◆ savol bermoq задавать вопрос, спрашивать; ◆ sir bermoq или ◆ sir boy bermoq выдавать тайну; ◆ soʻz bermoq давать слово, давать обет; ◆ tan bermoq отдавать дань; отдавать должное; ◆ bardosh bermoq терпеть, выдерживать; ◆ turish bermoq устоять, вынести; ◆ firib bermoq обманывать, надувать; ◆ foyda bermoq приносить пользу; ◆ xabar bermoq сообщать; ◆ husn bermoq придавать красоту, украшать; ◆ chap bermoq обходить, лавировать; ◆ erga bermoq выдавать замуж; ◆ qoʻldan bermoq упускать; ◆ eʼtibor bermoq обращать внимание, придавать значение; ◆ ustiga bermoq давать (что-л.) сверх того, что уже имеется; давать в придачу; ◆ xotin ustiga qiz bermoq уст. этн. отдавать дочь замуж за женатого человека;
5 с деепр. на -(i)b другого глагола означает, что действие совершается действующим лицом не для себя; ◆ oʻqib bermoq читать (кому-л.); ◆ yigʻib bermoq собирать (для кого-л.); ◆ olib bermoq доставать или покупать (кому-л.); ◆ olib borib bermoq относить (кому-л.); ◆ qoʻyib bermoq 1) подставлять (что-л. для кого-чего-л.); 2) позволять, допускать;
6 после деепр. на -(i)b другого глагола означает, что действие совершается наперекор кому-л.: u soʻkib berdi он обругал его (вместо того, чтобы удовлетворить его просьбу); ◆ turib bermoq мужественно выносить;
7 после деепр. на -a/-y другого глагола означает, что действие продолжается или совершается легко, без помех; u oʻqiy berdi он продолжал (себе) читать; ◆ soʻray bermoq то и дело спрашивать;
8 в форме деепр. входит в состав ряда сложных глаголов: berib turmoq давать на время; одалживать; berib ketmoq оставлять (что-л кому-л.).