Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

o-lam

Aytilishi

Etimologiyasi

a. عَالَم — dunyo, jahon; koinot; xalq, omma

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Butun mavjudot, borliq, koinot, dunyo. -Ayb mening oʻzimda, — dedi u [boy] zardasi qaynab. — ◆ Olam bino boʻlgandan beri yaxshilikka — yomonlik, xizmatga — tuh-mat boʻlib kelgan. S. Ayniy, Doxunda.

Oʻn sakkiz ming olam esk. Butun koinot, butun borliq, butun dunyo.

2 Butun jahon, dunyo, yer yuzi va undagi insonlar, xalkdar ◆ Paxtamizning shuhrati butun olamga mashhur. n ◆ Hakimboyvachcha-ning ovozasi olamni tutadi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

3 Tabiatda mavjud boʻlgan narsalarning alohida bir toʻpi, dunyosi. ◆ Oʻsimliklar ola-mi. yash Titrash oʻsimlik olamiga ham halo-katli taʼsir etadi. "Fan va turmush" .

4 Oʻziga xos xususiyatlari, maqsadi, mas-lagi bilan ajralib turadigan ijtimoiy guruh, jamiyat.

Yangi olam 1) biror ijtimoiy formatsiya oʻrnini olgan ikkinchi, yangi formatsiya. ◆ Yangi olamga kirgan odamlarning hammasi oyogʻida eski olamning loyi bilan kirgan. A. Qahhor, Qoʻshchinor chiroqlari; 2) koʻchma yangi sharoit, yangi muhit. ◆ Umrini shaharda, shovqinli sexlarda oʻtkazgan bu yigit uchun qishloq mutlaqo yangi olam edi. S. Ahmad, „Hukm“ .

5 Odamning maʼnaviy, ichki dunyosi; oʻzi-ga xosligi. ◆ Inson ruhiy olamining eng nozik nuqtalarini his etib, voqea va hodisa-larning eng dolzarb jihatlarini badiiy aks ettirmogʻim lozim boʻladi. "OʻTA" .

6 Biror soha, jabha. ◆ Ilm olami. Siyosat olami. m U ◆ endi.. Salimxondan koʻp soʻzlay-di, hatto Salimxonni siyosat olamiga sud-raydi. A. Qahhor, „Sarob“ . ◆ Fan olamida yangi-lik yaratish istagi uning qalbini qamray boshladi. S. Karomatov, „Oltin qum“ .

7 din. Bu dunyo; mavjud dunyo. ◆ Olamdan oʻt-moq. yaya Qutbinisa onasi olamdan oʻtgandan buyen endi ohorli kiyim kiyishi edi. S. Ahmad, „Ufq“ .

Bir olam 1) oʻziga xos bir dunyo. ◆ [Nor-mat] 1940 yili [Moskvadagi] qishloq xoʻ-jalik vistavkasini koʻrgandayoq: -Vistav-kaning oʻzi bir olam, — degan edi. I. Rahim, „Chin muhabbat; 2) juda koʻp, behad koʻp, koʻp-dan-koʻp, son-sanoqsiz“ . ◆ U Moskavadan bir olam taassurotlar bilan qaytdi. T. Ashurov, „Oq ot“ . Boshqa olam Xulq-atvori boʻlak, boshqacha. ◆ Ot esa tamom boshqa olam, ayniqsa mening qorabayirim. H. Gʻulom, „Mashʼal“ . Jumla(i) olam Olamdagi hamma odam yoki narsa. ◆ Oltin tuprogʻingda jumla olam bor. H. Gʻulom . Ikki olamda Hech vaqt, hech qachon. Olam guliston q. guliston. ◆ Hammasiga oʻsha moshak sababchi. "Keling", deb telefon qil-maganda, olam guliston edi. N. Aminov, „Qah-qaha“ . Olam hodis Mabodo, ehtimol, boʻlishi mumkin, balki. ◆ Olam hodis, qoʻlga tushib qolsang, soʻroq kezida aybni faqat oʻz boʻy-ningga olib, oraga meni qotishtirmaysan! A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . Olamga sigʻmay ketdi Behad xursand boʻldi. ◆ Koʻrmaysizmi: suvning sharpasini eshitib, bechora [dehqon]lar olamga sigʻmay ketdi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ . Parvardigori olam Olloh; olamning yara-tuvchisi, xalloqi olam, xudo. ◆ Parvardigori olam duolarimizni mustajob qilgay. Pod-shohi olam esk. Zoʻr podshoh, ulugʻ podshoh. Xalloqi olam q. xalloq. Husn olami Husn-dor kishilar, nozaninlar toifasi. ◆ Bu uza-tish (toʻy) majlisini jonli, ruhli oʻt-kazmoq uchun barcha qizlar oʻzlarining eng asl, eng nafis kiyimlarini kiyib, favqulodda husn olamini yana bir qat, yana bir qayta bezabdilar. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

Sinonimlari

dunyo, jahon; koinot;

Antonimlari

ОЛАМ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

olam
1 вселенная, мир; ◆ olamning paydo boʻlishi происхождение вселённой; ◆ oʻn sakkiz ming olam рел. вся вселенная, восемнадцать тысяч миров (из которых, согласно догматам мусульманской религии, состоит вселенная);
2 мир, царство; ◆ oʻsimliklar olami растительный мир, растительное царство; ◆ hayvonot olami животный мир, животное царство; ◆ yulduzlar olami звёздный мир;
3 свет, мир, земля; ◆ SSSR Konstitutsiyasi olamda birdan-bir, oxirigacha demokratik konstitutsiyadir Конституция СССР единственная вмире до конца демократическая конституция; ◆ bu xabar butun olamga yoyildi это известие облетело весь мир; ◆ uning ovozasi olamni tutdi его слава облетела весь мир; ◆ olamda birinchi первый в мире, непревзойдённый; ◆ podshohi olam 1) уст. шах всей земли, владыка мира; 2) перен. ирон. повелитель; ◆ shahnshohi olam уст. шах шахов, повелитель мира; ◆ olam hodis паче чаяния; на свете всё возможно;
4 мир (определённые круги общества); ◆ artistlar olami артистический мир; ◆

olam guliston см. ◆ guliston; olamdan oʻtmoq покинуть мир, умереть; ◆ olam-olam или ◆ olam-jahon бесчисленное множество, великое множество; уйма; ◆ mitingga olam-jahon odam keldi на митинг пришло множество людей; ◆ bir olam 1) специфический мир, нечто особое; 2) очень много; // бесчисленный, многочисленный; ◆ boshqa olam совершенно иная (непонятная) вещь; нечто, не поддающееся пониманию; ◆ jumlai olam все сущее; ◆ ikki olamda никогда; ни на этом, ни на том свете; parvardigori или ◆ xalloqi olam создатель мира (эпитет Аллаха); ◆ husn olami мир красоты.