Kišinöv

Kišinöv (rom.: Chișinău [kiʃiˈnəw]) om Moldovan pälidn da kaikiš suremb lidn. Om valdkundan äisarakoižeks keskuseks.

Kišinöv
Chișinău

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Moldov
Eläjiden lugu (2022)	674,500 ristitud
Pind	123 km²
Pämez'	Ion Čeban (kül'mku 2019—, Ion Ceban)
Telefonkod	+373−22
Aigvö	tal'vel UTC+2, kezal UTC+3

Lidnan kart (2017)

Istorii

Mainitase ezmäižen kerdan vl 1436 kuti eländpunkt vezikaivonno. Vhesai 1812 mülüi Moldovan ruhtinazkundha. Vll 1812−1918 oli Bessarabijan gubernijan keskuseks, sai lidnan statusad vl 1818. Vll 1918−1940 oli Romanijan sureks lidnaks. Vn 1940 28. päiväl kezaku Rusked Armii okkupirui Bessarabijad, jouduti sidä nacistoišpäi Suren sodan aigan vn 1944 24. päiväl elokud, lidnan pertiden seičeme kümnendest oli muretud. Šingotihe teravas NSTÜ:n tazovaldkundan pälidnaks.

Kišinöv šingotase sömtegimištol (konservuidud fruktad i maplodud, vinad i tabaktegesed), tekstiližel sarakol, torguindal, sauvondal, turizmal. Vll 1962−2008 ujelimtraktoroiden tegim radoi.

Geografijan andmused

Lidnan sijaduz municipijas i valdkundas vn 2011 kartal

Lidn sijadase valdkundan keskuzpalas, Bik-jogen kukhikahil randoil i sen vanoikahil terrasoil (rom.: Bîc 155 km pitte, Dnestran (rom.: Nistru) oiged ližajogi), 85 m ü.m.t. keskmäižel korktusel.

Klimat om ven kontinentaline. Keza om päivoikaz lujas, tal'vaig om pil'vekaz lujas. Voden keskmäine lämuz om +10,7 C°, kezakun-elokun +20,7..+22,9 C°, tal'vkun-uhokun −0,2..−1,8 C°. Ekstremumad oma −28,9 C° (viluku, uhoku) i +39,4 C° (heinku, eloku). Kezaaigan minimum om +3,6 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +20,7 C° (uhoku). Ei voi panda halad kezakus-elokus vaiše. Paneb sadegid 555 mm vodes, läz tazomäras kuidme, enamba kezakus-heinkus (65..67 mm kus), vähemba vilukus-keväz'kus (31..36 mm). Vihmub harvas, no valegil. Paneb lunt tal'ven 51 päiväs, lumikatken keskmäine korktuz sase kudhe.. seičemehe santimetrhasai vilukus-uhokus. Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 60..63 % röunoiš sulakus-elokus, 78..83 % kül'mkus-uhokus.

Tobmuz

Lidnan sektorad (2024)

Kišinöv-lidn jagase videks nimitadud sektoraks: Keskuz, Čokan, Bujukani, Botanik, Riškani. Niiden ližaks kuz' lidnad (Durlešti, Kodru, Krikovo, Sindžer, Vadul-lui-Vode, Vatr) i 25 žilod mülüdas municipijha.

Lidnan municipaline suim (rom.: Consiliul municipal Chișinău) kogoneb 51 nevojaspäi, valitas heid kerdan nelläs vodes. Municipijan pämez' om primar (Primar general al municipiului Chișinău), kaik lidnalaižed valitas händast nelläks vodeks, toižen strokun voimuz om olmas. Kaik nell' varapämest om primaral. Edeližed Kišinövan primarad oma Andrei Nestase (kezaku 2018 — kül'mku 2019, Andrei Năstase), Dorin Kirtoake (kezaku 2007 — uhoku 2018, Dorin Chirtoacă).

Eläjad

Vl 1991 lidnan eläjiden lugu oli 676 700 ristitud, vl 2013 — 671 800 ristitud. Vl 2017 kaik 685 900 ristitud elihe lidnas (kaikiš suremb ristitišt) i 820 500 ristitud kaiken municipijan röunoiš, 1,15 mln ezilidnoidenke, valdkundan koumandez. Kišinövan municipijan pind — 571,64 km².

Rahvahad (enamba 0,7 % vn 2014 rahvahanlugemižen mödhe, ozutadud rahvahudenke): moldovalaižed — 67,2 %, romanijalaižed — 14,5 %, venälaižed — 9,3 %, ukrainalaižed — 5,9 %, bolgarijalaižed — 1,1 %, gagauzalaižed — 0,7 %, toižed rahvahad — 1,3 %.

Kišinöv om järedaks opendusen keskuseks, kaks'kümne viž universitetad i Moldovan Tedoakademii ratas siš. Znamasine om Moldovan valdkundaline universitet^[1] (alusenpanend 1946 kut Kišinövan valdkundaline universitet, 17 tuh. üläopenikoid vl 2013), siš om 11 fakul'tetad.

Transport

Avtobusad, trolleibusad, maršruttaksid da taksid oma kundaližeks transportaks lidnas. Kaik koume avtostancijad ratas lidnas: Pohjoine, Keskuzline, Suvine. Kišinöv-päraudtestancii om avaitud vl 1871.

Rahvahidenkeskeine civiline Kišineu-lendimport^[2] (KIV / LUKK, 2,8 mln passažiroid vl 2018) sijadase koumetoštkümnes kilometras suvipäivnouzmha lidnan keskuzpalaspäi. Tehtas reisid Evropan maihe, čarterreisid Keskmeren lebutahoiže.

Galerei

• 
  Lidnan tobmuden sauvuz (2022)
• 
  Raštvoiden kafedraline päjumalanpert' (ortodoksine hristanuskond), vn 2019 nägu
• 
  Industrialine Al'fa-zon vl 2010
• 
  Nacionaline operan da baletan teatr Maria Biešun nimed (2020)
• 
  Atrium-torguindbizneskeskuz (2013)
• 
  MallDova-torguimižbobuštuzkeskuz (2021)
• 
  SkyTower-torguindkeskuz (2008)
• 
  Kišinövan päraudtestancii vl 2014