Chiến tranh Ba Mươi Năm
From Wikipedia, the free encyclopedia
Chiến tranh Ba Mươi Năm bắt đầu từ năm 1618, kết thúc năm 1648, chủ yếu diễn ra tại vùng nay là nước Đức và bao gồm hầu hết các cường quốc của châu Âu lục địa thời bấy giờ. Trên danh nghĩa, đây là một cuộc chiến tranh tôn giáo giữa những người Tin Lành và những người Công giáo. Một số người cho rằng, động cơ chính của cuộc chiến bắt nguồn từ cuộc tranh giành quyền lực giữa nhà Habsburg và các cường quốc khác ở châu Âu. Một ví dụ điển hình là nước Pháp Công giáo, dưới sự lãnh đạo không chính thức của Hồng y Richelieu, đã gia nhập cuộc chiến năm 1635 và ủng hộ những người Tin lành để làm suy yếu triều đình Habsburg và qua đó củng cố vị trí của nước Pháp như một cường quốc hàng đầu ở châu Âu. Điều này đã làm gia tăng căng thẳng giữa nước Pháp và triều đình Habsburg, sau đó là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến chiến tranh giữa Pháp và Tây Ban Nha.
Chiến tranh Ba mươi măm | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Một phần của các cuộc chiến tranh tôn giáo ở Châu Âu và kình địch Habsburg – Pháp | |||||||||
Từ trái sang phải, từ trên xuống dưới:
| |||||||||
| |||||||||
Tham chiến | |||||||||
Liên minh chống Đế quốc trước năm 1635[lower-alpha 1]
|
Liên minh Đế quốc trước năm 1635[lower-alpha 2]
| ||||||||
Hòa ước Praha sau năm 1635 | Hòa ước Praha sau năm 1635 | ||||||||
Chỉ huy và lãnh đạo | |||||||||
|
| ||||||||
Lực lượng | |||||||||
Đỉnh điểm thực tế:[lower-alpha 3][lower-alpha 4]
|
Đỉnh điểm thực tế:
| ||||||||
Thương vong và tổn thất | |||||||||
Tử trận:[lower-alpha 8] 110.000 lính phục vụ Thụy Điển[14] 80.000 lính phục vụ Pháp[15][lower-alpha 9] 30.000 lính phục vụ Hà Lan[15] 50.000 khác[15] |
Tử trận: 120.000 lính phục vụ Thánh chế[15] 30.000 lính phục vụ Bayern[15] 30.000 khác[15] | ||||||||
Số lính chết do bệnh dịch: 700.000–1.350.000[lower-alpha 10] Tổng số thường dân thiệt mạng: 3.500.000–6.500.000[16] Tổng số người thiệt mạng: 4.500.000–8.000.000[17][18] |
Chiến tranh 30 năm đã tàn phá nặng nề châu Âu, gây ra nạn đói và dịch bệnh (do các xác người chết không chôn kịp), làm giảm dân số của các thành bang ở khu vực nước Đức ngày nay và những vùng khác ở Ý, đồng thời khiến nhiều cường quốc châu Âu suy sụp. Cuộc chiến diễn ra trong 30 năm, nhưng những mâu thuẫn dẫn đến cuộc chiến đã bắt đầu trước đó rất lâu. Cuộc chiến kết thúc với Hiệp ước Munster, một phần của một thỏa thuận lớn hơn có ý nghĩa quyết định với lịch sử châu Âu sau này: Hòa ước Westphalia.
Trong suốt cuộc chiến, dân số các thành bang ở khu vực nước Đức ngày nay giảm trung bình 30%, ở vùng Brandenburg, con số này là 50%, và nhiều vùng khác chứng kiến hai phần ba dân số thiệt mạng vì chiến tranh. Dân số nam giới của các thành bang thuộc nước Đức giảm một nửa. Dân số ở các tiểu quốc nay là Cộng hòa Séc và Slovakia giảm một phần ba.