From Wikipedia, the free encyclopedia
Ṭāriq ibn Ziyād (tiếng Ả Rập: طارق بن زياد), còn được gọi đơn giản là Tarik trong tiếng Anh, là một chỉ huy người Berber, người đã phục vụ Caliphate Umayyad và khởi xướng Người Hồi giáo chinh phục Iberia (Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha ngày nay) vào năm 711–718 sau Công nguyên. Ông dẫn đầu một đội quân vượt qua Eo biển Gibraltar từ bờ biển Bắc Phi, củng cố quân đội của mình tại nơi mà ngày nay được gọi là Núi Gibraltar. Cái tên "Gibraltar" là bắt nguồn từ tiếng Tây Ban Nha của tên tiếng Ả Rập Jabal Ṭāriq (جبل طارق), có nghĩa là "núi Ṭāriq", được đặt theo tên ông.
Ṭāriq ibn Ziyād طارق بن زياد | |
---|---|
Sinh | k. 670 CE Bắc Phi |
Mất | k. 720 (49–50 tuổi) Damascus, Syria |
Thuộc | Caliphate Umayyad |
Tham chiến | Người Hồi giáo chinh phục Iberia • Trận Guadalete |
Công việc khác | Thống đốc xứ Tangier Thống đốc xứ Al-Andalus |
Các nhà sử học Ả Rập thời trung cổ đưa ra những dữ liệu trái ngược nhau về nguồn gốc và quốc tịch của Ṭāriq. Một số kết luận về tính cách và hoàn cảnh ông khi xâm nhập al-Andalus vẫn còn chưa chắc chắn.[1] Phần lớn các nguồn hiện đại đều nói rằng Ṭāriq là mawla người Berber của Musa ibn Nusayr, thống đốc Umayyad của Ifriqiya.[1][2][3][4]
Theo Ibn Khaldun, Tariq Ibn Ziyad đến từ bộ tộc Berber ở vùng đất mà ngày nay thuộc Algeria.[5] Heinrich Barth đề cập rằng Tariq Ibn Ziyad là người Berber đến từ bộ tộc Ulhassa,[6] một bộ tộc bản địa của Tafna[7] hiện đang sinh sống ở vùng Béni Saf ở Algeria.[7] Theo David Nicolle, Tariq Ibn Ziyad lần đầu tiên được nhắc đến trong các ghi chép lịch sử với tư cách là thống đốc Tangier.[8] Ngoài ra, theo David Nicolle, theo truyền thống người ta tin rằng ông sinh ra ở Wadi Tafna (một vùng thuộc Tlemcen ngày nay).[5] [9] Ông cũng đã sống ở đó với vợ trước khi cai trị Tangier.[5][9] He had also lived there with his wife prior to his governance of Tangier.[10]
Theo Ibn Abd al-Hakam (803–871), Musa ibn Nusayr đã bổ nhiệm Ṭāriq làm thống đốc của Tangier sau cuộc chinh phục vào năm 710–711[11] nhưng một tiền đồn Visigothic chưa bị chinh phục vẫn ở gần đó tại Ceuta, một thành trì được cai trị bởi nhà quý tộc tên là Julian, Bá tước xứ Ceuta.
Sau khi Roderic lên nắm quyền ở Tây Ban Nha, Julian, theo thông lệ, đã gửi con gái của mình là Florinda la Cava, đến triều đình của vua Visigothic để học tập. Người ta nói rằng Roderic đã cưỡng hiếp cô, và Julian quá tức giận nên quyết tâm nhờ người Hồi giáo lật đổ Vương quốc Visigothic. Theo đó, ông đã ký một hiệp ước với Ṭāriq (Mūsā đã trở về Kairouan) để bí mật hộ tống quân đội Hồi giáo qua Eo biển Gibraltar, vì ông sở hữu một số tàu buôn và có pháo đài riêng trên đất liền Tây Ban Nha.[12]
Vào khoảng ngày 26 tháng 4 năm 711, quân đội của Ṭāriq Bin Ziyad, bao gồm những người Berber gần đây mới chuyển sang đạo Hồi, đã được Julian đưa đổ bộ lên bán đảo Iberia (thuộc Tây Ban Nha ngày nay).[lower-alpha 1] Họ đổ bộ xuống chân đồi của một ngọn núi từ đó được đặt theo tên ông, Gibraltar (Jabal Tariq).[13]
Quân đội của Ṭāriq có khoảng 7.000 binh sĩ, bao gồm phần lớn là người Berber và cả quân Ả Rập.[14] Roderic, để đối phó với mối đe dọa từ Umayyads, đã tập hợp một đội quân được cho là lên tới 100.000 người,[15] mặc dù con số thực tế có thể thấp hơn nhiều.[16] Phần lớn quân đội được chỉ huy và trung thành với các con trai của Wittiza, người mà Roderic đã phế truất một cách tàn nhẫn.[17] Ṭāriq đã giành được chiến thắng quyết định khi Roderic bị đánh bại và bị giết vào ngày 19 tháng 7 trong Trận Guadalete.[1][18]
Ṭāriq Bin Ziyad chia quân đội của mình thành 4 sư đoàn, tiếp tục đánh chiếm Córdoba dưới sự chỉ huy của Mughith al-Rumi, Granada và những nơi khác, trong khi ông vẫn đứng đầu sư đoàn đã chiếm được Toledo. Sau đó, ông tiếp tục tiến về phía Bắc, tới Guadalajara và Astorga.[1] Ṭāriq trên thực tế là thống đốc của Hispania cho đến khi Mūsā đến một năm sau đó. Thành công của Ṭāriq khiến Musa tập hợp 12.000 quân (chủ yếu là người Ả Rập) để lên kế hoạch cho cuộc xâm lược lần thứ hai, và trong vòng vài năm, Ṭāriq và Musa đã chiếm được 2/3 bán đảo Iberia từ tay người Visigoth.[19][20]
Cả Ṭāriq và Musa đều được Umayyad Caliph Al-Walid I ra lệnh quay trở lại Damascus vào năm 714, nơi họ đã sống phần đời còn lại của mình.[18] Con trai của Musa là Abd al-Aziz, người chỉ huy quân đội của al-Andalus, bị ám sát vào năm 716.[2] Trong nhiều lịch sử Ả Rập viết về cuộc chinh phục miền Nam Tây Ban Nha, có sự phân chia quan điểm rõ ràng về mối quan hệ giữa Ṭāriq và Musa bin Nusayr. Một số kể lại những giai đoạn tức giận và ghen tị của Mūsā khi người của ông ta đã chinh phục cả một đất nước. Mặt khác, một nhà sử học thời kỳ đầu khác, al-Baladhuri, viết vào thế kỷ thứ IX, chỉ nói rằng Mūsā đã viết cho Ṭāriq một "bức thư nghiêm khắc" và sau đó hai người đã hòa giải.[21]
Nhà sử học thế kỷ XVI là Ahmed Mohammed al-Maqqari, trong "The Breath of Perfume", cho rằng Ṭāriq đã đọc một bài diễn văn dài trước quân đội của ông trước Trận Guadalete.[22][23][24]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.