![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Khotanese_animal_zodiac_BLI6_OR11252_1R2_1.jpg/640px-Khotanese_animal_zodiac_BLI6_OR11252_1R2_1.jpg&w=640&q=50)
Tiếng Saka
From Wikipedia, the free encyclopedia
Tiếng Saka là một ngôn ngữ thuộc nhóm ngôn ngữ Iran Đông, từng hiện diện ở hai vương quốc Phật giáo cổ đại Vu Điền (Khotan) và Tumshuq nằm trong lòng chảo Tarim, ngày nay là miền Nam Tân Cương, Trung Quốc. Đây là một ngôn ngữ Iran trung đại.[3] Hai vương quốc Khotan và Tumshuq có hai phương ngữ (được đặt theo tên mỗi vương quốc) khác nhau mà đôi lúc được coi là hai ngôn ngữ. Tiếng Saka là một trong những ngôn ngữ Iran trung đại ở khu vực Con đường tơ lụa ngoài tiếng Bactria, tiếng Sogdia, tiếng Ba Tư trung đại và tiếng Parthia.
Tiếng Saka | |
---|---|
Tiếng Khotan, Tiếng Tumshuq | |
Sử dụng tại | Vu Điền (Khotan), Tumshuq, có lẽ cả Murtuq và Sơ Lặc (Shule)[1] |
Khu vực | Lòng chảo Tarim (Trung Quốc ngày nay) |
Mất hết người bản ngữ vào | thế kỷ 10 |
Dân tộc | Saka |
Phân loại | Ấn-Âu |
Phương ngữ | Khotan
Tumshuq
Kanchaki?
|
Hệ chữ viết | Brahmi, Kharosthi |
Mã ngôn ngữ | |
ISO 639-2 | kho |
ISO 639-3 | cả hai:kho – Tiếng Khotanxtq – Tiếng Tumshuq |
Glottolog | saka1298 [2] |
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Khotanese_animal_zodiac_BLI6_OR11252_1R2_1.jpg/640px-Khotanese_animal_zodiac_BLI6_OR11252_1R2_1.jpg)
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Khotanese_Verses_BLE4_IOLKHOT50_4R1_1.jpg/640px-Khotanese_Verses_BLE4_IOLKHOT50_4R1_1.jpg)
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Book_of_Zambasta_BLX3542_OR9614_5R1_1.jpg/640px-Book_of_Zambasta_BLX3542_OR9614_5R1_1.jpg)
Các nhà cai trị người Saka của Tây Ấn Độ, chẳng hạn như người Ấn-Scythia và các Phó vương miền Tây thực tế nói cùng một ngôn ngữ.[4]
Di liệu tiếng Saka trên gỗ và giấy được viết bằng một dạng chữ Brahmi (với một số ký tự riêng tự tạo và một số điểm khác thường trong kí âm, như ys biểu thị âm z).[5] Văn liệu tiếng Saka có niên đại từ thế kỷ thứ tư đến thế kỷ thứ mười một. Tiếng Tumshuq có phần nguyên thủy hơn tiếng Khotan,[6] nhưng do có ít văn liệu tiếng Tumshuq hơn, nên ta biết ít hơn về nó. Cả hai phương ngữ chia sẻ một số đặc điểm với tiếng Pashtun và tiếng Wakhi ngày nay. Ngôn ngữ này được gọi là "Hvatanai" trong văn liệu đương thời.[7] Các ngôn ngữ Tochari thu nhận nhiều từ vựng gốc Prakit thông qua trung gian là tiếng Khotan.[8]