Âm mũi ngạc cứng hữu thanh

Âm mũi ngạc cứng hữu thanh hay âm mũi vòm cứng hữu thanh là một loại phụ âm, được sử dụng trong một số ngôn ngữ nói. Ký hiệu để thể hiện âm này trong bảng mẫu tự ngữ âm quốc tế là ⟨ɲ⟩,^[1] một chữ n thường với một cái "móc" qua trái. Trong X-SAMPA, ký tự cho âm này là J. Ký hiệu IPA ⟨ɲ⟩ hơi tương tự với ⟨ɳ⟩, ký hiệu cho âm mũi quặt lưỡi, và ⟨ŋ⟩, ký hiệu cho âm mũi ngạc mềm; ký hiệu ⟨ɲ⟩ xuất phát từ cách viết gn để thể hiện âm này trong tiếng Pháp và Ý.^[2]

Âm mũi ngạc cứng hữu thanh
ɲ
Số IPA	118
Mã hóa
Entity (thập phân)	ɲ
Unicode (hex)	U+0272
X-SAMPA	J
Braille
Ảnh
Âm thanh
noicon nguồn · trợ giúp

Âm mũi lợi-ngạc-cứng
n̠ʲ
ɲ̟
ȵ

Ví dụ

Âm mũi vòm hay mũi chân răng-vòm

Ngôn ngữ		Từ	IPA	Nghĩa	Ghi chú
Albania		një	[ɲə]	'một'
Basque		andereño	[än̪d̪e̞ɾe̞ɲo̞]	'cô giáo'
Ba Lan[3]		koń	[kɔɲ̟]ⓘ	'ngựa'	Âm chân răng-vòm.
Bắc Frisia	Mooring	fliinj	[ˈfliːɲ]	'bay'
Bồ Đào Nha	Nhiều phương ngữ[4]	Sônia	[ˈsõ̞n̠ʲɐ]	'Sonia'
	Brasil[4][5]	sonha	[ˈsõ̞ɲɐ]	'anh ta/cô ta mơ'
	Châu Âu[6]	arranhar	[ɐʁɐ̃ˈn̠ʲaɾ]	'gãi, bới'	Âm răng-chân răng-vòm.[7]
Catalunya[8]		any	[ˈaɲ̟]	'năm'	Âm chân răng-vòm hay âm vòm.[7]
Czech		kůň	[kuːɲ]	'ngựa'	Xem âm vị học tiếng Czech
Dinka		nyɔt	[ɲɔt]	'rất'
Galicia[9]		viño	[ˈbiɲo]	'rượu vang'	Xem âm vị học tiếng Galicia
Ireland[10]		inné	[əˈn̠ʲeː]	'ngày hôm qua'	Tiếng Ireland phân biệt các âm /n̠ʲ/, /ɲ/, /ŋ/ và ở một số phương ngữ /nʲ/.[11][12][13][10] Xem âm vị học tiếng Ireland
Khasi		bseiñ'	[bsɛɲ]	'rắn'
Hà Lan[14]		oranje	[oˈrɑɲə]	'cam'	Không có mặt ở tất cả các phương ngữ
Hungary[15]		anya	[ˈɒɲɒ]	'mẹ'	Âm chân răng-vòm.[7] Xem âm vị học tiếng Hungary
Hy Lạp		πρωτοχρονιά/prōtochroniá	[pro̞to̞xro̞ˈɲ̟ɐ]	'Ngày Đầu năm'	Âm chân răng-vòm.[16] Xem âm vị học tiếng Hy Lạp hiện đại
Latvia		mākoņains	[maːkuɔɲains]	'nhiều mây'	Xem âm vị học tiếng Latvia
Lô Lô		ꑌ/nyi	[n̠ʲi˧]	'ngồi'	Âm chân răng-vòm.
Macedonia		чешање/češanje	[ˈt͡ʃɛʃaɲɛ]	'đau (nhói)'	Xem âm vị học tiếng Macedonia
Mã Lai		banyak	[bäɲäʔˈ]	'nhiều'
Malayalam[17]		ഞാന്	[ɲäːn]	'Tôi'
Miến[18]		ညာ	[ɲà]	'bên phải'	Được phân biệt với âm mũi vòm vô thanh /ɲ̥/.
Nhật[19]		庭/niwa	[n̠ʲiwᵝa]	'vườn'	Âm chân răng hay răng-chân răng.[7] Xem âm vị học tiếng Nhật
Occitan	Bắc	Polonhamã: oci được nâng cấp thành mã: oc	[puˈluɲo̞]	'Ba Lan'
	Nam
	Gascon	banh	[baɲ]	'tắm'
Pháp[20]		agneau	[äˈɲo]	'cừu'	Âm chân răng-vòm or palatal.[7]
Quechua		ñuqa	[ˈɲɔqɑ]	'Tôi'
România	Các phương ngữ Transylvania[21]	câine	[ˈkɨɲe̞]	'chó'	Âm chân răng-vòm.[21]
Gael Scotland[22]		seinnmã: gla được nâng cấp thành mã: gd	[ʃeiɲ̟]	'hát'	Âm chân răng-vòm.
Serbia-Croatia		питање / pitanje	[pǐːt̪äːɲ̟e̞]ⓘ	'hỏi'	Âm chân răng-vòm.
Slovak		pečeň	[ˈpe̞t͡ʃe̞ɲ̟]	'gan'
Tây Ban Nha[23]		enseñar	[ẽ̞nse̞ˈɲär]	'dạy'
Tây Frisia		njonken	[ˈɲoŋkən]	'cạnh bên'
Triều Tiên		고니/goni	[ko̞n̠ʲi]	'thiên nga'	Âm chân răng-vòm. Xem âm vị học tiếng Triều Tiên
Trung Quốc	Tứ Xuyên	女人/nyü3 ren2	[ȵy˥˧ zən˨˩/]	'phụ nữ'	Âm chân răng-vòm
	Ngô	女人/gniugnin	[ȵy˩˧ȵiȵ˥˨]	'phụ nữ'	Âm chân răng-vòm
Ukraina		тінь'	[t̪in̠ʲ]	'bóng'	Âm chân răng-vòm.
Việt		nhà	[ɲâː]	'nhà'
Ý		bagno	[ˈbäɲːo]	'tắm'	Xem âm vị học tiếng Ý
Zulu		inyoni	[iɲ̟óːni]	'chim'	Âm chân răng-vòm.[7]