Chiến tranh Iraq

Chiến tranh Iraq hay Chiến dịch Giải phóng Iraq^[45] theo cách gọi của Chính phủ Hoa Kỳ là một cuộc chiến tranh diễn ra tại Iraq từ ngày 20 tháng 3 năm 2003^[46][47] đến ngày 18 tháng 12 năm 2011, giữa Lực lượng Đa Quốc gia do Hoa Kỳ dẫn đầu với bên kia là chính quyền Saddam Hussein và sau Saddam Husein bị lật đổ là các lực lượng nổi dậy.

Đối với các định nghĩa khác, xem Chiến tranh Iraq (định hướng).

Chiến tranh Iraq
Một phần của Chiến tranh chống khủng bố
Theo chiều kim đồng hồ, bắt đầu từ ảnh phía trên bên trái: lính liên quân tuần phòng tại Samarra; kéo đổ tượng Saddam Hussein tại Quảng trường Firdos; một người lính quân đội Iraq nạp lại đạn trong một cuộc tấn công; một quả bom nổ tại Nam Baghdad.
Thời gian 20 tháng 3 năm 2003 – 18 tháng 12 năm 2011 (8 năm, 8 tháng và 28 ngày) Địa điểm Iraq Kết quả Lực lượng Đa Quốc gia do Hoa Kỳ dẫn đầu chiến thắng. Saddam Hussein bị lật đổ. Hoa Kỳ rút quân vào ngày 26 tháng 12 năm 2011. Phiên tòa xét xử tội ác chống lại loài người của chế độ Saddam Hussein được thành lập. Tiếp tục xung đột giữa các bè phái Iraq.
Tham chiến
Giai đoạn đầu (2003)  Hoa Kỳ  Anh Quốc  Úc  Ba Lan Peshmerga Hỗ trợ:  Canada[1]  Hà Lan[2]	Giai đoạn đầu (2003) Ba'athist Iraq Ansar al-Islam
Giai đoạn sau (2003–11)  Hoa Kỳ  Anh Quốc  Úc  România  Azerbaijan  Kuwait  Estonia  El Salvador  Bulgaria  Moldova  Albania  Ukraina  Đan Mạch  Séc  Hàn Quốc  Singapore  Croatia  Bosna và Hercegovina  Macedonia  Latvia  Ba Lan  Kazakhstan  Mông Cổ  Gruzia  Tonga  Nhật Bản  Armenia  Slovakia  Litva  Ý  Na Uy  Hungary  Hà Lan  Bồ Đào Nha  New Zealand  Thái Lan  Philippines  Honduras  Cộng hòa Dominica  Tây Ban Nha  Nicaragua  Iceland Chính phủ mới của Iraq Quân đội Iraq Những người con của Iraq (Awakening Council) Hỗ trợ: Iran[3][4]  Iraqi Kurdistan Peshmerga	Giai đoạn sau (2003–11) Trung thành quân Ba'ath Hỗ trợ:  Syria[5][6] Quân phiến loạn dòng Sunni Al-Qaeda (2004–06) Nhà nước Hồi giáo Iraq và Levant[7] (from 2006) Quân Hồi giáo Iraq Ansar al-Sunnah (2003–07) Hỗ trợ:  Syria[8][9] Quân phiến loạn dòng Shia Quân Mahdi Special Groups Asa'ib Ahl al-Haq Hỗ trợ:  Iran Quds Force[10]
Chỉ huy và lãnh đạo
Jalal Talabani Ibrahim al-Jaafari Nouri al-Maliki Massoud Barzani Masrour Barzani Abdul Sattar Abu Risha (KIA) Ahmad Abu Risha Barack Obama George W. Bush Ray Odierno David Petraeus George W. Casey, Jr. Ricardo Sanchez Tommy Franks	Saddam Hussein  (POW) ☠ Qusay Hussein (KIA) Uday Hussein (KIA) Tariq Aziz (POW) Izzat Ibrahim ad-Douri Abu Omar al-Baghdadi (KIA) Abu Musab al-Zarqawi (KIA) Abu Ayyub al-Masri (KIA) Muqtada al-Sadr Abu Deraa Ishmael Jubouri Abu Abdullah al-Shafi'i (POW)
Lực lượng
Lực lượng Iraq 650,000 (Quân đội: 273,000, Cảnh sát: 227,000, FPS: 150,000) USF-I|Lực lượng Hoa Kỳ 50,000 (hiện nay) [11] Peshmerga 50,000 xâm lược ~375,000 hiện nay Lực lượng Đa quốc gia - Iraq (2003-2004) ~300,000 Lực lượng Đa quốc gia - Iraq (2004-2010) 176,000 (cao nhất) Phiến quân tự lập ~103,000 (2008)[12] Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ: ~3,000–10,000[13] Tổng: ~365,000 (xâm lược) Tổng: 1.347.970–1.354.970+ (hiện nay)	Quân Iraq: 375,000 (thời Saddam Hussein) Dân quân ~70,000 (vào 9/07)[14] Quân Mahdi ~60,000[15] al-Qaeda/khác 1,300+[16] Đảng Công nhân Kurd: ~4,000–8,000.[17]
Thương vong và tổn thất
Lực lượng An ninh Iraq (trước-Saddam): 11,900 killed 94 Mất tích/Tù binh Tổng: 375,000+ (xâm lược) Tổng: 135,300–139,300+ (hiện nay) Lực lượng Liên minh Tử vong: 4,735[18][19] (4,417 Mỹ,[20] 179 Liên hiệp Vương quốc Anh,[21] 139 khác) Mất tích hay bị giam (Mỹ): 1[22] Bị thương: 31,716 Mỹ[23], 315 Liên hiệp Vương quốc Anh[24][25][26][27] Bị thương/Bệnh/Bệnh khác:** 47,541 Mỹ,[28] 3,598 Liên hiệp Vương quốc Anh[24][26][27] Contractors Killed: 1,323[29][30] (U.S. 244) Missing or captured: 16 (U.S. 5) Wounded & injured: 10,569[29] Những đứa con của Iraq Tử vong:760+ Turkish Armed Forces: 27 killed [31][32] Total killed: 18,795	Iraqi combatant dead (invasion period): 13,500–45,000 [33] Insurgents (post-Saddam): ~55,000 [34][35][36] Detainees: 8,300 (U.S.-held)[37] 24,200 (Iraqi-held)[38][39] PKK: 537 killed (Turkish claim), 9 killed (PKK claim), 230 (official army figures claim)[31]
Documented "unnecessary" violent civilian deaths, Iraq Body Count – tháng 1 năm 2009: 95,158–103,819 [40] Total excess deaths, (Lancet) – tháng 12 năm 2009: 1.366.350***[41][42][43] (highest estimate) For more information see: Casualties of the Iraq War
*Contractors (U.S. government) perform "highly dangerous duties almost identical to those performed by many U.S. troops."[44] ** "injured, diseased, or other medical" – required medical air transport. U.K. number includes "aeromed evacuations" ***Total deaths include all additional deaths due to increased lawlessness, degraded infrastructure, poorer healthcare, etc.

Tuy Lực lượng Đa Quốc gia đã lật đổ được chính quyền của Saddam Hussein nhưng các thế lực nổi dậy vẫn chưa được trấn áp hoàn toàn, dẫn đến việc mặc dù Tổng thống Hoa Kỳ Barrack Obama đã tuyên bố rút hết quân nhân và kết thúc chiến tranh nhưng vẫn để lại gần 50 vạn nhân viên quân sự^[48] dưới tư cách cố vấn viên quân sự cho chính quyền Iraq mới.^[49][50][51]

Chú thích và tham khảo

1. ^ Cuộc xung đột này cũng được gọi là Chiến tranh vùng Vịnh thứ 2 để phân biệt nó với Chiến tranh vùng Vịnh năm 1991. Ngày nay, các thuật ngữ này được sử dụng ít hơn "Chiến tranh Iraq" hay "Chiến tranh của Bush năm 2003" (tên thứ hai được sử dụng nhất là bởi các nhà hoạt động chống chiến tranh)
2. ^ Thuật ngữ "đa quốc gia" trong Lực lượng đa quốc gia ở Iraq đã bị chỉ trích vì nhiều nước chỉ góp một phần lực lượng nhỏ, còn 98% quân đội trong cuọc chiến tranh là lính của Hoa Kỳ và Vương quốc Anh.