Mèo Vạc

Xã Mèo Vạc (trước đây là huyện Mèo Vạc, Tỉnh Hà Giang), là một xã thuộc tỉnh Tuyên Quang, Việt Nam, nằm ở cực Bắc của đất nước trên một cao nguyên. Nơi đây nổi tiếng với những dãy núi đá vôi hiểm trở và hùng vĩ, nét văn hóa người Mông đậm đà bản sắc, khu chợ tình Chủ nhật được UNESCO công nhận, cùng với kỳ quan thiên nhiên là dòng sông - hẻm núi tráng lệ Sông Nho Quê. Chính vì thế, Mèo Vạc thu hút rất nhiều du khách quốc tế đến tham quan.

Mèo Vạc
Xã
Xã Mèo Vạc
Biểu trưng
Đèo Mã Pí Lèng
Hành chính
Quốc gia	Việt Nam
Vùng	Đông Bắc Bộ
Tỉnh	Tuyên Quang
Thành lập	15/12/1962[1]
Tổ chức lãnh đạo
Chủ tịch UBND	Nguyễn Cao Cường
Chủ tịch HĐND	Thào Mí Sính
Bí thư Đảng ủy	Vương Ngọc Hà
Địa lý
Tọa độ: 23°09′09″B 105°24′21″Đ
Bản đồ xã Mèo Vạc Mèo Vạc Vị trí xã Mèo Vạc trên bản đồ Việt Nam
Diện tích	574,18 km²
Dân số (2025)
Tổng cộng	95.000 người
Thành thị	6.850 người (8%)
Nông thôn	79.221 người (92%)
Mật độ	150 người/km²
Dân tộc	Mông (>80%)
Khác
Mã hành chính	027[2]
Biển số xe	23-P1
Website	meovac.hagiang.gov.vn
x t s

Địa lý

Ranh giới lịch sử (thời kỳ huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang)

• Nằm trong Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn
• Tọa độ: Từ 22°22′ vĩ bắc đến 23°19′ vĩ bắc, từ 105°12′ kinh đông đến 105°24′ kinh đông
• Cách thành phố Hà Giang cũ 164 km
• Biên giới quốc tế: Phía đông và bắc giáp  Trung Quốc (Khu tự trị dân tộc Tráng Quảng Tây, tỉnh Vân Nam)
• Tiếp giáp hành chính:

Hướng	Đơn vị hành chính
Đông	Trung Quốc, huyện Bảo Lạc cũ thuộc  Việt Namtỉnh Cao Bằng
Nam	Huyện Yên Minh cũ thuộc  Việt Namtỉnh Hà Giang, huyện Bảo Lâm cũ thuộc  Việt Namtỉnh Cao Bằng
Tây	Huyện Đồng Văn cũ thuộc  Việt Namtỉnh Hà Giang
Bắc	Huyện Đồng Văn cũ thuộc  Việt Namtỉnh Hà Giang,  Trung Quốc

• Là huyện biên giới Việt-Trung thuộc tỉnh Hà Giang cũ (đã giải thể năm 2025)
• Thuộc khu vực núi đá cao nguyên phía Bắc tỉnh Hà Giang

Ranh giới hiện hành (thời kỳ xã Mèo Vạc, tỉnh Tuyên Quang)

Tiếp giáp các đơn vị hành chính:

• Tây Bắc: Xã Đồng Văn
• Tây: Xã Sủng Máng
• Đông Bắc: Xã Sơn Vĩ
• Đông Nam: Xã Khâu Vai
• Nam: Xã Tát Ngà

Diện tích và dân cư

Huyện Mèo Vạc (nay là xã Mèo Vạc) có diện tích 574,18 km², dân số năm 2019 là 86.071 người,^[3] mật độ dân số đạt 150 người/km².

Huyện Mèo Vạc (nay là xã Mèo Vạc) cùng với các Huyện(nay là xã) Yên Minh, Đồng Văn, Vị Xuyên là bị thiệt hại nặng trong 2 cuộc chiến tranh biên giới giữa Việt Nam và Trung Quốc. Xã cũng là điểm sáng trong tinh thần đoàn kết dân tộc khi nhân dân xã Sơn Vĩ (hơn một nửa là dân tộc thiểu số) không sơ tán mà ở lại để chiến đấu và tiếp tế lương thực cho bộ đội.

Địa hình chủ yếu của huyện là núi đá vôi, có sông Nho Quế chảy qua. Đất nông nghiệp chiếm khoảng 12.100 ha. Sinh hoạt nông nghiệp là trồng trọt và khai thác các loại cây dược liệu, tam thất, hồ đào,... Ngành chăn nuôi có những gia súc bò, dê, ngựa. Có Quốc lộ 4C (con đường hạnh phúc).

Lịch sử

Ngày 13 tháng 12 năm 1962, Bộ Nội vụ ban hành Quyết định số 328-NV^[4] về việc:

• Đổi tên xã Hòa Bình thành xã Mèo Vạc
• Đổi tên xã Tự Do thành xã Cán Chu Phìn
• Đổi tên xã Thống Nhất thành xã Pả Vi.

Ngày 15 tháng 12 năm 1962, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định số 211-CP^[1] về việc thành lập huyện Mèo Vạc trên cơ sở tách 16 xã: Cán Chu Phìn, Giàng Chu Phìn, Hố Quáng Phìn, Khâu Vai, Lũng Chinh, Lũng Phìn, Lũng Pù, Mèo Vạc, Pả Vi, Pải Lủng, Sơn Vĩ, Sủng Máng, Sủng Trà, Sủng Trái, Thượng Phùng và Xín Cái thuộc huyện Đồng Văn.

Tháng 12 năm 1975, hợp nhất hai tỉnh Tuyên Quang và Hà Giang thành tỉnh Hà Tuyên, Mèo Vạc là một huyện của tỉnh Hà Tuyên.^[5]

Ngày 14 tháng 5 năm 1981, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định 185/1981/QĐ-CP^[6] về việc tách hai xóm Lùng Sư và Thèn Sư của Xín Cái để sáp nhập vào xã Thượng Phùng.

Ngày 21 tháng 10 năm 1982, Hội đồng Bộ trưởng ban hành Quyết định 179/HĐBT^[7] về việc:

• Tách 3 xã: Niêm Sơn, Nậm Ban và Tát Ngà của huyện Yên Minh để sáp nhập vào huyện Mèo Vạc
• Tách 3 xã: Hố Quáng Phìn, Sủng Trái và Lũng Phìn của huyện Mèo Vạc sáp nhập vào huyện Đồng Văn.^[8]

Năm 1991, khi tách trở lại thành Tuyên Quang và Hà Giang, Mèo Vạc trở lại là huyện của tỉnh Hà Giang^[9], gồm 16 xã: Cán Chu Phìn, Giàng Chu Phìn, Khâu Vai, Lũng Chinh, Lũng Pù, Mèo Vạc, Nậm Ban, Niêm Sơn, Pả Vi, Pải Lủng, Sơn Vĩ, Sủng Máng, Sủng Trà, Tát Ngà, Thượng Phùng và Xín Cái.

Ngày 20 tháng 8 năm 1999, Chính phủ ban hành Nghị định 74/1999/NĐ-CP^[10] về việc sáp nhập hai thôn Lùng Vái và Phố Mỳ của xã Sủng Trà thuộc huyện Mèo Vạc vào xã Mèo Vạc để thành lập thị trấn Mèo Vạc và xã Tả Lủng.

Ngày 9 tháng 8 năm 2005, Chính phủ ban hành Nghị định số 104/2005/NĐ-CP^[11] về việc thành lập xã Niêm Tòng trên cơ sở:

• 2.013,75 ha diện tích tự nhiên và 2.276 nhân khẩu của xã Niêm Sơn
• 1.137,50 ha diện tích tự nhiên và 1.380 nhân khẩu của xã Khâu Vai.

Từ đó, huyện Mèo Vạc có 1 thị trấn và 17 xã, giữ ổn định cho đến 01/07/2025.

NGÀY 01 THÁNG 7 NĂM 2025: NGHỊ QUYẾT SỐ 1684/NQ-UBTVQH15 CỦA ỦY BAN THƯỜNG VỤ QUỐC HỘI:

1. Bãi bỏ việc thành lập huyện Mèo Vạc.

2. Chuyển toàn bộ địa giới hành chính huyện Mèo Vạc cũ từ tỉnh Hà Giang về tỉnh Tuyên Quang quản lý.

3. Sáp nhập thị trấn Mèo Vạc, xã Tả Lủng, xã Giàng Chu Phìn, xã Pả Vi thuộc huyện Mèo Vạc cũ để thành lập đơn vị hành chính cấp xã mới - xã Mèo Vạc, tỉnh Tuyên Quang.

4. Sáp nhập và tổ chức lại các xã còn lại của huyện Mèo Vạc cũ thành các xã thuộc tỉnh Tuyên Quang: xã Sơn Vĩ, xã Khâu Vai, xã Niêm Sơn, xã Tát Ngà, xã Sủng Máng.

Hành chính

Lịch sử hành chính

Thời kỳ huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang

Khu vực Mèo Vạc nguyên thuộc huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang (Huyện Mèo Vạc, Tỉnh Hà Giang).
Trong giai đoạn này, huyện được chia thành:

• 1 thị trấn
• 17 xã

với 199 đơn vị cơ sở (thôn bản, tổ dân phố).
Trung tâm hành chính: Thị trấn Mèo Vạc.

Điều chỉnh hành chính năm 2025

Ngày 1 tháng 7 năm 2025:

• Giải thể huyện Mèo Vạc
• Toàn bộ địa bàn huyện chuyển về tỉnh Tuyên Quang, quản lý
• Tái cấu trúc đơn vị hành chính:

Đơn vị mới	Thành phần sáp nhập
Xã Mèo Vạc	Thị trấn Mèo Vạc + Xã Tả Lủng + Xã Giàng Chu Phìn + Xã Pả Vi
Xã Sơn Vĩ	Các xã cũ tái tổ chức
Xã Khâu Vai	Các xã cũ tái tổ chức
Xã Niêm Sơn	Các xã cũ tái tổ chức
Xã Tát Ngà	Các xã cũ tái tổ chức
Xã Sủng Máng	Các xã cũ tái tổ chức

Đơn vị hành chính hiện nay

Xã Mèo Vạc (Xã Mèo Vạc) hiện là đơn vị hành chính cấp xã thuộc tỉnh Tuyên Quang, được thành lập từ việc sáp nhập:

• Thị trấn Mèo Vạc (cũ)
• Xã Tả Lủng (cũ)
• Xã Giàng Chu Phìn (cũ)
• Xã Pả Vi (cũ)

Đơn vị hành chính lịch sử (trước 2025)

Trước khi giải thể, huyện Mèo Vạc (tỉnh Hà Giang) bao gồm 18 đơn vị:

Thị trấn (1)

• Thị trấn Mèo Vạc - huyện lỵ

Xã (17)

1. Xã Cán Chu Phìn
2. Xã Giàng Chu Phìn
3. Xã Khâu Vai
4. Xã Lũng Chinh
5. Xã Lũng Pù
6. Xã Nậm Ban
7. Xã Niêm Sơn
8. Xã Niêm Tòng
9. Xã Pả Vi
10. Xã Pải Lủng
11. Xã Sơn Vĩ
12. Xã Sủng Máng
13. Xã Sủng Trà
14. Xã Tả Lủng
15. Xã Tát Ngà
16. Xã Thượng Phùng
17. Xã Xín Cái

Logo cũ của huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang

Du lịch

• Chợ tình Khau Vai (27/3)
• Chợ chủ nhật^{[liên kết hỏng]}
• Nhà cổ Chúng Pủa
• Làng văn hoá dân tộc H'mong
• Làng Du lịch dân tộc Lô Lô
• Hẻm vực Tu Sản (sông Nho Quế)
• Đèo Mã Pì Lèng
• Con đường Hạnh Phúc (QL4C)
• Làng Văn Hóa Du lịch cộng đồng Dân tộc Mông, Thôn Pả Vi Hạ, Xã Pả Vi (Ngay chân đèo Mã Pi Lèng, hướng đi Mèo Vạc - Đồng Văn)
• Núi Cô Tiên - Vách đá trắng
• Hang Rồng - Tả Lủng
• Tượng đài thanh niên xung phong
• Làng Văn hóa du lịch cộng đồng dân tộc Giấy thôn Tát Ngà, xã Tát Ngà
• Thác trắng (thôn Tát Ngà)
• Đài quan sát (thị trấn Mèo Vạc)
• Rừng đầu nguồn Sán Tớ
• Trang trại nuôi lợn đen (Bờ sông Nho Quế)
• Hầm rượu ông tiên (Thôn Ha Ái, Cán Chu Phìn)

Ẩm thực:

• Mèn mén
• Thắng cố (bò, dê, ngựa)
• Gạo khẩu mang
• Rượu ngô men lá.
• Mật ong bạc hà (Sản phẩm đạt 4* Ocop)
• Thịt bò vàng
• Ớt gió (siêu cay, siêu sạch, siêu thơm)
• Mác khén
• Óc chó
• Lê Sủng Máng.
• Mận
• Bột nghệ vàng, tinh bột nghệ (Xã Khâu Vai, Pải Lủng)

Thổ cẩm: +Dệt lanh của dân tộc mông +Thêu của dân tộc Lô Lô

Đan lá quẩy tấu

Dụng cụ âm thanh khèn mông, đàn nhị dân tộc Giấy xã Nậm Ban

Đan nón lá chít: Xã Nậm Ban