Quân chủ

Quân chủ (chữ Hán: 君主, tiếng Anh: monarch) là nguyên thủ quốc gia trọn đời hoặc cho tới khi thoái vị. Quân chủ là một quân chủ chuyên chế khi người đó nắm giữ chính quyền mà không bị giới hạn, nghĩa là nắm giữ toàn bộ chủ quyền đối với một quốc gia, gồm cả quyền lập pháp, tư pháp và hành pháp. Quân chủ là một quân chủ lập hiến nếu quyền lực của họ bị giới hạn bởi luật cố định; khi quyền lập pháp hoặc tư pháp, hoặc cả hai, được họ trao cho những người khác. Trong khi đó, quân chủ thế tập là khi họ lên ngôi theo quyền khai sinh hoặc quyền thừa kế; còn quân chủ tuyển cử là khi họ được bầu chọn đưa lên ngai vàng.

Chín vị quân chủ châu Âu tại lễ tang Vua Edward VII năm 1910.

Các quân chủ có thể mang tước vị khác nhau như hoàng đế hoặc nữ hoàng, quốc vương hoặc nữ vương, vương tước hoặc nữ vương tước, đại công tước, công tước, emir, sultan, hoặc pharaon.

• Trong bối cảnh các dân tộc bản địa thời tiền sử, cổ xưa và đương đại, danh hiệu này có thể ám chỉ vương quyền của bộ lạc. Vương quyền của người Đức có cùng nguồn gốc với truyền thống cai trị bộ lạc của người Ấn-Âu (xem rājan Ấn Độ, reiks Gothic và rí Ireland cổ, v.v.).
• Trong bối cảnh cổ điển, quốc vương có thể dịch bằng tiếng Latin là rex và trong tiếng Hy Lạp là archon hoặc basileus.
• Trong chế độ phong kiến châu Âu cổ điển, danh hiệu quốc vương với tư cách là người cai trị một vương quốc được hiểu là cấp bậc cao nhất trong trật tự phong kiến, có khả năng chỉ thuộc về một hoàng đế, ít nhất trên danh nghĩa, (quay trở lại các quốc vương chư hầu của Cộng hòa La Mã và Đế chế La Mã).^[1]
• Trong bối cảnh hiện đại, tước hiệu này có thể dùng chỉ người cai trị của một trong số các chế độ quân chủ hiện đại (có thể là chuyên chế hoặc lập hiến). Tước hiệu quốc vương được sử dụng cùng với các tước hiệu khác dành cho các quân chủ: ở phương Tây, hoàng đế, đại thân vương, hoàng tử, đại thân vương Áo, công tước hoặc đại công tước; và trong thế giới Hồi giáo, malik, sultan, emir hoặc hakim, v.v. ^[2]
• Mỗi thành bang của Đế quốc Aztec đều có một tlatoani. Đây là những quốc vương của Trung Mỹ thời tiền Tây Ban Nha. Huey Tlatoani là hoàng đế của Aztec.^[3]

Thuật ngữ quốc vương cũng có thể đề cập đến một vương tế, một danh hiệu đôi khi được trao cho chồng của một nữ vương, nhưng danh hiệu vương phu phổ biến hơn.