Sư đoàn 9 Bộ binh Quân lực Việt Nam Cộng hòa

Sư đoàn 9 Bộ binh, là một trong 3 đơn vị chủ lực quân trực thuộc Quân đoàn IV và Quân khu 4 của Quân lực Việt Nam Cộng hòa có phạm vi hoạt động và trách nhiệm bảo an một số tỉnh trong Đồng bằng sông Cửu Long thuộc lãnh thổ phía tây miền Nam, Việt Nam Cộng hòa.

• Bộ tư lệnh Sư đoàn đặt tại Thị xã Vĩnh Long, địa điểm này cũng là Hậu cứ của Sư đoàn.

Sư đoàn 9 Bộ binh Việt Nam Cộng hòa
Phù hiệu
Hoạt động	1962-1975
Quốc gia	Việt Nam Cộng hòa
Phục vụ	Quân lực VNCH
Quân chủng	Lục quân
Phân loại	Bộ binh
Bộ phận của	Quân đoàn và Quân khu 4 Bộ Tổng Tham mưu
Khẩu hiệu	-Tốc chiến -Tốc thắng
Tham chiến	Tết Mậu thân (1968)
Các tư lệnh
Chỉ huy nổi tiếng	-Bùi Dzinh -Vĩnh Lộc -Trần Bá Di -Huỳnh Văn Lạc Quân kỳ

Lịch sử hình thành

Vào đầu thập niên 1960 tại miền Nam, Mặt trận Giải phóng miền Nam ra đời. Trên địa bàn Đồng bằng sông Tiền và sông Hậu, Quân Giải phóng thành lập Quân khu 2 và Quân khu 3, với phương thức tác chiến du kích là chủ yếu, tác chiến chủ lực đến cấp Tiểu đoàn.

Trước tình hình này, Tổng thống Ngô Đình Diệm quyết định tổ chức thêm một đơn vị chủ lực nữa để hỗ trợ và chia sẻ vùng hoạt động cùng với 2 Sư đoàn 7 và 21 tại miền Tây Nam phần thuộc Quân khu 4 Việt Nam Cộng hòa. Ngày 1 tháng 1 năm 1962, Sư đoàn 9 được thành lập tại Phú Thạnh, Bình Định^[1] do Đại tá Bùi Dzinh làm Tư lệnh đầu tiên.

Sau khi được tổ chức và huấn luyện, ngày 20 tháng 9 năm 1963, Sư đoàn di chuyển vào Nam, Bộ Tư lệnh đặt tại Sa Đéc. Vùng hoạt động của Sư đoàn là những tỉnh nằm sát biên giới Việt-Miên (vùng Kiên Giang, Châu Đốc...), khu vực đầu nguồn của sông Tiền, sông Hậu. Là địa bàn có địa hình hiểm trở và phức tạp, thuận lợi cho Quân đội Nhân dân Việt Nam thiết lập những căn cứ lớn tàng trữ lương thực, quân dụng và vũ khí từ Bắc chuyển vào cung cấp cho nhu cầu chiến trường xâm lăng miền Nam.

Trong cuộc Đảo chính 1963, Sư đoàn là một trong những đơn vị cuối cùng trung thành với Tổng thống Ngô Đình Diệm. Tuy nhiên, do hành động đoạt quyền chỉ huy của Đại tá Nguyễn Hữu Có tại Sư đoàn 7 và đem Sư đoàn này chốt chặn ở ngã ba Trung Lương và cho rút hết các chiếc phà Mỹ Thuận để ngăn chặn Sư đoàn 9 vượt sông Tiền, vì vậy Sư đoàn 9 không thể đưa quân về Sài Gòn cứu viện cho Tổng thống Diệm.

Tết Mậu Thân 1968 tại Sa Đéc, Quân Giải phóng tấn công Bộ Tư lệnh Sư đoàn vào lúc 9 giờ tối (đêm giao thừa), nhưng bị đơn vị Trinh sát của Sư đoàn phát hiện nên bị đánh bật ngay trong đêm. Tại Vĩnh Long, Trung đoàn 15 thuộc Sư đoàn 9 vẫn tiếp tục kháng cự cho đến khi đối phương rút lui. Đến ngày mùng 5 tết, Quân Giải phóng mở lại các cuộc tấn công để gây tiếng vang nhưng đều thất bại.

Năm 1970, Sư đoàn đã phối hợp với các đơn vị bạn thực hiện các cuộc hành quân vào biên giới Việt Nam-Campuchia đánh phá Trung ương Cục miền Nam của Mặt trận Giải phóng, gây nhiều thiệt hại cho đối phương.

Năm 1975, do đối phương tập trung đánh lớn ở các Quân khu khác, cũng như các đơn vị ở Quân khu 4. Sư đoàn không phải giao chiến lớn, tuy nhiên cũng bị đối phương cầm chân không thể chi viện cho các nơi. Sau khi Sài Gòn thất thủ, Sư đoàn cũng buông súng đầu hàng theo lệnh của Tổng thống Dương Văn Minh.

Đơn vị trực thuộc và phối thuộc

Stt	Đơn vị	Chú thích	Stt	Đơn vị	Chú thích
1[2]	Trung đoàn 14	Bộ chỉ huy đặt tại Vĩnh Bình	10	Biệt đội Quân báo
2	Trung đoàn 15	Hậu Cứ tại Đám Lác, Sa Đéc	11	Biệt đội Kỹ thuật
3	Trung đoàn 16	Bộ chỉ huy đặt tại Long Hồ (Vĩnh Long)	12	Biệt đội Tác chiến Điện tử
4	Đại đội Tổng hành dinh		13	Tiểu đoàn Quân y
5	Đại đội Trinh sát	Dưới quyền điều động trực tiếp của Tư lệnh Sư đoàn	14	Tiểu đoàn Truyền tin
6	Đại đội Quân cảnh		15	Tiểu đoàn Tiếp vận
7	Đại đội Công vụ		16	Tiểu đoàn Công binh chiến đấu
8	Đại đội Quân vận (Quân xa)		17	Trung đoàn Pháo binh	Các Tiểu đoàn: 90 (155 ly), 91, 92, 93 (105 ly). Phối thuộc và dưới sự điều động của Tư lệnh Sư đoàn
9	Đại đội Hành chính Tài chính		18	Thiết đoàn 2	Thuộc "Lữ đoàn 4 Kỵ binh". Phối thuộc và dưới sự điều động của Tư lệnh Sư đoàn

Bộ Tư lệnh Sư đoàn và Chỉ huy Trung đoàn

Stt	Họ và Tên	Cấp bậc	Chức vụ	Chú thích
1	Huỳnh Văn Lạc Võ khoa Thủ Đức K3[3]	Chuẩn tướng	Tư lệnh
2	Phạm Văn Ven Võ khoa Thủ Đức K1	Đại tá	Tham mưu trưởng
3	Lê Văn Năm[4] Võ bị Đà Lạt K8		Chỉ huy Trung đoàn 14
4	Nguyễn Xuân Vinh Hiện dịch Đồng Đế K2		Chỉ huy Trung đoàn 15
5	Trần Xuân Hải	Trung tá	Chỉ huy Trung đoàn 16

Trung đoàn Pháo binh

• Đơn vị phối thuộc

Stt	Họ và Tên	Cấp bậc	Chức vụ	Đơn vị	Chú thích
1	Võ Văn Sáng Đặng Hữu Thảo[5] Võ khoa Thủ Đức K5	Trung tá	Chỉ huy trưởng Chỉ huy phó	Bộ Chỉ huy Trung đoàn
2	Nhan Trùng Lâm		Tiểu đoàn trưởng	Tiểu đoàn 91
3	Nguyễn An Khương	Thiếu tá		Tiểu đoàn 90
4	Nguyễn Văn Nhung			Tiểu đoàn 92
5	Trần Văn Lúa			Tiểu đoàn 93

Tư lệnh Sư đoàn qua các thời kỳ

Stt	Họ tên	Cấp bậc	Tại chức	Chú thích
1	Bùi Dzinh Võ bị Đà Lạt K3	Đại tá[6]	1/1962-11/1963	Giải ngũ cùng cấp sau đảo chính 1 tháng 11 năm 1963
2	Đoàn Văn Quảng Võ bị Lục quân Pháp	Trung tá Đại tá (11/1963)	11/1963-2/1964	Sau cùng là Thiếu tướng Tham mưu phó Bộ Tổng tham mưu
3	Nguyễn Phúc Vĩnh Lộc Võ bị Lục quân Pháp	Đại tá Chuẩn tướng (8/1964)	2/1964-5/1965	Sau cùng là Trung tướng Tổng tham mưu trưởng 1 ngày (29/4/1975)
4	Lâm Quang Thi Võ bị Đà Lạt K3	Đại tá Chuẩn tướng (2/1966) Thiếu tướng (6/1968)	5/1965-7/1968	Sau cùng là Trung tướng Tư lệnh phó Quân đoàn I
5	Trần Bá Di Võ bị Đà Lạt K5	Đại tá Chuẩn tướng (4/1970) Thiếu tướng (11/1972)	7/1968-10/1973	Sau cùng, Thiếu tướng Chỉ huy trưởng Trung tâm Huấn luyện Quốc gia Quang Trung
6	Huỳnh Văn Lạc	Chuẩn tướng	10/1973-30/4/1975	Tư lệnh sau cùng