Tỉnh (Trung Quốc)

Tỉnh (tiếng Trung: 省; bính âm: Shěng) là loại đơn vị hành chính cấp tỉnh ở Trung Quốc. Hiện tại, Trung Quốc quản lý 22 tỉnh và tuyên bố chủ quyền đối với tỉnh Đài Loan, hiện do Trung Hoa Dân Quốc quản lý.

Tỉnh 省 Shěng
Thể loại	Nhà nước đơn nhất
Vị trí	Trung Quốc
Số lượng còn tồn tại	22, tuyên bố chủ quyền đối với 1 tỉnh
Hình thức chính quyền	Cộng hòa xã hội chủ nghĩa một đảng đơn nhất
Đơn vị hành chính thấp hơn	Thành phố cấp phó tỉnh, Khu hành chính cấp địa

Tỉnh
Tên tiếng Trung
Giản thể	省
Phiên âm Tiếng Hán tiêu chuẩn Bính âm Hán ngữ Shěng IPA [ʂə̀ŋ]
Tên Tây Tạng
Chữ Tạng	ཞིང་ཆེན།
Phiên âm Wylie zhing chen Bính âm tiếng Tạng Xingqên
Tên tiếng Triều Tiên
Hangul	성
Phiên âm Romaja quốc ngữ seong McCune–Reischauer sŏng
Tên tiếng Duy Ngô Nhĩ
Tiếng Duy Ngô Nhĩ	ئۆلكە
Phiên âm Bảng chữ cái Uyghur Latin ölke Yengi Yeziⱪ ɵlkə SASM/GNC ölkä Siril Yëziqi өлкә
Tên tiếng Kazakh
tiếng Kazakh	ولكە өлке ölke
Tên tiếng Kyrgyz
tiếng Kyrgyz	ۅلكۅ өлкө ölkö

Chính quyền địa phương của mỗi tỉnh gồm một Chính phủ Nhân dân tỉnh nắm quyền hành pháp (đứng đầu bởi tỉnh trưởng), một Đại hội đại biểu nhân dân tỉnh nắm quyền lập pháp và một đảng bộ cấp tỉnh của Đảng Cộng sản Trung Quốc, có nhiệm vụ bầu ra bí thư Tỉnh ủy và Ban thường vụ Tỉnh ủy.

Chính quyền địa phương

Chính quyền địa phương của mỗi tỉnh gồm Đại hội đại biểu nhân dân thực hiện quyền lập pháp và Chính quyền nhân dân thực hiện quyền hành pháp do tỉnh trưởng đứng đầu. Chính quyền Nhân dân tỉnh chịu trách nhiệm trước Quốc vụ viện Trung Quốc và Đại hội đại biểu Nhân dân tỉnh. Đảng bộ cấp tỉnh của Đảng Cộng sản Trung Quốc tổ chức Đại hội Đảng bộ năm năm một lần, và bầu ra Ban thường vụ Tỉnh ủy. Ban thường vụ Tỉnh ủy là cơ quan thường trực của Tỉnh ủy, có nhiệm vụ lãnh đạo công việc hàng ngày của đảng bộ cấp tỉnh. Trên thực tế, Bí thư Tỉnh ủy là chức vụ quan trọng nhất trong chính quyền mỗi tỉnh.^[1][2][3]

Lịch sử

Đơn vị hành chính tỉnh được thiết lập lần đầu tiên vào thời nhà Nguyên và là một trong những hình thái chính quyền ổn định nhất tại Trung Quốc.^[4] Thông qua chính quyền tỉnh, triều đình có thể quản lý các huyện ở địa phương, vốn có số lượng lớn và quá xa xôi để có thể quản lý cách trực tiếp.^[5] Số lượng đơn vị hành chính tỉnh tăng dần qua các triều đại, đến thời kỳ Trung Hoa Dân Quốc thì đã tăng lên 28 tỉnh.^[6] Trong thời kỳ Quân phiệt, đơn vị hành chính tỉnh phần nhiều đã trở nên tự trị và có ảnh hưởng đáng kể trên bình diện quốc gia. Số lượng đơn vị hành chinh tỉnh ngày càng gia tăng hơn nữa, và đến đầu thời kỳ Cộng hòa Nhân dân thì đã tăng lên hơn 50 tỉnh.^[7] Địa giới hành chính tỉnh được thiết lập phần nào trên cơ sở cân bằng ảnh hưởng của các nhân tố kinh tế. Thí dụ, vùng Đồng bằng Trường Giang được chia đều cho ba tỉnh Chiết Giang, Giang Tô và An Huy. Cách phân chia lãnh thổ như trên đảm bảo tiềm lực kinh tế được phân bố đồng đều, phòng ngừa nguy cơ một tỉnh có khả năng chế ngự được nhà nước.^[8]

Danh sách

GB/T 2260-2007[9]	ISO[10]	Tỉnh	Chữ Hán Bính âm Hán ngữ	Tỉnh lỵ	Thành phố lớn nhất	Dân số (2020)	Mật độ dân số (trên km2)	Diện tích (km2)	Viết tắt[a]
HE	CN-HE	Hà Bắc	河北省 Héběi Shěng	Thạch Gia Trang		74,610,235	393.08	189,809	冀 Jì
SX	CN-SX	Sơn Tây	山西省 Shānxī Shěng	Thái Nguyên		34,915,616	222.80	156,713	晋 Jìn
LN	CN-LN	Liêu Ninh	辽宁省 Liáoníng Shěng	Thẩm Dương		42,591,407	289.59	147,076	辽 Liáo
JL	CN-JL	Cát Lâm	吉林省 Jílín Shěng	Trường Xuân		24,073,453	126.51	190,282	吉 Jí
HL	CN-HL	Hắc Long Giang	黑龙江省 Hēilóngjiāng Shěng	Cáp Nhĩ Tân		31,850,088	67.37	472,766	黑 Hēi
JS	CN-JS	Giang Tô	江苏省 Jiāngsū Shěng	Nam Kinh	Tô Châu	84,748,016	847.91	99,949	苏 Sū
ZJ	CN-ZJ	Chiết Giang	浙江省 Zhèjiāng Shěng	Hàng Châu		64,567,588	615.67	104,873	浙 Zhè
AH	CN-AH	An Huy	安徽省 Ānhuī Shěng	Hợp Phì		61,027,171	436.29	139,879	皖 Wǎn
FJ	CN-FJ	Phúc Kiến[b]	福建省 Fújiàn Shěng	Phúc Châu	Tuyền Châu	41,540,086	335.66	123,756	闽 Mǐn
JX	CN-JX	Giang Tây	江西省 Jiāngxī Shěng	Nam Xương	Cám Châu	45,188,635	270.69	166,939	赣 Gàn
SD	CN-SD	Sơn Đông	山东省 Shāndōng Shěng	Tế Nam	Lâm Nghi	101,527,453	643.78	157,704	鲁 Lǔ
HA	CN-HA	Hà Nam	河南省 Hénán Shěng	Trịnh Châu		99,365,519	600.52	165,467	豫 Yù
HB	CN-HB	Hồ Bắc	湖北省 Húběi Shěng	Vũ Hán		57,752,557	310.87	185,776	鄂 È
HN	CN-HN	Hồ Nam	湖南省 Húnán Shěng	Trường Sa		66,444,864	313.65	211,842	湘 Xiāng
GD	CN-GD	Quảng Đông[c]	广东省 Guǎngdōng Shěng	Quảng Châu		126,012,510	700.02	180,013	粤 Yuè
HI	CN-HI	Hải Nam[d]	海南省 Hǎinán Shěng	Hải Khẩu		10,081,232	294.27	34,259	琼 Qióng
SC	CN-SC	Tứ Xuyên	四川省 Sìchuān Shěng	Thành Đô		83,674,866	174.93	484,056	川(蜀) Chuān (Shǔ)
GZ	CN-GZ	Quý Châu	贵州省 Guìzhōu Shěng	Quý Dương	Tuân Nghĩa	38,562,148	218.93	176,140	贵(黔) Guì (Qián)
YN	CN-YN	Vân Nam	云南省 Yúnnán Shěng	Côn Minh		47,209,277	123.20	383,195	云(滇) Yún (Diān)
SN	CN-SN	Thiểm Tây	陕西省 Shǎnxī Shěng	Tây An		39,528,999	192.24	205,624	陕(秦) Shǎn (Qín)
GS	CN-GS	Cam Túc	甘肃省 Gānsù Shěng	Lan Châu		25,019,831	54.70	457,382	甘(陇) Gān (Lǒng)
QH	CN-QH	Thanh Hải	青海省 Qīnghǎi Shěng	Tây Ninh		5,923,957	8.58	720 000	青 Qīng
TW	CN-TW[e]	Đài Loan[f]	台湾省 Táiwān Shěng	Đài Bắc	Tân Bắc	23,162,123	650.97	36,161	台(臺) Tái

1. Không chính thức
2. Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa quản lý hầu hết Phúc Kiến, nhưng Trung Hoa Dân Quốc quản lý Kim Môn và Quần đảo Mã Tổ như một phần của tỉnh Phúc Kiến của mình.
3. Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa quản lý hầu hết Quảng Đông, nhưng Trung Hoa Dân Quốc quản lý Đảo Đông Sa như một phần của Cao Hùng.
4. Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa quản lý hầu hết Hải Nam, nhưng Trung Hoa Dân Quốc quản lý Đảo Ba Bình như một phần của Cao Hùng.
5. Có mã ISO 3166-2 riêng biệt: TW
6. Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa coi Đài Loan là tỉnh thứ 23, nhưng Đài Loan hiện thuộc quyền tài phán của Trung Hoa Dân Quốc. Xem thêm vị thế chính trị của Đài Loan.

Xem thêm

• Chủ nghĩa liên bang tại Trung Quốc [en]

• Phân cấp hành chính Trung Quốc
• Danh sách đơn vị hành chính Trung Quốc theo GDP
• Danh sách đơn vị hành chính Trung Quốc theo số dân
• Danh sách thủ trưởng hành chính cấp tỉnh Trung Quốc
• Phân biệt vùng miền tại Trung Quốc [en]
• Đồng bằng Trường Giang
• Châu (đơn vị hành chính)
• Đặc khu hành chính (Trung Quốc)