Tổ chức Y tế Thế giới

Tổ chức Y tế Thế giới (viết tắt TCYTTG; tiếng Anh: World Health Organization - WHO; tiếng Pháp: Organisation mondiale de la santé - OMS) là một cơ quan chuyên môn của Liên Hợp Quốc, WHO đóng vai trò thẩm quyền điều phối các vấn đề sức khỏe và y tế cộng đồng trên bình diện quốc tế, WHO tham gia giúp đỡ các quốc gia thành viên, WHO cung cấp những thông tin chính xác, những địa chỉ đáng tin cậy trên lĩnh vực sức khỏe con người, WHO sẽ đứng ra để giải quyết những vấn đề cấp bách về sức khỏe cộng đồng và dịch bệnh của con người.^[1] Kể từ khi WHO được thành lập, nó đã đóng một vai trò hàng đầu trong việc loại trừ bệnh đậu mùa. Các ưu tiên hiện tại của tổ chức bao gồm các bệnh truyền nhiễm, đặc biệt là HIV / AIDS, Ebola, sốt rét và lao; giảm thiểu những tác động của bệnh không truyền nhiễm; theo dõi sức khoẻ sinh sản và tình dục, sự phát triển và tuổi già; Dinh dưỡng, an ninh lương thực và ăn uống lành mạnh; sức khỏe nghề nghiệp; lạm dụng thuốc kháng sinh; và thúc đẩy sự phát triển của các báo cáo, các ấn phẩm và kết nối mạng toàn cầu.

Tổ chức Y tế Thế giới World Health Organization منظمة الصحة العالمية 世界卫生组织 Organisation mondiale de la santé Всемирная организация здравоохранения Organización Mundial de la Salud
Cờ của Tổ chức Y tế Thế giới
Loại hình	Tổ chức chuyên môn của Liên Hợp Quốc
Tên gọi tắt	WHO OMS
Lãnh đạo	Tedros Adhanom
Hiện trạng	Đang hoạt động
Thành lập	7 tháng 4 năm 1948; 77 năm trước (1948-04-07)
Trụ sở	Geneva,  Thụy Sĩ
Trang web	WHO Official website
Trực thuộc	ECOSOC

Trụ sở tại Geneva

WHO được Liên Hợp Quốc thành lập vào ngày 7 tháng 4 năm 1948. WHO kế thừa phần nhiều chức trách và tài nguyên từ tổ chức tiền thân của nó là Tổ chức Sức khoẻ (Organisation de la Santé), một cơ quan của Hội Quốc Liên trước đây.^[2]

WHO có trụ sở đặt tại Geneva, Thụy Sĩ. Tổng Giám đốc hiện nay là Tedros Adhanom, đảm trách từ năm 2017.

Ngân sách 2015 của WHO là khoảng 4 tỷ đô la Mỹ trong đó khoảng 930 triệu đô la Mỹ sẽ được cung cấp bởi các quốc gia thành viên với thêm 3 tỷ đô la Mỹ nữa là từ đóng góp tự nguyện.^[3]

Song vào tháng 7 năm 2020 Mỹ đã chính thức tuyên bố ngưng hẳn tài trợ.

Thành viên

Năm 2015 WHO có 194 thành viên quốc gia hay vùng lãnh thổ^[4].

Đại hội đồng là cơ quan ra quyết định tối cao của WHO, họp hàng năm tại Geneva, Thuỵ Sĩ vào tháng 5 với sự tham dự của tất cả các nước thành viên. Đại hội đồng đề cử Tổng Giám đốc, thông qua chính sách tài chính và ngân sách chương trình của WHO.

Nhiệm vụ

Mục tiêu của WHO là giúp mọi người có được sức khoẻ tốt nhất. Từ năm 1977, Hội đồng Y tế Thế giới đề ra khẩu hiệu "Sức khoẻ cho tất cả mọi người vào năm 2000" và coi là ưu tiên cao nhất của WHO. Để đạt được những mục tiêu này, tổ chức WHO đã đề ra bốn định hướng chiến lược tác động qua lại lẫn nhau:

• Giảm tỉ lệ tử vong, tỉ lệ mắc bệnh và tật nguyền cao quá mức, đặc biệt trong các nhóm dân cư nghèo và bị thiệt thòi;
• Cổ vũ lối sống lành mạnh và giảm các yếu tố gây nguy cơ cho sức khoẻ con người do các nguyên nhân môi trường, kinh tế, xã hội và hành vi gây ra;
• Xây dựng các hệ thống y tế trong đó nâng cao một cách công bằng các kết quả đầu ra về sức khoẻ, đáp ứng các nhu cầu chính đáng của nhân dân và công bằng về tài chính;
• Xây dựng môi trường thể chế và chính sách thuận lợi trong ngành y tế, đẩy mạnh có hiệu quả vị thế y tế trong chính sách phát triển, môi trường, kinh tế và xã hội.

Ngoài các định hướng chiến lược này, WHO cũng xác định các ưu tiên cụ thể như phòng chống các bệnh sốt rét, lao phổi, sức khoẻ tâm thần, thuốc lá, các bệnh không truyền nhiễm (ung thư, tim mạch...), mang thai an toàn hơn và sức khoẻ trẻ em, HIV/AIDS, sức khoẻ và môi trường, an toàn thực phẩm, truyền máu an toàn, hệ thống y tế.

Cấu trúc

Tổng Giám đốc: Đứng đầu WHO là Tổng Giám đốc, do Đại hội đồng bầu ra. Giúp việc cho Tổng Giám đốc là các Phó Tổng Giám đốc và Ban Thư ký.

Hội đồng chấp hành WHO: gồm 32 thành viên, nhiệm kỳ 3 năm. Nhiệm vụ của Hội đồng chấp hành là thực hiện các quyết định và chính sách của Đại hội đồng, góp ý kiến và thúc đẩy hoạt động của Đại hội đồng. Việt Nam là thành viên của Hội đồng chấp hành WHO từ tháng 5/2003 đến tháng 5/2005.

Văn phòng khu vực: WHO có 6 Văn phòng khu vực trên thế giới và các Văn phòng Đại diện ở các nước thành viên.

Văn phòng WHO tại Hà Nội do một Đại diện của WHO đứng đầu.

Văn phòng khu vực WHO

Khu vực	Trụ sở	Viết tắt	Ghi chú
Châu Phi	Brazzaville,  Cộng hòa Congo	AFRO	AFRO gồm phần lớn châu Phi, trừ những nước thuộc EMRO:Ai Cập, Sudan, Djibouti, Tunisia, Libya, Somalia, Maroc.[5][6] Giám đốc khu vực là Matshidiso Moeti.
Châu Âu	Copenhagen,  Đan Mạch	EURO Lưu trữ ngày 21 tháng 5 năm 2010 tại Wayback Machine	EURO gồm phần lớn châu Âu và Israel.[6]
Đông Địa Trung Hải	Cairo,  Ai Cập	EMRO	Eastern Mediterranean Regional office gồm các nước châu Phi không thuộc AFRO, các nước Trung Đông và Pakistan, nhưng trừ Israel.[7]
Đông và Nam Á	New Delhi,  Ấn Độ	SEARO	CHDCND Triều Tiên được SEARO phục vụ.[8]
Tây Thái Bình Dương	Manila,  Philippines	WPRO	WPRO gồm các nước châu Á và Oceania không thuộc SEARO và EMRO. Hàn Quốc được WPRO phục vụ.[9]
Châu Mỹ	Washington DC,  Hoa Kỳ	AMRO	Còn được biết đến với tên Pan American Health Organization (PAHO), phụ trách châu Mỹ.[10] Giám đốc khu vực là Carissa F. Etienne.

Tổng Giám đốc và Hội đồng chấp hành

Tổng Giám đốc

Tt	Tên	Quốc gia	Thời gian giữ chức vụ[11]
9	Tedros Adhanom	Ethiopia	từ 2017
8	Trần Phùng Phú Trân (Margaret Chan)	Hồng Kông	2006– 2017
7	Anders Nordström	Thụy Điển	2006, tạm quyền
6	Lee Jong-wook	Hàn Quốc	2003–2006 (mất ngày 22/5/2006)
5	Gro Harlem Brundtland	Na Uy	1998–2003
4	Hiroshi Nakajima	Nhật Bản	1988–1998
3	Halfdan T. Mahler	Đan Mạch	1973–1988
2	Marcolino Gomes Candau	Brasil	1953–1973
1	Brock Chisholm	Canada	1948–1953

Hội đồng chấp hành WHO (34 thành viên)

Nhiệm kỳ	Châu Phi	Châu Âu	Đông Địa Trung Hải	Đông và Nam Á	Tây Thái Bình Dương	Châu Mỹ
2017-2020 [12]	Algérie  Burundi	Hà Lan  Thổ Nhĩ Kỳ	Libya	Bahrain  Bhutan	Fiji  Việt Nam	Colombia  Jamaica  México
2015-2018 [13]	Cộng hòa Congo	Pháp  Thụy Điển	Jordan  Malta  Pakistan	Kazakhstan	New Zealand  Philippines  Thái Lan	Canada  Cộng hòa Dominica
2014-2017	CHDC Congo  Gambia  Liberia	Anh Quốc  Nga	Eritrea  Kuwait	Nepal	Trung Quốc	Hoa Kỳ
2013-2016	Namibia  Nam Phi	Albania  Andorra	Ai Cập	CHDCND Triều Tiên  Ả Rập Xê Út	Nhật Bản  Hàn Quốc	Argentina  Brasil  Suriname

Ngày hành động quốc tế do WHO đề xuất

Ngày hành động quốc tế, hay ngày lễ quốc tế, do WHO đề xuất và được công nhận.

Ngày	Tên	Tên gốc	Văn bản
4/02	Ngày ung thư thế giới	World Cancer Day	WHO
24/03	Ngày Thế giới phòng chống lao	World Tuberculosis Day	WHO
7/04	Ngày Sức khỏe Thế giới	World Health Day	WHO WHA/A.2/Res.35
24-30/04	Tuần Tiêm chủng Thế giới	World Immunization Week	WHO
25/04	Ngày Sốt rét Thế giới	World Malaria Day	WHO
31/05	Ngày Thế giới không thuốc lá	World No-Tobacco Day	WHOResolution 42.19
14/06	Ngày Hiến Máu Thế giới	World Blood Donor Day	WHOWHA58.13
28/07	Ngày Viêm gan Thế giới	World Hepatitis Day	WHO

Thập kỷ 2011-2020 là Thập kỷ hành động vì an toàn đường bộ (Decade of Action for Road Safety)^[14] được WHO đề xuất và được Liên Hợp Quốc công nhận trong Nghị quyết A/RES/64/255.ws

Đại sứ thiện chí WHO

Bài chi tiết: Đại sứ thiện chí Tổ chức Y tế Thế giới

Đại sứ thiện chí Tổ chức Y tế Thế giới (WHO Goodwill Ambassador) là những người có danh tiếng, uy tín được WHO lựa chọn nhằm sử dụng tài năng cũng như danh tiếng của họ phục vụ cho các mục đích phát triển y tế và phúc lợi ở các nước trên thế giới.^[15]

Tổ chức Sứ mệnh toàn cầu (Global Embassy] Lưu trữ ngày 30 tháng 7 năm 2008 tại Wayback Machine) có danh sách các đại sứ thiện chí của Tổ chức Y tế Thế giới cũng như các tổ chức khác của Liên hợp quốc.