Triệu Diệp

Triệu Diệp (chữ Hán: 趙曄; ? – ?), tự Trường Quân (長君), người Sơn Âm, Cối Kê.^[a] Căn cứ vào việc ông từng học thơ ở chỗ Đỗ Phủ^[b] mà suy đoán, ông là nhà sử học và nhà văn thời Đông Hán vào khoảng niên hiệu Kiến Vũ (25–56 SCN). Theo quan điểm của học giả ngày nay là Trương Giác, Triệu Diệp có lẽ sinh vào khoảng năm 40 SCN và mất khoảng năm 130 SCN, sống dưới thời các Hoàng đế Đông Hán là Minh Đế, Chương Đế, Hòa Đế, Thương Đế và An Đế (58–125 SCN).^[1]

Tiểu sử

Thời trẻ, ông từng giữ chức dịch lại ở huyện, phụng lệnh viết hịch để nghênh đón Đốc bưu,^[c] nhưng vì bản tính thanh cao, không muốn nịnh hót bèn bỏ chức mà ngao du. Ông đến huyện Tư Trung thuộc quận Kiến Vi, theo Đỗ Phủ học về Kinh Thi theo lối Hàn Thi,^[d] nghiên cứu tường tận cái học này, trải qua hơn hai mươi năm mới về. Gia đình tưởng ông đã chết nên làm tang lễ. Quan lại trong châu triệu ông bổ nhiệm làm Tùng sự, nhưng ông không nhận, chuyên tâm vào việc viết sách.^[1] Về sau đỗ Hữu đạo và mất tại nhà. Ông có soạn ra các sách Ngô Việt Xuân Thu và Thi tế lịch thần uyên.^[2] Thái Ung đến Cối Kê, đọc Thi tế lịch thần uyên mà cảm thán, cho rằng sách ấy còn hơn cả Luận hành. Thái Ung bèn trở về kinh sư truyền bá cho mọi người, các học giả đều tìm đọc và nghiền ngẫm.

Đọc thêm

• Bách Việt tiên hiền chí quyển 3 – Triệu Diệp
• Hậu Hán thư quyển 79 hạ, liệt truyện 69 – Nho lâm liệt truyện

Chú thích

1. Nay là Thiệu Hưng, Chiết Giang.
2. Đây không phải thi sĩ Đỗ Phủ đời Đường mà là học giả thời Đông Hán.
3. Chức quan kiểm tra việc làm của các quan châu, huyện.
4. Thời Tây Hán, Hàn Anh người nước Yên truyền dạy Kinh Thi, xưng là trường phái Hàn Thi.