Đệ Nhất Cộng hòa Philippines
From Wikipedia, the free encyclopedia
Cộng hòa Philippines (tiếng Tây Ban Nha: República Filipina, tiếng Tagalog: Republika ng Pilipinas), được biết đến phổ biến hơn với tên Đệ nhất Cộng hòa Philippines hay Cộng hòa Malolos, là một chính phủ cách mạng đoản mệnh tại Philippines. Chính thể này chính thức được thành lập khi công bố Hiến pháp Malolos vào này 23 tháng 1 năm 1899 tại Malolos, Bulacan,[Note 2] và tồn tại cho đến khi Emilio Aguinaldo bị bắt và đầu hàng quân Mỹ vào ngày 23 tháng 3 năm 1901 tại Palanan, Isabela, khiến Đệ nhất Cộng hòa giải thể trên thực tế.
Republikang Pilipino
República Filipina |
|||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Tên bản ngữ
| |||||||||||||
1898–1901[Note 1] | |||||||||||||
Lãmh thổ yêu sách của nước Cộng hòa Philippines | |||||||||||||
Tổng quan | |||||||||||||
Vị thế | Quốc gia không được công nhận | ||||||||||||
Thủ đô | |||||||||||||
Ngôn ngữ thông dụng | Tiếng Tây Ban Nha, Tiếng Tagalog | ||||||||||||
Chính trị | |||||||||||||
Chính phủ | Cộng hòa đại nghị | ||||||||||||
Tổng thống Cộng hòa | |||||||||||||
• 1898–1901 | Emilio Aguinaldo | ||||||||||||
• 1901–1902 | Miguel Malvar (unofficial) | ||||||||||||
Chủ tịch Hội đồng Chính phủ | |||||||||||||
• 1898–1899 | Apolinario Mabini | ||||||||||||
• 1899 | Pedro A. Paterno | ||||||||||||
Lập pháp | Quốc hội | ||||||||||||
Lịch sử | |||||||||||||
Thời kỳ | Cách mạng Philippines | ||||||||||||
• Thành lập | 23 tháng 1[Note 2] 1898 | ||||||||||||
• Giải thể¹ | 23 tháng 3 1901[Note 1] | ||||||||||||
Địa lý | |||||||||||||
Diện tích | |||||||||||||
• 1898 | 298.182 km2 (115.129 mi2) | ||||||||||||
Dân số | |||||||||||||
• 1898 | 7.832.719 | ||||||||||||
Kinh tế | |||||||||||||
Đơn vị tiền tệ | Peso | ||||||||||||
| |||||||||||||
Sự kiện thành lập nước Cộng hòa Philippines là đỉnh điểm trong Cách mạng Philippines chống lại sự cai trị của Tây Ban Nha. Ngày 12 tháng 6 năm 1898, tại nhà tổ của Aguinaldo tại Cavite, nền độc lập của Philippines được công bố và Đạo luật Tuyên ngôn Philippines độc lập được đọc. Đạo luật này được Ambrosio Rianzares Bautista soạn và viết bằng tiếng Tây Ban Nha.[13] Đại hội Malolos được triệu tập vào ngày 15 tháng 9, kết quả là Hiến pháp Malolos.[14] Ngày 10 tháng 12 cùng năm, Hiệp định Paris được ký kết, kết thúc Chiến tranh Tây Ban Nha–Mỹ, một điểu khoản trong hiệp định chuyển giao Philippines từ Tây Ban Nha cho Hoa Kỳ.[15]
Chiến tranh Philippines–Mỹ bùng phát sau đó, Aguinaldo bị quân Mỹ bắt vào ngày 23 tháng 3 năm 1901 và tuyên thệ chấp thuận quyền uy của Hoa Kỳ đối với Philippines và cam kết trung thành với chính phủ Hoa Kỳ. Ngày 19 tháng 4, ông ban hành tuyên bố chính thức đầu hàng Hoa Kỳ, kêu gọi các chiến hữu hạ vũ khí và từ bỏ đấu tranh, kết thúc thực tế Đệ nhất Cộng hòa Philippines.[16]
Mặc dù trước đó từng tồn tại một số chính thể cộng hòa tại châu Á, như Đài Loan Dân chủ quốc hay nước Cộng hòa Ezo, song chính thể cộng hòa tại Malolos là chính thể đầu tiên dựng một khung hiến pháp toàn diện hợp lệ do một nghị viện dân cử thông qua.[17]