Brugsche godsuuzn
Uuzetjes in Brugge ter beschikkienge van minbemiddelde menschn From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
De Godsuuzn in Brugge zyn eigndom van 't Ôopnboar Centrum vo Moatschapplik Welzyn (OCMW) en ze geevn weungeleegneid an oenbemiddlde oede menschn.



Geschiednisse
De mêeste godsuuzn zyn klêene, wit of gilwe geschilderde uuzetjes, somstyds in e reeke, mo dikkers gegroepeerd roend e binn'ovvetje Ze zyn te vienn in den iestôoriesch kern van Brugge en droagn serjeus by an 't algemêen beeld dat die stad gift.
Godsuuzn wierdn vanof de 14ste êewe ipgericht deur ryke burgers of deur ambachtsgilden. D' oedste teegnwôordig nog bestoande zyn van 1330, 1335 en 1355. Ze gaavn oendrdak an behoeftige bejoarden of weewn zoendr bestoansmiddls. Ze wierdn ipgericht deur ambachtn (de weevrs, de smredn, de bakkers, de schoemoakers, de schippers, enz) of deur privoate persôonn. Toe ip 't ende van 't Ancien regime beôordn ze toe aan privoate stichtiengn die deur de bestiern van d' ambachtn of deur d' ofstammeliengn van de stichters behêerd wierdn. 't Fransche bestier oenteignde z' allemalle en brocht z' oendr 't ôopnboar bestier da de Burgerlikke godsuuzn hêetn wierd, woaby d' ôorsproenklikke behêerdrs nog e bitje zeggiengsrecht ieldn oovr 't toezeggn van d' uuzn. Oendr de wisselnde namen van da ôopnboar bestier, zyn de godsuuzn dr eigndom van gebleevn.
Oovr de stad zyndr 45 grotre of klindre godsuusbeluukn verspreid (e 46ste ip de dêelgemêente Sint-Pieters is uut 't joar 1959). Iervan wordn dr 43 nog oltyd deur bejoarden beweund. In totoal zyndr 260 weuniengn die deur 't OCMW teegn klêene pryzn an bejoardn wordn vereurd. De mêeste godsuuzn droagn nog oltyd de noame van undre ôorsproenklikke iprichters.
't Oedste nog bestoande godsuus is 't "Rooms Convent" van 1330 in de Katlynestroate. Kort drip vôgdn "Hertsberghe" (1335, ook in de Katlynestroate) en "Sint-Joos" (1352, in d' Eezlstroate).
Brugge was nateurlik nie d' êenige stad die godsuuzn hêt êt. Glykoardige stichtiengn woarn te vienn in alle steedn van de Zuudelikke Needrlandn. In de Nôordelikke provinsjes wierdn ze "hofjes" hêetn, in Iengeland "almshouses", in Vrankryke "Maisons-Dieu". Vo veele reedns zyn z' ip de mêeste platsen foetsjie of bykans foetsjie. In Brugge ielden z' uutzoenderlik stand en zyn ze nog oltyd 'n anzienlik en beeldbepoalnd element in de binnestad, woaby da ze e welgekomm werkmiddl zyn van 't sosjoal steedlik beleid te vôordêele van d' oede menschn.
Remove ads
Liefdoadigeid
In e moatschappy woada de sosjoale verzieniengn weinig anweezig woarn, was 't an de gorganiezeerde beroepsgroepn en an de ryke inweuners vo te verzien in d' uusvestienge en verzorgienge van stadsgenôotn die nie vo den oede dag an kunn spoarn. De liefdoadigeid wierd angewakkerd deurda de milde geevrs d' oovrtuugienge addn da ze ierdeure undre zieltje kostn reddn.
Wie vo nieks of bykans vo nieks mocht weunn ad de plicht van vo zyn weldoeners te leezn, lik of dat stoat ip e 17ste êewsche gedenkstêen in 't kapelletje van 't godsuus "Hertsberge" stoa vermeld : ... was gebowd zodan ze vor êm zoen leezn.... In bykans iedr godsuus (ook dedie van nog nie lange geleen) wastr e simple kapelle verzien. 't Stichten van e godsuus gaf ook veel êere en anzien vo vernoame burgers die 't undre kostn permieteern, en ook generoasjes lank vor undre ofstammeliengn en famielje.
De beweuners die uusvestienge krêegn in de godsuuzn van d' ambachtn, woarn uuteroard beoefenoars van 't beroep die ip oedre leeftyd nie in eign oendroed kostn verzien. De prievoate godsuuzn wierdn deur de behêerders (dikkers ofstammeliengn of verwantn van de stichters) toegeweezn an oenbemiddelde lien, somtieds koppels, mo toch mêestaa an allêenstoande wuuvn. Somtyds krêegn gehandikaptn de vôorkeure lik in 't godsuus vo de blênde, Uuze Lieve Vrowe van de Blênde. De kandiedoat-beweuners wierdn in da geval door een chierurrgyn ip undre blêndied gekontroleerd.
De godsuuzn woarn nie bestemd vo totoal berôojdn, mo vo veroarmde oede menschn, die tegenslag gêt addn deur de dôod van de kostwinner, deur ziekte, handikap of oederdom. Dr wierd e klêen eurgeld gevroagd en somtyds mostn de beweunrs undre uusroad, bedde en loakns meebriengn. Dr was ook 'n uusreglement. Zydre mostn van Brugge zyn, iedr dag leezn vor undre weldoendr, en undre treflik gedroagn. Beedln was verboodn en slicht gedrag wierd gestraft. In de mêeste godsuuzn krêegn d' inweunrs e bitje oendroedsgeld en e doaglikse komme soepe. In de wienter krêegn ze brandoet.
Remove ads
Arsjietikteure
De godsuuzn, in e soobre en karakteristieke arsjietekteure ipgetrokkn, zyn somtyds neffnst mallekoar gebowd, lanst e stroate of van de stroate ofgeschermd deur e meur mêt e toegangspôorte. De mêeste zyn roend e binn'ovvetje gebowd. Schôone voorbeeldn zyn de godsuuzn "De Meulenaere" in de Niewe Gentweg en de drneffnst geleegn godsuuzn "Sint-Jozef". Den 'of was mêesta gemêenschaplik, maar wierd somtyds ook ipgedêeld in stiksjes groend, woada iedre beweuner zyn eign groensls koste kwêekn. Ôorsproenklik bestoenn d' uuzetjes ("stêenn koamrs" gêetn) uut 'n ienle koamre die dienste dei vo keukn, weunkoamr en slapkoamr. E rechte trap gienk no de zoldre wo datr stoaplruumte was. Ip de koer stoend 't wê of nie gemêenschapplik vertrek. In de 20ste en 21ste êewn wierdn d' uuzetjes per 2, somtyds per 3 toopegepakt en verbowd toe e grotre en mêer komfortoable weunienk.
Vor undre arsjietikteuroale en kunstiestôoiesche weirde zyn de mêeste Brugsche godsuuzkomplekksn lik monuument beschermd.
Oovrzicht van de godsuuzn
De godsuuzn zyn verspreid oovr de hêele binnestad van Brugge. Van mor e poar wierd den ôorsproenklikke sosjoale funksje veranderd. 't Goat oovr de "Schoenmakersrente" die in 1971 wierd verbowd toe Steedlik Muuzeum vo Volkskunde. 't Teegnoovrliggende godsuus "Jeruzalem" (wê van 't godsuustype, mor oltyd in privoat eigndom gebleevn en nie beôornde toe de godsuuzn van 't OCMW) is deur de vzw Kantcentrum in gebruuk lik kantschoole.
De seerje oemvat:
Veranderde bestemmienge :
Remove ads
E bitje voddr kykn
- (fr) Duvlos Adolphe 1910 : Bruges, histoire et souvenirs, Brugge.
- (nl) Maertens A. 1940 : Gids der Brugsche godshuizen, Brugge.
- (nl) Devliegher Luc 1968 : De huizen te Brugge, Tielt.
- (nl) Quackelbeen P. 1975 : De godshuizen te Brugge, licentiaatsverhandeling (onuitgegeven), Universiteit Gent.
- (nl) Beernaert Brigitte e. a. 1982 : Brugse gevelgids, Brugge.
- (nl) De Bruyne Hilde 1994 : De godshuizen in Brugge, Roeselare.
Remove ads
Zied ook noa
![]() |
Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Almshouses in Bruges van Wikimedia Commons. |
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads