Johann Peter Gustav Lejeune Dirichlet

Hiel Johann Peter Gustav Lejeune Dirichlet [ləˈʒœn diʀiˈkle] (1805 febul 13 - 1859 mayul 5) äbinom matematan Deutänik, kel äjäfom miedeti fomöfik nulädik sekäta matematik.

Johann Peter Gustav Lejeune Dirichlet

Moted:	Johann Peter Gustav Lejeune Dirichlet 13 febul 1805 Düren
Deadam:	5 mayul 1859 Göttingen
Lifatopam:	Prussia[*]
Cal(s):	himatematan[*], hiprofäsoran[*]
Tatät(s):	Deutän
Matan(s):	Rebecka Mendelssohn[*]
Cil(s):	Walter Arnold Abraham Dirichlet[*]

Famül omik älicinon de zif: Richelette in Belgän, kelos kleilükon näinemi: „Lejeune Dirichlet“: „yunan se Richelette“ in Fransänapük.

Dirichlet pämotom in Düren, kö fat omik äbinon potöpacif. Ästudom in Deutän, e poso in Fransän, kö älilom tidodis ananas matematanas famikün tima okik. Ästudom i lä hiel Georg Ohm. Yeged balid omik ätefon leseti lätik hiela Fermat: ämobom blöfi no lölöfiki jeneta: ${\displaystyle n=5}$, keli älölöfükom hiel Adrien-Marie Legendre: bal reidanas. El Dirichlet leigo älölöfükom blöfi at ti leigüpo; poso äpübom blöfi lölöfik jeneta: ${\displaystyle n=14}$.

Ämatikom ko jiel Rebecka Mendelssohn Bartholdy, kel älicinof se famül stümik lecenanas de yud ad krit; äbinof posdaut filosopana: Moses Mendelssohn, daut hiela Abraham Mendelssohn Bartholdy e sör noatädanas: Felix Mendelssohn Bartholdy e Fanny Mendelssohn.

Hiels Ferdinand Eisenstein, Leopold Kronecker e Rudolf Lipschitz äbinoms studans omik. Pos deadam omik, tidods ela Dirichlet e vobots omik votik pö numateor päkonletons, päredakons e päpübons fa flen ä kematematan omik: hiel Richard Dedekind tiädü Vorlesungen über Zahlentheorie (Tidods dö Numateor).

Logolös i

• Lesets labü nem: Leset hiela Dirichlet:
  • Leset hiela Dirichlet tefü sökods kalkulavik (numateor, primanums)
  • Leset hiela Dirichlet tefü nilikams sekätas hiela Diophantus (numateor)
  • Balataleset hiela Dirichlet (numateor lalgebradik e lins)
• Kalads hiela Dirichlet (numateor: ζ- e L-sekäts).
• Stips hiela Dirichlet (votafomam hiela Fourier)
• Dirichlet convolution (numateor e sekäts kalkulavik)
• Densit hiela Dirichlet (numateor)
• Dilam hiela Dirichlet (luveratateor)
• Kered hiela Dirichlet (diletam sekätik, sökod hiela Fourier)
• Säkäd hiela Dirichlet (difaleigots dilik)
• Sökod hiela Dirichlet (numateor diletik)
• Bluf hiela Dirichlet (diletam matematik)
• Dirichlet tessellation, i „Skemat hiela Voronoi“ panemöl (geomet)
• Miedastip hiela Dirichlet (difaleigots)
• Sekät hiela Dirichlet (fomav matematik (topology))
• Layetaprinsip (yümätateor)
• Müedianasäkäd hiela Dirichlet (jünu no petuvedöl) ([numateor]])
• η-sakäd hiela Dirichlet (numateor)
• Latent Dirichlet Allocation

Yüms plödik

In Linglänapük:

• The Life and Work of Gustav Lejeune Dirichlet (1805–1859), fa hiel Jürgen Elstrodt.
• Hiel Dirichlet la bevüresodatopäd: Mathematics Genealogy Project.
• O'Connor, John J., ed Edmund F. Robertson. El Dirichlet la bevüresodatopäd: 'MacTutor History of Mathematics.
• Dirichlet, Johann Peter Gustav Lejeune, Vorlesungen über Zahlentheorie. Braunschweig. 1863. "Number Theory for the Millennium".
• Lifajenäd ela Dirichlet se bevüresodatopäd: Fermat's Last Theorem Blog.

In Deutänapük:

• Lifajenäd brefik se bevüresodatopäd nivera di Göttingen.
• Lifajenäd brefik se bevüresodatopäd nivera di Köln.

In Fransänapük:

• Vobotem lölöfik ela Dirichlet se bevüresodatopäd: Gallica-Math.