Океански јаглероден циклус
From Wikipedia, the free encyclopedia
[[File:OceanCarbonCycle.jpg|thumb|upright=2|{{center|Океански јаглероден циклус}]]
Океански јаглероден циклус (или морски јаглероден циклус) — се состои од процеси кои разменуваат јаглерод помеѓу различни базени во океанот, како и помеѓу атмосферата, внатрешноста на Земјата и морското дно. Јаглеродниот циклус е резултат на многу сили кои дејствуваат низ повеќе временски и просторни размери кои циркулираат јаглерод низ планетата, осигурувајќи дека јаглеродот е достапен на глобално ниво. Океанскиот јаглероден циклус е централен процес на глобалниот јаглероден циклус и содржи и неоргански јаглерод (јаглерод кој не е поврзан со живо суштество, како што е јаглерод диоксид) и органски јаглерод (јаглерод кој е, или бил инкорпориран во живо суштество). Дел од морскиот јаглероден циклус го трансформира јаглеродот помеѓу неживата и живата материја.
Три главни процеси (или пумпи) кои го сочинуваат морскиот јаглероден циклус го носат атмосферскиот јаглерод диоксид (CO2) во внатрешноста на океаните и го пренесуваат низ океаните. Овие три пумпи се: (1) пумпа за растворливост, (2) карбонатна пумпа и (3) биолошка пумпа. Вкупниот активен базен на јаглерод на површината на Земјата за времетраење од помалку од 10.000 години е приближно 40.000 гигатони C (Gt C, гигатон е една милијарда тони, или тежина од приближно 6 милиони сини китови) и околу 95% (~ 38.000 Gt C) се складира во океанот, главно како растворен неоргански јаглерод.[1][2] Видообразбата на растворениот неоргански јаглерод во морскиот јаглероден циклус е примарен контролер на киселинско-базната хемија во океаните.
Земјините растенија и алгите (примарни производители) се одговорни за најголемите годишни јаглеродни текови. Иако количината на јаглерод складирана во морската биота (~ 3 Gt C) е многу мала во споредба со копнената вегетација (~ 610 GtC), количината на јаглерод разменет од овие групи е речиси еднаков - околу 50 GtC секоја од нив.[1] Морските организми ги поврзуваат циклусите на јаглеродот и кислородот преку процеси како што е фотосинтезата.[1] Морскиот јаглероден циклус е исто така биолошки поврзан со циклусите на азот и фосфор со речиси константен стехиометриски сооднос C:N:P од 106:16:1,[3] однос кој вели дека организмите имаат тенденција да земаат азот и фосфор инкорпорирајќи нов органски јаглерод. Исто така, органската материја разложена од бактерии ослободува фосфор и азот.
Врз основа на публикациите на НАСА, Светската метеоролошка организација, Меѓувладиниот панел за климатски промени и Меѓународниот совет за истражување на морето, како и научниците од Националната океанска и атмосферска управа, океанографската институција Вудс Хол, Институцијата за океанографија Скрипс, ЦСИРО и Националната лабораторија Оук Риџ, човечката влијанијата врз морскиот јаглероден циклус се значајни.[4][5][6][7] Пред Индустриската револуција, океанот бил нето извор на CO2 во атмосферата додека сега поголемиот дел од јаглеродот што влегува во океанот доаѓа од атмосферскиот јаглерод диоксид (CO2).[8] Согорувањето на фосилните горива и производството на цемент го промениле балансот на јаглерод диоксид помеѓу атмосферата и океаните,[6] предизвикувајќи закиселување на океаните.[8][9] Климатските промени, како резултат на вишокот CO2 во атмосферата, ја зголемиле температурата на океанот и атмосферата (глобалното затоплување).[10] Забавената стапка на глобално затоплување што се случува од 2000-2010 година [11] може да се припише на забележаното зголемување на содржината на топлина во горниот дел на океанот.[12][13]