Сасанилазул империя
Ираниязул империя (224–651) / From Wikipedia, the free encyclopedia
Сасанилал яги Сасанилазул империя, официалго Ираниязул империя хӀисабалда лъалеб (гьоркь. парс: 𐭠𐭩𐭥𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩 Ērānshahr/Эраншагьр),[lower-alpha 1] ва гьединго жинда ЦӀияб Парс империя–йилан тарихчагӀаз абулеб,[2] — ахирисеб парс империялъулаб наслу бусурбабаз VII гӀасруялъул бащалъуда улка бахъилалде цебе букӀараб. Сасанилазул наслуялдаса цӀар бачӀараб гьеб пачалихъ букӀана ункънусго соналдаса цӀикӀкӀун заманалъ 224 соналдаса 651 соналде щвезегӀан, гьелъ гьебги ккола бищун гӀумру халатаб парс наслулъун.[3][4] Сасанилазул империялъ хисана Парфиязул империя ва ираниял рукӀахъинаруна суперкъуватлъун хадусеб антиклъиялда, жиндирго мадугьалихъаб тушман Румалъугин-Бизантиялъул Империяялда цадахъ бищун кутакаб пачалихъ хӀисабалда.[5][6][7]Халип:History of IranСасанилазул империялъе кьучӀ лъуна I Ардаширица, гье вукӀана локалияв ираниязул бетӀер, жив хӀакимлъуде вачӀарав Парфия жанисел къацандиязги Румалъулгун рагъазги загӀиплъидал. Парфиялъул ахирисев шагьиншагь Артабанус IV 224 соналъ Гьормоздганалъул рагъулъ къезавидал, гьес кьучӀ лъуна Сасанилазул пачалихъалъе ва Ираналъул ракьалги гӀатӀид гьарун Гьахаманилазул империялъул ирс букӀахъинабизе ният гьабуна. Жиндир гӀатӀилъиялъул ва къуваталъул завалалде Сасанилазул империялъ гъорлӀе рачунаан тӀабанго гьанжесел Иран ва ГӀиракъ, ва тӀибитӀараб букӀана бакъбаккул Ракьдагьоркьобралъадлъиялдаса (Анатолияги Мисриги гъорлӀе бачун) Пакистаналде щвезегӀан, жанубияб ГӀарабистаналъул бутӀаялдаса Кавказалде ва Гьоркьохъеб Азиялде щвезегӀан.
империя | |||||
Сасанилазул империя | |||||
---|---|---|---|---|---|
пагьл. 𐭠𐭩𐭥𐭠𐭭𐭱𐭲𐭥𐭩code: pal is deprecated Ērānšahr | |||||
|
|||||
224–651
|
|||||
Тахшагьар |
Истагьр (224–226) Ктесифон (226–637) |
||||
МацӀ(ал) |
гьоркьохъеб парс (расмияб) арамеязул (лингва франка) парф мацӀ койне |
||||
Дин |
зороастризм (расмияб) маздакизм манихеизм кӀрестианлъи буддизм митраизм |
||||
ГӀатӀилъи | 3 500 000 км²[1] | ||||
Халкъ | 55 млн чи (625 с.) (Дунялалъул халкъалъул 18%) | ||||
ХӀакимлъиялъул форма | феодалияб монархия | ||||
Наслу | Сасаниды | ||||
Шагьиншагь | |||||
• 224–239 | Ардашир I (тӀоцевесев) | ||||
• 632–651 | Йездигерд III (ахирисев) | ||||
Тарих | |||||
• 28 април 224 | Хормозганалъул рагъ | ||||
• 230–628 | Румгин перс рагъал | ||||
• 526–532 | Ираналъулгин византиялъулаб рагъ (526—532) | ||||
• 602—628 | Ираналъулгин византиялъулаб рагъ (602—628) | ||||
• 628–632 | Сасанилазул ватӀанчилъияб рагъ (628–632) | ||||
• 633–654 | ГӀарабаз Парс бахъи | ||||
Ирс | |||||
← Парфиязул пачалихъ ← Иберия (парччахӀлъи) ← Кушан пачалъи ← КӀудияб Арменистан |
|||||
Рашидаб халифат → Дабуилал → Баванди → Каренванилазул наслу → |
|||||
Медиафайлал Викигъамасалда |